بن بست در مذاکرات بین الافغانی دوحه و امیدها به سفر عبدالله به پاکستان!
در روزهایی که چانه‌زنی برای شروع گفت‌وگوهای صلح افغانستان میان هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان و طالبان در دوحه جریان دارد، داکتر عبدالله عبدالله رییس شورای عالی مصالحه ملی، بنا به دعوت رسمی عمران‌خان، نخست‌وزیر پاکستان، روز دو شنبه (۷ میزان) سال روان، به اسلام‌آباد سفر می‌کند. دلیل عمده‌ی سفر آقای عبدالله، تقویت اجماع منطقه‌ای برای صلح افغانستان گفته شده است.
فریدون خوزون، سخن‌گوی شورای عالی مصالحه‌ی ملی، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که آقای عبدالله برای گسترش روابط میان دو کشور، تقویت اجماع منطقه‌ای و جلب حمایت پاکستان از روند صلح افغانستان، به پاکستان رفته است.
عبدالله عبدالله، در حالی به اسلام‌آباد می‌رود که از ۱۲ سال به اینسو، به این کشور سفری نداشته است. او، آخرین‌بار در سال ۲۰۰۸ به منظور شرکت در جرگه‌ی مشترک منطقه‌ای صلح، به اسلام‌آباد رفت. او، در آن سفر، ریاست «جرگه‌ی مشترک منطقه‌ای» را بر عهده داشت که به گونه‌ی مشترک در کابل و اسلام‌آباد راه‌اندازی شده بود. پس از آن، آقای عبدالله، دوشنبه (۷ میزان) با ریاست هیئت بلندرتبهی دولتی به شمول دکتر عنایت‌الله بابر فرهمند، معاون نخست و اسدالله سعادتی معاون دومش، به اسلام‌آباد رفت.
در این سفر آقای عبدالله، دیروز (دوشنبه ۷ میزان) با شاه‌محمود قریشی، وزیر خارجه‌ی پاکستان و رییس مجلس سنای این کشور دیدار کرد. او، در دیدار با قریشی، گفت: «امیدوارم این سفر صفحه‌ی تازه‌ا‌ی در روابط دوجانبه، تقویت روابط بیش‌تر و درک مشترک در باره‌ی روند صلح افغانستان ایجاد کند.»
عبدالله عبدالله، قرار است امروز (سه شنبه، ۸ میزان) با عمران‌خان نخست‌وزیر پاکستان، رییس ستاد مشترک ارتش و رییس آی اس آی دیدار کند.
سفر عبدالله عبدالله به اسلام‌آباد در حالی است که چشم جامعه‌ی جهانی به قطر؛ جایی که چانه‌زنی برای شروع گفت‌وگوهای صلح افغانستان جریان دارد، دوخته شده است.
گفت‌وگوهای صلح افغانستان، شنبه (۲۲ سنبله) سال روان میان هیئت‌های گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان و طالبان در دوحه، گشایش یافت. در عصر همان‌روز گروه‌های تماس دو طرف، برای تعیین دستور‌جلسه و اصول کاری گفت‌وگوها، تشکیل شد. قرار بود دو روز پس از گشایش، گفت‌وگوهای رو در رو، میان هیئت‌های دولت افغانستان و طالبان شروع شود؛ اما به دلیل به‌نتیجه‌نرسیدن کار گروه‌های تماس، گفت‌وگوهای صلح افغانستان تا هنوز شروع نشده است.
دنباله‌دارشدن کار گروه‌های تماس هيئت گفت‌وکننده‌ی دولت افغانستان و طالبان روی دستور جلسه و اصول کاری تا حالا باعث شده است که هیئت‌های دو طرف تا هنوز هم وارد گفت‌وگوهای رو در رو نشوند. به باور برخی از کارشناسان و آگاهان سیاسی این وضعیت بیان‌گر به بن‌بست رفتن، گفت‌وگوهای صلح افغانستان است؛ بن‌بستی که دولت افغانستان فکر می‌کند با سفرهای هیئت بلندرتبهی دولتی به کشورهای منطقه از میان برداشته خواهد شد.
احمد سعیدی، تحلیل‌گر سیاسی و کارشناس مسایل پاکستان، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید: «پس از به بن‌بست‌خوردن گفت‌وگوهای صلح، دولت افغانستان به دو چیز دل بسته است؛ سفر داکتر عبدالله عبدالله به پاکستان و سفر عمران‌خان- نخست‌وزیر پاکستان- به افغانستان.)
آگاهان سیاسی، نقش اسلام‌آباد را در گفت‌وگوهای صلح و زیرفشار قراردادن گروه طالبان، مهم می‌دانند و می‌گویند که نقش پاکستان و اجماع منطقه‌ای برای این که طالبان از خواست‌های شان در دوحه کوتاه بیایند، موثر است. به باور آن‌ها، به دلیل نفوذ بر رهبری و بدنه‌ی نظامی و مالی طالبان، در روند صلح افغانستان، اگر نقش پاکستان بیش‌تر از امریکا نباشد، کم‌تر نیز نیست.
