در گفتمان سیاست خارجی ازبکستان، ارجاعات به تاریخ فرا ملی، مشترکات فرهنگی و ارزش های مشترک به طور ویژه نقش کلیدی در تعیین منافع عملی کشور در همکاری با طالبان بازی می کند.
به ویژه در گفتمان سیاست خارجی ازبکستان، ارجاع به تاریخ فراملی، اشتراکات فرهنگی و ارزش های مشترک، همگی نقش مهمی در حمایت از منافع عمل گرایانه این کشور در همکاری با طالبان دارند. سنت های حقوقی مسلمانان و اعتقادات اساسی موجود در الهیات که مسلمانان سنی در کشورهای اسلامی آسیای مرکزی و همین طور طالبان به آنها اعتقاد دارند از اهمیت خاصی برخوردار است. سنت های حقوقی مورد بحث به شاخه ماتریدیه مکتب حقوقی حنفی باز می گردد. این شاخه در قرن دهم میلادی در سمرقند شکل گرفت و به طور قاطعانه ساختار علوم دینی آسیای مرکزی را ایجاد نمود. خالص گرایی مذهبی طالبان نیز برای نهادهای اسلامی در آسیای مرکزی بیگانه نیست: جریان های اصلاح طلب اسلامی در آسیای میانه در دوران اتحاد جماهیر شوروی سابق نفوذ پیدا کرد و در ادامه از گسترش آموزه ها و اصول نئو-سلفی حمایت کرد.
جریان‌های اصلاح‌طلب اسلام در دوران شوروی در آسیای مرکزی نفوذ کرده بودند. و بعدها از گسترش آموزه های نوسلفی حمایت کردند. قرائت های تندروانه ای که توسط طالبان صورت می گرفت اما در آسیای میانه جایی نداشت و علمای اسلامی محلی فضایل اعتدال و بردباری را ترویج و تبلیغ می کردند. در آسیای مرکزی اصول یک ملت سکولار پذیرفته شده و ایده خلیفه اسلامی مطرح نیست. نخبگان حکومتی در آسیای میانه با وجود زمینه های سکولاریزم تحکیم شده مخالفتی با روابط سیاسی با طالبان ندارند و حتی از دید مذهبی و اشتراکات فرهنگی ممکن است طبیعی به نظر برسند. علماء و شخصیت های اسلامی که به سیاسیون برای تایید پذیرش طالبان مشوره های الهیاتی می دهند نیز به همین زمینه مشترک مراجعه می کنند. سخنرانی های این علما و شخصیت ها اما نشان می دهد که آنها در مقایسه با سیاسیون خود را درجه دو حساب می کنند و اغلب فراتر از دیدگاه مقامات رسمی حکومتی نسبت به طالبان حرکت می کنند.
به طور مثال، سخنان مبلغ مشهور ازبک تصویری از طالبان ارائه می کند که این گروه متحد طبیعی ازبکستان به نظر می رسد. طالبان با «بسماچی» مبارزان مسلمانی که با بلشویک ها در آسیای میانه جنگیدند، مقایسه می شوند و مبلغین مذهبی روایتی مشابه را در مورد طالبان دنبال و تاکید می کنند درست مانند بسماچی طالبان نیز خواهان آزادی کشور از اشغال قدرت های غربی هستند و مردم افغانستان که از دولت فاسد مورد حمایت غرب متنفر بودند در کنار طالبان ایستادند. طالبان برخلاف داعش، خواهان منطقه ای صلح آمیز هستند و به نظم منطقه ای و تمامیت ارضی کشورهای همسایه احترام می گذارند. این دیدگاه علماء و مبلغین مسلمان در کشورهای اسلامی آسیای میانه در مورد نگاه طالبان به قدرت بدون هیچ قید و شرطی پذیرفته شده است. دیگر رهبران مذهبی تاثیرگذار نیز خط فکری مشابهی را پذیرفته اند.
منبع: SWP
مترجم: حفیظ الله رجبی
بیشتر بخوانید:
طالبان و کشورهای مسلمان آسیای میانه؛ تهدید یا فرصتی برای توسعه اقتصادی؟ (بخش اول)
