لویه جرگه مشورتی صلح، برگ برنده ترامپ

در حالی که سه ماه بیشتر به برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا باقی نمانده، فشارهای دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری این کشور، بر شروع گفت‌وگوهای بین‌الافغانی افزایش یافته است؛ فشارهایی که دولت افغانستان را مجبور به برگزاری اضطراری لویه‌ جرگه‌ی مشورتی صلح کرده است. رهایی زندانیان طالبان، پیش‌شرطی بود که امریکا برای آغاز گفت‌وگوهای بین‌الافغانی به طالبان داده بود و آغاز گفت‌وگوهای بین‌الافغانی با خروج نیروهای امریکایی از افغانستان، پیش‌شرطی است که ترامپ تصور می‌کند به ملت امریکا داده است و کامیابی‌اش در انتخابات سوم (نوامبر ۲۰۲۰) امریکا را در گِروِ این معامله می‌بیند.

زمان‌بندی ترامپ برای آغاز گفت‌وگوهای صلح امریکا-طالبان و طالبان-افغانستان، طوری طراحی شده بود که باید تا حالا گفت‌وگوهای بین‌الافغانی آغاز و خروج نیروهای امریکایی از این کشور نهایی می‌شد؛ اما عدم پای‌بندی طالبان در کاهش خشونت‌ها و عدم هم‌کاری به موقع دولت افغانستان طبق خواست‌های امریکا، این زمان‌بندی را به مشکل مواجه کرد. حالا که کم‌تر از سه ماه به برگزاری انتخابات امریکا مانده و تصور می‌شود که کامیابی احتمالی ترامپ وابسته به ختم جنگ افغانستان و خروج نیروهای نظامی این کشور از افغانستان است، امریکا فشارها بر آقای غنی را افزایش داده و در تلاش این است که هر چه زودتر، سرنوشت رهایی ۴۰۰ زندانی خطرناک طالبان مشخص شود و دولت افغانستان طرف گفت‌وگو با طالبان قرار بگیرد.

زلمی‌ خلیل‌زاد که نزدیک به دو سال است به عنوان سفیر صلح امریکا-افغانستان جاخوش کرده و هر چند ماه سفرهای دوره‌ای اش را از کاخ سفید آغاز و به کشورهای مختلف دخیل در مسئله‌ی جنگ و صلح افغانستان به پیش می‌برد، تنها لابی‌گر صلح افغانستان نیست؛ او، به همان اندازه که برگ برنده‌ی احتمالی صلح افغانستان قلمداد می‌شود، به همان اندازه، برگ برنده‌ی احتمالی ترامپ در انتخابات پیش روی امریکا است.

منابعی از ارگ ریاست‌جمهوری افغانستان می‌گویند که دیدار اخیر آقای خلیل‌زاد با رییس‌جمهور غنی پرتنش بوده است؛ تنشی که حاکی از فشار آقای خلیل‌زاد بر رهایی ۴۰۰ زندانی طالبان و رد این موضوع از طرف آقای غنی و معاونان وی است. منبع می‌گوید خلیل‌زاد بر رهایی بدون قید و شرط ۴۰۰ زندانی خطرناک طالبان تأکید کرده که با واکنش آقای صالح و سرور دانش، معاونان آقای غنی روبه‌رو شده و در نتیجه، آقای کرزی، ضلح سوم این دیدار، جلسه را به رسم اعتراض ترک کرده است. هنوز مشخص نیست که کرزی به دلیل انکار آقای غنی از رهایی۴۰۰ زندانی باقی‌مانده‌ی طالبان جلسه را ترک کرده است و یا به خاطر تأکید خلیل‌زاد بر رهایی بدون قید و شرط این زندانیان.

