پاکستان 80 درصد پروازهای افغانستان را محدود کرد
پاکستان هرچند دلیل این کارش را جلوگیری از گسترش ویروس کرونا عنوان کرده؛ اما محمدنعیم صالحی، سخن‌گوی اداره‌ی هوانوردی ملکی افغانستان، می‌گوید که کابل و اسلام‌آباد در این مورد تفاهم‌نامه‌ی مشترک دارند و اگر تصمیمی گرفته می‌شود، باید با مشوره‌ی هر دو طرف گرفته شود.
آقای صالحی، به روزنامه‌ی صبح کابل گفت: «اگر پاکستان به تصمیم یک‌جانبه‌ی خود تأکید کند و مشکل حل نشود، اداره‌ی هوانوردی ملکی و دولت افغانستان، عمل بالمثل را انجام خواهد داد؛ یعنی پرواز طیاره‌های پی‌آی‌ای نیز کاهش خواهد یافت.»
مسؤولان اداره‌ی هوانوردی ملکی افغانستان، می‌گوید که تلاش دارند در جریان این هفته، برای حل این مشکل با پاکستان گفت‌وگو کنند. به گفته‌ی آن‌ها به اساس تفاهم‌نامه‌ای که میان کابل و اسلام‌آباد امضا شده، هواپیمای شرکت هوایی کام‌ایر، می‌تواند هفته‌ی پنج پرواز به اسلام‌آباد و در مقابل هواپیمای شرکت هوایی «پی‌آی‌ای» پاکستان نیز، هفته‌ی پنج پرواز به کابل.
با این‌حال، اداره‌ی هوانوردی ملکی افغانستان، می‌گوید که اسلام‌آباد بدون مشورت و آگاهی‌دهی و برخلاف مواد تفاهم‌نامه، در هفته چهار پرواز هواپیماهای افغانستان را به پاکستان به دلیل آن‌چه جلوگیری از شیوع ویروس کرونا گفته، لغو کرده است.
پیش از این نیز، اسلام‌آباد بارها به استفاده‌ی ابزاری از راه‌های زمینی و هوایی‌اش متهم شده بود. بازرگانان افغانستانی، پیش از این نیز گفته بودند که پاکستان همواره به تعهداتش در بخش بازرگانی پای‌بند نبوده و همواره روابط سیاسی را با روابط بازرگانی خلط کرده است. پاکستان در سال‌های گذشته نیز محدودیت‌های بر کالاهای بازرگانی بازرگانان افغانستان ایجاد کرده و گذرگاه‌های تورخم و سپین‌بولدک را به روی آن‌ها بسته است.
دو سال پیش، هنگامی که تنش‌های سیاسی میان اسلام‌آباد و دهلی جدید بالا گرفت، پاکستان حریم فضایی خود را در برابر پرواز هواپیماهای افغانستان به هند، برای هفته‌ها بسته کرده بود.
وضع محدودیت‌های پاکستان بر پروازهای افغانستان، در حالی صورت می‌گیرد که هم‌زمان با گفت‌وگوهای جاری صلح، روابط اسلام‌آباد و کابل به تیرگی گراییده است. کابل، اخیرا به تکرار پاکستان را مانع اصلی در برابر روند صلح افغانستان عنوان کرده است.
آیا اظهارات مقام‌ها تأثیری روی روابط دارد؟
حمدالله محب، مشاور امنیت ملی افغانستان، دو هفته پیش (۲۳ ثور) در سفری به ولایت ننگرهار، با لحن تند علیه پاکستان سخن‌رانی کرده بود. آقای محب در این سخن‌رانی گفت بود: «پاکستان هیچ چیزی از عزت و افتخار ندارد.» او، در این سخن‌رانی؛ حتا گفته بود که «دو دیپلمات این کشور، ۱۱ دالر را از کوریای جنوبی دزدیده اند.»
مشاور شورای امنیت افغانستان، تأکید کرده بود که «پاکستان با حمایت از یک گروه قدرت‌طلب، در حال گسترش قلمرو خود در افغانستان است.»
پس از این اظهارات آقای محب، بخش انگلیسی صدای امریکا (VOA) به نقل از «منابع دیپلماتیک»، گزارش داده که تماس‌های رسمی این کشور با حمدالله محب، مشاور امنیت ملی افغانستان، متوقف شده است. در این گزارش، آمده است که اسلام‌آباد به دلیل «اظهارات اهانت‌آمیز» آقای محب در مورد پاکستان، دیگر رابطه‌ای با او نخواهد داشت.
