صلح افغانستان وابسته به هماهنگی میان اسلام آباد-کابل است

یکی از اصلی ترین نگرانی های کشورهای منطقه از وضعیت امنیتی در درون افغانستان، افزایش تهدید گروه داعش است که در تلاش است جای پایش را در افغانستان حفظ کند.

با این حال، اتحاد سه کشور چین، پاکستان و روسیه با برگزاری نشست های مشورتی سه جانبه در خصوص اوضاع افغانستان، همچنان مشخص نیست که آیا می تواند راه حلی سیاسی برای حل این مسئله پیدا کند.

نشست اخیر مسکو که هفته پیش برگزار شد، سومین دور از این گونه نشست ها بود، که گرچه این نشست در خصوص بررسی اوضاع افغانستان میان این کشورها برگزار شد، اما نماینده ای از افغانستان در این نشست حضور نداشت، که این موضوع واکنش هایی منفی از سویی نمایندگان مجلس و مقامات کشور به دنبال داشت.

گرچه کابل، برای چهارمین دور این نشست از سوی مقامات کشورهای متذکره دعوت شده است، اما برگزاری سه نشست پیشین بدون حضور افغانستان، ابهاماتی را خلق کرده است.

همچنین، آمریکا نیز در این نشست دعوت نشده بود، که البته جای تعجب هم نیست، زیرا این نشست به ابتکار مسکو شروع شده است.

از سویی دیگر، هنوز زود است که قضاوت کنیم این نشست جدید، می تواند جایگزینی برای «گروه همکاری چهارجانبه برای صلح افغانستان» باشد. گروه همکاری های چهارجانبه برای صلح افغانستان متشکل از کشورهای آمریکا، پاکستان، چین و افغانستان بود که البته زیاد موفق نبود و تنها پس از برگزاری چندین دور مذاکرات و نشست های پی هم، توانست حزب اسلامی حکمتیار را حاضر به نشست در میز مذاکرات صلح کند؛ در حالیکه این گروه به طور ضمنی به دنبال جذب گروه طالبان بود.

ظاهرا نمی توان نادیده گرفت که هیچ یک از تلاش ها برای بدست آوردن صلح در افغانستان، بدون دخالت و حمایت آمریکا که هم اکنون در حدود 10 هزار سرباز در افغانستان دارد، موفق نخواهد بود. البته این را نیز باید در نظر گرفت که اوضاع با انتقال قدرت در واشنگتن، کمی پیچیده تر از پیش شده است. و شاید همین امر سبب شده تا کشورهای منطقه خودشان به دنبال راه حلی باشند تا بحران افغانستان را خاتمه دهند؛ بحرانی که به طور مستقیم می تواند در امنیت خود این کشورها نیز تاثیر گذار باشد.

اما هنوز نامشخص است که مقامات در کابل به دعوت این نشست سه جانبه پاسخ مثبت می دهند و یا اینکه تمایل دارند از خود در شیوه رسیدن به صلح انعطاف نشان دهند.

کشورهای چین و روسیه به عنوان اعضای دایمی شورای امنیت سازمان ملل متحد، در نشست اخیر پیشنهاد کردند که تلاش شان را برای برداشتن نام برخی از سران طالبان از لیست سیاه سازمان ملل متحد می کنند تا این امر زمینه ساز گفتگوهای صلح در افغانستان شود. لازم به ذکر است که طالبان همواره برداشته شدن نام سرانش از لیست سیاه سازمان ملل را به عنوان یکی از پیش شرطهایش برای پیوستن به پروسه صلح مطرح کرده است.

از آنجایی که چین یکی از سرمایه گذاران در بخش توسعه پروژه های زیربنایی و معادن افغانستان است، و از سویی دیگر سرمایه گذاری های اقتصادی بسیار کلانی در پاکستان کرده است، اخیرا خود را در روند تلاش ها برای صلح افغانستان درگیر کرده است. همچنین روابط خوب این کشور با مقامات در کابل و طالبان سبب شده تا چندین دور از مذاکرات غیررسمی دولت افغانستان با طالبان را سازماندهی کند.