سید ظاهر مطهری، استاد دانشگاه، می‌گوید که پاکستان در جنگ و صلح افغانستان نقش موثری دارد و سفر عبدالله عبدالله، می‌تواند در تسهیل گفت‌وگوهای صلح افغانستان کمک کند: «از طریق پاکستان می‌شود به گروه طالبان فشار آورد تا از بعضی خواست‌های شان کوتاه بیایند.» به گفته‌ی او، سفر عبدالله به پاکستان برای ایجاد اجماع منطقه‌ای مهم است.
با این حال، برخی دیگر از آگاهان سیاسی باور دارند که اجماع منطقه‌ای شکل نمی‌گیرد، مگر این که منافع کشورهای منطقه و به ویژه پاکستان در روند صلح افغانستان، تامین شود. به گفته‌ی آن‌ها، روابط افغانستان و پاکستان از یک سال به اینسو به خاطر حمله‌های توپخانه‌ی پاکستان در مناطق شرقی، درگیری در مرز سپین بولدک و حصارکشی از سوی پاکستان در امتداد خط دیورند، دچار بحران شده است. از این رو، بارها مقام‌های بلند رتبه‌ی دولتی، به شمول امرالله صالح، معاون نخست رییسجمهور، پاکستان را متهم به حمایت سیاسی و نظامی از طالبان کرده اند.
احمد سعیدی می‌گوید که اجماع منطقه‌ای، منافع منطقه‌ای به دنبال دارد؛ کشورهای منطقه، اگر منافع درازمدت شان در روند صلح افغانستان تامین نشود، اجماع منطقه‌ای نیز شکل نمی‌گیرد: «اگر این منافع به دامن پاکستان بیفتد، سخت است که به اجماع منطقه‌ای باور داشته باشیم.»
از سویی هم پاکستان و طالبان روابط نزدیک داشته است. پاکستان، عربستان و امارات متحده‌ی عربی تنها کشورهایی بودند که امارت اسلامی طالبان را به رسمیت شناختند، در حالی که سازمان ملل متحد، آن را به رسمیت نشناخته بود. در زمان امارت اسلامی، روابط دو کشور به دلیل این که رژیم طالبان هم‌سو و هم‌فکر با سیاست‌های پاکستان عمل می‌کرد، بسیار خوب بود؛ اما در زمان ریاست‌جمهوری حامد کرزی و پس از آن، از شروع حکومت وحدت ملی تا اکنون، روابط این دو کشور پرتنش بوده است.
برخی افراد بلندرتبهی دولت افغانستان و آگاهان سیاسی این کشور، باور دارند که بخش وسیعی از مشکل‌های ناامنی در افغانستان زیر سر سازمان استخباراتی آی اس آی و مقام‌های بلندپایه‌ی نظامی پاکستان است؛ در بیست سال گذشته، این کشور از گروه‌های تروریستی در خاک افغانستان پشتیبانی کرده است. محمد اشرف‌غنی، رییسجمهور افغانستان در سخن‌رانی‌هایش، بارها تاکید کرده است که سیاست‌های دوگانه‌ی پاکستان در برابر هراس‌افگنان نزد دولت افغانستان پذیرفتنی نیست و این کشور، باید در برابر هراس‌افگنان صادقانه و آگاهانه مبارزه کند.
به باور کارشناسان سیاسی، اگر روابط پاکستان و طالبان تیره شده باشد، می‌توانیم به سفر آقای داکتر عبدالله به پاکستان امید ببندیم؛ اما این امید به دلیل این‌که پاکستان بارها به وعده‌هایی‌که داده است، عمل نکرده، می‌تواند مبدل به چالش دیگری فراروی صلح افغانستان شود.
آقای سعیدی می‌گوید: «سفر عبدالله به پاکستان، می‌تواند با امید و چالش هم‌راه باشد؛ زیرا در این شرایط حساس تاریخی، سخت است که به نیت واقعی پاکستان پی برد.» به گفته‌ی او، اگر به گذشته‌ی پاکستان نگاهی بیندازیم، امیدی به بهبود روابط نمی‌رود؛ مگر این‌که در سیاست پاکستان در برابر افغانستان تغییری آمده باشد که احتمال آن اندک است.
این همه در حالی است که از دوحه؛ جایی که گفت‌وگوهای صلح افغانستان گشایش یافت، خبر امیدوارکننده‌ای به گوش نمی‌رسد. هم‌زمان با این که چشم‌ها به دوحه برای شروع گفت‌وگوهای صلح و چگونگی آن، دوخته شده است؛ باید منتظر بود که سفر عبدالله به اسلام‌آباد چه نتیجه‌ای برای گفت‌وگوهای صلح افغانستان خواهد داشت.
