آیا افغانستان برای آغاز مذاکرات صلح منتظر انتخابات امریکا است؟
اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان، در ۹ آگست در آخرین روز شورای سنتی این کشور مشهور به لویه‌جرگه، قطع‌نامه‌ای را روی دست گرفت. این شورا که متشکل از صد‌ها نماینده بود، با آزادی ۴۰۰ زندانی طالب جهت برداشتن موانع برای شروع زود‌هنگام مذاکرات میان طرف‌های درگیر افغانستان موافقت کرد.
حکومت افغانستان فقط به خاطر برداشتن موانع سد راه صلح، حاضر به آزادی هزاران زندانی طالب، به شمول کسانی که متهم به یکی از مرگ‌بارترین حملات دو دهه شورش اخیر افغانستان هستند، بمب جاسازی شده در موتر بارکشی در سال ۲۰۱۷ که موجب کشته شدن ۱۵۰ تن شد، گردید.
صدیق صدیقی می‌گوید: می‌خواهیم به خشونت‌ها نقطه پایان بخشیم. می‌خواهیم به طالبان بفهمانیم فرصت‌هایی که در فضای صلح هستند را درک کنند.
اما برخلاف مسأله آزادی زندانیان، به گفته تحلیل‌گران، حکومت افغانستان با به تاخیر انداختن مذاکرات، منتظر نتیجه انتخابات امریکا است. کیت کلارک، مدیر شبکه تحلیل‌گران افغان مستقر در کابل می‌گوید: به نظر می‌رسد که حکومت افغانستان علاقه زیادی به برنده شدن بایدن ندارد.
حکومت افغانستان با این کار مذاکرات صلح را در معرض ناکامی قرار می‌دهد که در نتیجه از سوی امریکا، حامی این کشور، نیز تحت فشار قرار خواهد گرفت. هم‌چنان حکومت افغانستان خشم افغان‌هایی را شدت می‌بخشد که آزادی طالبان را بها و قربانی سنگینی می‌بینند.
اورزلا نعمت، مدیر واحد تحقیقاتی و ارزیابی افغانستان، به این باور است که این یک فرصت خوب است برای داشتن یک افغانستان نسبتاً صلح‌آمیز و با‌ثبات که نباید از دستش داد.
هدف این گفت‌وگوها که مبنی بر مذاکره بر سر تقسیم قدرت با طالبان است، پایان بخشیدن به چهار دهه منازعه دوام‌دار در افغانستان به شمول ۱۹ سال شورش است. اما به گفته تحلیل‌گران، مقامات افغان و مردم افغانستان نسبت به اهداف حکومت ترمپ و طالبان بی‌اعتماد اند.
برای فهم بیش‌تر، بهتر است به مسأله مذاکرات قطر در ۲۹ فبروری همین سال اشاره شود. در آن روز در حالی که ملا عبدالغنی برادر، مذاکره‌کننده ارشد طالبان با زلمی خلیل‌زاد، نماینده امریکا٬ توافق‌نامه تاریخی را امضا می‌کردند، طرف‌داران طالب «الله اکبر» گویان فریاد می‌زنند. طبق این توافق‌نامه اکثریت نیروهای خارجی باید تا اپریل سال آینده افغانستان را ترک کنند. طالبان وعده دادند که نیروهای امریکا و ناتو را مورد حمله قرار نداده و گروپ‌هایی مثل القاعده را پناهگاه خویش نسازند.
به گفته کلارک، روند صلح افغانستان از واشنگتن مدیریت می‌شود و این سیاستی است در جهت خروج نیروها از این کشور. وی علاوه می‌کند که نگرانی مقامات افغان نشان‌دهنده یک مصیبت بزرگ برای افغانستان است.
در حال حاضر نیروهای امریکایی از ۱۴۰۰۰ به ۸۰۰۰ سرباز کاهش یافته است که قرار است تا نوامبر همین سال الی ۵۰۰۰ کاهش یابد. بقیه نیروهای ناتو نیز در جریان خروج می‌باشند.
این توافق‌نامه هم‌چنان تاکید بر آزادی ۵۰۰۰ زندانی طالب در ازای ۱۰۰۰ نیروی امنیتی افغان، برای ایجاد اعتماد جهت پیش‌برد بهتر مذاکرات میان نماینده‌گان دارد. به گفته اندرو واتکینز، تحلیل‌گر ارشد مسایل افغانستان در گروپ بین‌المللی بحران، حکومت افغانستان خیلی علاقه‌مند این معامله نبود، اما بعد از فشارهای امریکا تن به این معامله داد. به گفته وی، مقامات در کابل چاره‌ای جز تسلیم شدن و سرسپرده‌گی به طالبان ندارند.
