حالا چین چشم به یک تریلیون دالر ذخایر لیتیوم افغانستان دوخته است!

هنگامی که آمریکا به افغانستان لشکر کشی کرد، اقتصاد جهانی شکل دیگری داشت. شرکت تسلا یک شرکت نبود، آیفون هنوز وجود نداشت و هوش مصنوعی هم تنها در فیلم های استیون اسپیلبرگ کارگردان مشهور هالیوودی دیده می شد.

اما هم اکنون هر سه مورد آنها به لطف پیشرفت تکنولوژی و باتری هایی با گنجایش بالا که از عناصر کمیاب معدنی درست می شوند در عصر طلایی خود قرار دارند. افغانستان دقیقا روی یکی از آن ماده های کمیاب معدنی خوابیده است که در حدود یک تریلیون دالر یا بیشتر ارزش دارد؛ بزرگترین ذخایر فلز «لیتیوم» جهان و عناصر خاکی کمیاب که اگر کسی بتواند آن ها را استخراج کند.

چهار دهه جنگ به شمول هجوم شوروی، جنگ های داخلی و در نهایت لشکرکشی آمریکا تاکنون نگذاشته که این ذخایر استخراج گردد. به نظر می رسد حالا که دولت مرکزی سقوط کرده و طالبان آن را به تصرف خود در آورده اند، به این زودی ها نیز قرار نیست این معادن استخراج گردند.

اما از آن طرف جامعه جهانی به شمول چین اصرار دارند که طالبان دولتی فراگیر به شمول تمامی سران سیاسی با رعایت حفظ حقوق شهروندی همگان به ویژه زنان تشکیل دهد و علیه عناصر تروریستی که می خواهند از خاک افغانستان علیه دیگر کشورها از جمله آمریکا استفاده کنند مبارزه کنند.

یک افسر ارشد نظامی چین در یادداشتی برای نیویورک تایمز نوشته است “با خروج آمریکا، پکن آنچه را که کابل بشدت به آن نیاز دارد می تواند فراهم نماید، یعنی سرمایه گذاری اقتصادی و سیاستی بی طرفانه؛ در عوض افغانستان نیز چیزی دارد که چین بسیار علاقمند است و آن یعنی فرصت های سرمایه گذاری در بخش های زیرساختی و صنعتی و در نهایت دسترسی به ذخایر طبیعی یک تریلیون دالری افغانستان.”

البته برای به واقعیت پیوستن این سناریو باید منتظر وقایع در چند هفته بعد بود. گرچه آمریکا نیروهای نظامی خود را از افغانستان خارج کرد و این روزها به سرعت در تلاش برای تخلیه شهروندان خود و همکارانشان از کابل است، اما جو بایدن هنوز قدرت آن را دارد که دولت طالبان را در انزوا قرار دهد و پس از تحمیل تحریم علیه آنها جلوی فعالیت شرکت ها در افغانستان را بگیرد. نمونه ی بارزش نیز مسدود سازی 9.5 میلیارد دالر از دارایی های افغانستان است که پس از تصرف کشور به دست طالبان، آمریکا آن را مسدود کرد، و یا صندوق بین المللی پول که درست قبل از سقوط دولت مرکزی در نظر داشت 500 میلیون دالر به افغانستان کمک کند.  

اگر طالبان می خواهند به این منابع دسترسی داشته باشند، به نظر می رسد باید زمینه خروج آرام شهروندان خارجی را فراهم سازد، دولتی همه شمول با حضور تمامی جناح ها و قومیت های سیاسی افغانستان تشکیل دهد و در تامین امنیت و حفظ حقوق همه شهروندان تلاش به خرج دهد.

هیچ چیز تا ابد بی تغییر نمی ماند

طالبان از روزی که قدرت را به دست گرفته اند به دنبال برقراری روابط حسنه با جامعه جهانی بخصوص چین بوده است. مقامات و رسانه های دولتی چین نیز زمینه مناسباتی خوب را فراهم کرده اند. در یک گزارش از سوی یکی از رسانه های وابسته به حزب کمونیست چین آمده است که احتمالا سرمایه گذاری های اقتصادی چین در افغانستان مورد استقبال گسترده قرار می گیرد.

یا گزارشی دیگر می گوید که آمریکا هیچ نقشی در همکاری های بالقوه افغانستان و چین حتی در بخش معادن ندارد.

خانم «هوا چونینگ» سخنگوی وزارت خارجه چین پیش تر گفته بود “مردم افغانستان تاکید دارند که به طالبان اعتمادی ندارند، ما اما می گوییم که هیچ چیز تا ابد بدون تغییر نمی ماند. ما باید به گذشته و حال نگاه کنیم، باید به حرف ها گوش دهیم و منتظر عمل باشیم.”

افغانستان برای چین ارزش اقتصادی و استراتژیک دارد. رهبران چینی همواره به سران طالبان گفته اند که باید جلوی فعالیت های تروریستی علیه خاک چین از افغانستان گرفته شود و در عوض مناسبات اقتصادی مستحکم میان دو کشور را به عنوان راهی برای ثبات در نظر بگیرند. چین همچنین به دنبال فرصت های سرمایه گذاری در بخش معادن افغانستان است؛ موادی که پس از استخراج به پاکستان که در آنجا نیز خودش سرمایه گذاری کرده برود.

آمریکا در سال 2010 اعلام کرده بود که ذخایر معدنی کشف نشده افغانستان به حدود یک تریلیون دالر می رسد، اما مقامات افغانستان آن را در حدود سه برابر آن یعنی 3 تریلیون دالر تخمین زده بودند. این معادن شامل معادن فلز لیتیوم، عناصر خاکی کمیاب و مس (موادی کمیاب و نادر که در حفظ محیط زیست و تبدیل انرژی نقشی حیاتی دارند) می گردد. اما متاسفانه زیرساخت های سست و وضعیت امنیتی همواره مانعی برای استخراج و استفاده از این معادن بوده است.

قدرت گرفتن طالبان در افغانستان دقیقا در زمانی رخ داده که تولید کننده های باتری به دنبال سرمایه گذاری های مطمئن تر بر افراد یا نقاطی که در راس تامین فلز لیتیوم هستند می باشند، پیش از آنکه به گفته ی دانشگاه «مک کویری» استرالیا با کمبود دایمی این فلز مواجه گردیم. آمریکا، جاپان و اروپا به دنبال آن بوده اند تا وابستگی شان را به چین برای دستیابی به عناصر فلزی کمیاب قطع کنند اما به نظر می رسد این کار سال ها و میلیون ها دالر هزینه خواهد داشت.  

هنوز چندین ساعت از تصرف کابل توسط طالبان نگذشته بود که گزارش هایی مطرح گردید که گویا مقامات اطلاعاتی و نظامی چین به رهبران آن کشور در پکن مشورت داده اند که طالبان را به رسمیت بشناسند.