در گزارش، آمده بود که اسلام‌آباد «اعتراض شدید» خود را در پیوند به این اظهارات محب با حکومت افغانستان نیز شریک کرده است؛ اما مشاور امنیت ملی افغانستان، با آن که قطع روابط پاکستان با خود را به صورت رسمی تأیید نکرد؛ اما گفت که «این خبر از آدرس یک منبع نامعلوم منتشر شده و از دولت پاکستان توقع این کار غیردیپلماتیک نمی‌رود.»
آقای محب، روز شنبه‌ی این هفته در یک نشست خبری، گفت که هنوز به دولت افغانستان اطلاع رسمی در این مورد داده نشده و هر گاه این خبر صورت رسمی پیدا کرد، دولت افغانستان از راه دیپلماتیک به آن پاسخ خواهد داد. او همچنان گفت که قطع‌شدن رابطه‌ی پاکستان با او، تأثیر زیادی بر روابط میان دو کشور نخواهد گذاشت؛ زیرا اکنون هم رابطه بین این دو کشور خوب نیست.
سخن‌رانی‌های تند ضدپاکستانی مقامات افغانستان، پدیده‌ی تازه‌ای نیست. شماری از مقام‌های حکومت افغانستان پیش از این نیز بارها پاکستان را نشانه رفته و این کشور را متهم به حمایت از گروه‌های تروریستی در افغانستان کرده است.
امرالله صالح، معاون نخست رییس‌جمهور افغانستان، در سفری چند روز قبلش به ولایت خوست، از قول «رییس‌جمهور یکی از کشورهای غربی»، گفت: «پاکستان می‌گوید که ما با یک رییس‌جمهور تحصیل‌یافته‌ی پشتون در افغانستان کار نمی‌کنیم و با او مشکل داریم. مشکل در این‌جاست که یک پشتون تعلیم‌یافته، قدرت‌مند و ملی‌گرا، می‌تواند از خود یک نمونه بسازد و این نمونه‌ی مثبت، برای ثبات ما خطرناک است.»
آقای صالح تصریح کرد که منظور پاکستان این است که «ما می‌خواهیم که قوم پشتون ناکام باشد. پارچه‌پارچه، جداافتاده و با دیگران در حال جنگ و برخورد باشد.»
معاون نخست ریاست‌جمهوری افغانستان در این سخن‌رانی‌اش در ولایت خوست، تأکید کرد که برای پاکستان «نه یک غیرپشتون، نه یک پشتون، بلکه یگانگی افغانستان برای پاکستان تهدید است.»
بازی دوگانه‌ی پاکستان
اسلام‌آباد، همواره ادعاهای مقامات افغانستان در مورد حمایت از گروه طالبان و دخالت در افغانستان را رد کرده و گفته که خواهان یک «افغانستان آرام و متحد است.»
پاکستان گفته که تلاش زیادی در راستای راه‌افتادن مذاکرات صلح میان دولت افغانستان و گروه طالبان کرده و «بعد از افغانستان، این کشور بیش‌ترین سود را از صلح در افغانستان می‌برد.»
واشنگتن نیز در چند مورد به «نقش سازنده‌ی پاکستان» در تسهیل مذاکرات صلح افغانستان اذعان کرده است. به تازگی، پاکستان از محمد حنیف اتمر، وزیر خارجه افغانستان، به‌گونه‌ی رسمی دعوت کرده که از اسلام‌آباد دیدن کند.
وزارت امور خارجه‌ی افغانستان، در اعلامیه‌ای که دیروز یک‌شنبه (۹ جوزا) نشر شده، گفته است که منصوراحمد خان، سفیر پاکستان در کابل، دیروز در مکالمه‌ی تلفنی به او خبر داد که شاه‌محمود قریشی، وزیر خارجه‌ی پاکستان، به اسلام دعوتش کرده است. در بیانیه، در مورد زمان سفر و پاسخ آقای اتمر به این دعوت، چیزی گفته نشده است.
پیش از این، جاوید قمر باجوا، رییس ستاد ارتش پاکستان نیز با سفرش به کابل، از احتمال برگزاری یک نشست به میزبانی اسلام‌آباد بر محور صلح افغانستان خبر داده بود.
منابعی در حکومت افغانستان، تأیید کردند؛ کوشیده می‌شود که این نشست به میزبانی اسلام‌آباد به سطح رهبری میان حکومت افغانستان و گروه طالبان برگزار شود.
منابعی از ارگ و شورای عالی مصالحه ملی، می‌گویند که تا اکنون برگزاری این نشست نهایی نیست؛ اما دو طرف در این باره رأی‌زنی کرده اند.
با این‌حال، کابل همواره به اظهاراتی که پاکستان در مورد ثبات در افغانستان مطرح کرده، به دیده‌ی شک نگرسته و این کشور را به تعهدشکنی و نداشتن نیت نیک در قبال افغانستان، متهم کرده است.