۴۰۰ زندانی باقی‌مانده‌ی طالبان، افراد تأثیرگذار و خطرناک این گروه هستند که در حملات مختلف دست داشته اند. در کنفرانس خبری‌ای که روز چهارشنبه (۱۵ اسد) از سوی کمیته‌ی برگزاری لویه‌ جرگه‌ی مشورتی صلح برگزار شده بود، معصوم استانکزی، رییس هیأت مذاکره‌کننده‌ی دولت افغانستان و از مسؤولان کمیسیون برگزاری لویه‌جرگه‌ی مشورتی صلح، ۴۰۰ زندانی باقی‌مانده‌ی طالبان را به پنچ کتگوری تقسیم کرد که رهایی هیچ کدام از این پنج کتگوری، در صلاحیت‌های رییس‌جمهوری نیست و باید ملت تصمیم بگیرند که با این افراد چه کار شود؛ ملتی که با تجمع نمایشی عده‌ای زیر نام جرگه‌ی مشورتی صلح، اراده‌ی نداشته‌اش تمثیل می‌شود.

آنچه مسلم است، این است که دولت افغانستان زیر فشار شدید امریکا قرار دارد و به نحوی پذیرفته است که زندانیان باقی‌مانده‌ی طالبان را آزاد کند؛ اما، برای این که از بار این مسؤولیت شانه خالی کند، رهایی آنان را به لوی جرگه واگذار کرده تا از این طریق، هم ایستادگی خود در مقابل خواست بدون قید و شرط امریکا را به نمایش بگذارد و هم‌چنان بار مسؤولیت را بیندازد به دوش مردم که با قاتلان شان چه کار می‌کنند.

حالا همه چیز –رهایی زندانیان طالبان و چگونگی صلح با این گروه- در میدان لویه‌ جرگه انداخته شده است. به باور نویسنده، لویه جرگه‌ی مشورتی صلح، همان‌طور که از نامش پیداست، یک جرگه‌ی نمایشی در حد مشوره است و که اگر این مشوره، چیزی باشد که دولت به دنبال دست‌یافتن آن است، حتما جامه‌ی عمل می‌پوشد و اگر خلاف توقع دولت مشوره بدهد، به دلیل نداشتن صلاحیت اجرایی، از سوی دولت نادیده گرفته خواهد شد.

تا دو روز دیگر، به احتمال جرگه برگزار خواهد شد و روی رهایی ۴۰۰ زندانی و برخی موارد دیگر، طوری که دولت انتظار دارد، مشوره خواهد داد. برگزاری زودهنگام جرگه و دعوت از کسانی که در جرگه‌ی مشابهی سال گذشته جمع شده بودند، بیان‌گر این است که این افراد، نه تنها تصمیمی بر خلاف مجبوریت و یا خواست دولت گرفته نمی‌توانند؛ بلکه، زمینه‌ساز اجرای خواست‌های اجباری دولت شده و تصمیمی را خواهند گرفت که دولت انتظار دارد.

این که باور داشته باشیم با رهایی این زندانیان و آغاز گفت‌وگوهای بین‌الافغانی، صلح افغانستان کلید خواهد خورد؛ باوری است خوش‌باورانه؛ اما رهایی ۴۰۰ نیروی تندرو و خطرناک طالبان، تقویتی خواهد بود به ادامه‌ی تقویتی که این گروه از رهایی ۴۶۰۰ زندانی دیگرش شد. دست‌گیری و کشته شدن برخی از افراد آزاده‌شده‌ی این گروه با تعهدنامه‌هایی که در جیب شان داشته اند، بیان‌گر این است که ۴۰۰ زندانی باقی‌مانده که دولت افغانستان آنان را خطرناک‌ترین افراد در لیست پنج‌هزارنفری طالبان می‌خواند نیز، پس از رهایی دوباره به صفوف جنگ برخواهند گشت و برخی از این افراد که سابقه‌ی هم‌کاری با گروه‌های القاعده و برخی‌ گروه‌های تروریستی منطقه داشته اند، در صورت به موفقیت رسیدن گفت‌وگوهای صلح که خیلی دور از احتمال است، به گروه‌های دیگر تروریستی خواهند پیوست.