از طرفی دیگر، روسیه را گرچه نمی توان به عنوان کشوری که تازه خود را درگیر مسایل افغاستان کرده، یاد کرد، اما ابتکار این کشور برای ایجاد یک اتحاد منطقه ای برای مقابله با تهدید گروه داعش، به شکل دهی جدیدی از نیروها در منطقه ای که اوضاع سیاسی-جغرافیایی آن در حال تغییر است، اشاره می کند. جالب است که بدانید نشست اخیر سه جانبه در مسکو در خصوص افغانستان، پس از نشست سه جانبه ای دیگر در همین کشور اما در خصوص اوضاع سوریه برگزار شد. اشتراک کنندگان در این نشست کشورهای ایران، ترکیه و روسیه بودند. باز هم آمریکا در این نشست حضور نداشت، که این موضوع نشان دهنده آنست که مسکو می خواهد نقش رهبری را در حل مسایل سوریه و افغانستان بر عهده بگیرد.

البته وخیم تر شدن اوضاع امنیتی در افغانستان، واقعا هم سبب نگرانی هایی برای سه کشور متذکره می شود که هر کدام یا مرز مشترک با افغانستان دارند و یا منافع شان در نزدیکی مرز افغانستان می باشد.

افزایش فعالیت های شورشیانه در مناطق شمالی افغانستان که در نزدیکی مرزهای کشورهای آسیای مرکزی قرار دارد، به طور ویژه برای روسیه نگران کننده است. علی الخصوص اینکه مسکو بیم آن را نیز دارد که با نزدیک شدن فعالیت های اعضای گروه داعش به کشورهای آسیای مرکزی، چچنی ها که بخش قابل توجهی از اعضای گروه داعش را در سوریه و عراق تشکیل می دهند، به راحتی به عضویت این گروه درآیند. این شاید یکی از دلایلی باشد که مسکو اخیرا تماس هایی را با طالبان برقرار کرده است.

چین و پاکستان نیز تا حدی نگرانی هایی مشابه مسکو دارد و از این رو تصمیم به عضویت در اتحاد منطقه ای جدید گرفته اند. پاکستان امید بیشتری به این گروه سه جانبه اخیر دارد و فکر می کند این گروه در موقعیت مناسبتر و بهتری نسبت به دیگر موارد مشابه بین المللی است و می تواند از این طریق راحت تر طالبان را مجاب به حاضر شدن در میز مذاکرات صلح کند. گرچه موضوع به آن سادگی ها هم نیست، زیرا اوضاع پیچیده تر از قبل شده است.

این اما در حالیست که اتفاق نظر در بین مقامات کابل در خصوص مذاکرات صلح با طالبان وجود ندارد. از سویی دیگر، سوال دیگر نیز پیش می آید که آیا طالبان بدون پذیرفته شدن پیش شرط هایش حاضر به نشستن در میز مذاکرات با دولت افغانستان خواهد شد، بخصوص آن هم دقیقا در زمانی که فشار حملات و فعالیت های شورشیانه اش را افزایش داده است.

با تمامی این اوصاف، در قدم اول به منظور اینکه پروسه روند صلح افغانستان از حالت انجماد بیرون بیاید، مهم است که اسلام آباد و کابل به روابط پر تنش خود با یکدیگر خاتمه دهند؛ که البته اقدام هایی نیز در همین راستا صورت گرفته است که می توان به گفتگوی تلفونی مقامات ارشد افغانستان با جنرال قمرجاوید بجواه رئیس جدید ارتش پاکستان اشاره کرد. اما آیا این تماس تلفونی به تنهایی کافی است تا دیوار عظیم بی اعتمادی میان پاکستان و افغانستان شکسته شود؟

زاهد حسین