قرار بود الی ۱۰ روز بعد روند تبادل زندانیان و مذاکرات بعدی آغاز گردد، اما از این مساله پنج‌و‌نیم ماه می‌گذرد و دولت هنوز در جریان آزادی ۴۰۰ زندانی است.
به گفته واتکینز، حکومت افغانستان عجله‌ای در این مذاکرات ندارد و مطئناً این مساله مطابق خواسته‌های امریکا نیست.
زمانی که امریکا توافق‌نامه صلح را با طالبان امضا می‌کرد، غنی و عبدالله درگیر اختلافات بر سر نتیجه انتخابات سپتامبر بودند. این اختلافات بالاخره در اواخر مارچ با هشدار مایک پومپیو مبنی بر قطع یک میلیارد دالر کمک به افغانستان به پایان رسید.
حد بالای بی‌اعتمادی
به گفته تحلیل‌گران، حکومت افغانستان به مقاصد طالبان اعتماد ندارند، این در حالی است که شبه‌نظامیان هنوز هم بر نیروهای افغان حمله می‌کنند.
کلارک می‌گوید: آیا طالبان به دنبال رسیدن به یک توافق سیاسی از طریق مذاکرات هستند و یا این‌که به دنبال بیرون کردن نظامیان امریکایی و آزاد کردن تعداد زیاد زندانیان‌شان قبل از فشار نظامی به کابل؟
نعمت، مدیر واحد تحقیقی و ارزیابی افغانستان، می‌گوید که اعتماد به طالبان برای افغان‌ها پر‌هزینه تمام خواهد شد. وی علاوه می‌کند: تنها تغییری که در آن‌ها دیده می‌شود، نحوه گفت‌وگوی‌شان با خارجی‌ها است.
مهم‌تر از همه به نظر کلارک و واتکینز، حکومت غنی از حمایت حکومت ترمپ در مذاکرات صلح اطمینان کافی ندارد.
به گفته تحلیل‌گران، مقامات در کابل تا زمان خروج نیروهای خارجی از کشور، برای رسیدن به یک توافق اساسی تحت فشار خواهند بود. مقامات کشور نگرانند که نتوانند نفوذ لازم را برای حفظ دست‌آوردهای دو دهه اخیر کشور از جمله قانون اساسی و حقوق زنان داشته باشند.
دو نفر از افراد نزدیک به مذاکره‌کننده‌گان حکومت صحبت تحلیل‌گران را تکرار کرده و مورد تایید قرار داده‌اند. آن‌ها به شرط ناشناس ماندن با NPRصحبت کردند و نخواستند که خشم مقامات افغان و امریکا را برانگیزند.
رییس جمهور غنی نگرانی‌هایش را در مطلبی در واشنگتن پست چنین بیان کرد: جامعه بین‌الملل من‌حیث یک واسط و تسهیل‌کننده در مذاکرات ایفا می‌کند و باید فضا را برای یک مذاکره عادلانه و بدون جانب‌داری فراهم کند. وی علاوه می‌کند که شرکای بین‌المللی ما باید در اصول و ارزش‌هایی که ۲۰ سال بالای‌شان سرمایه‌گذاری کرده‌ایم، کنارمان محکم بایستند.
خیلی از مقامات حکومت غنی اما اتهام دست‌داشتن دیگران را رد کرده می‌گویند که امریکا به حمایت‌هایش از افغانستان در طول زمان گفت‌وگوها ادامه می‌دهد. این مقامات خواستند که ناشناس باقی بمانند، چرا که گفت‌وگوهای صلح بخش کاری‌شان نیست.
انتظار خادم، یک عضو مذاکره‌کننده تیم افغان، می‌گوید که هرگونه تاخیر در مذاکرات اکثراً به خاطر مسایل لوجیستیکی بوده است. او ادعای طالبان را مبنی بر آزادی ۱۰۰۰ نیروی امنیتی افغان طبق توافق‌نامه رد کرده و می‌گوید: پروسه آزادسازی باید از سوی طالبان نیز آغاز گردد. آزادسازی باید دوطرفه به صورت متقابل صورت گیرد.
خلیل‌زاد، نماینده امریکا، می‌گوید که افغان‌ها باید به امریکا اعتماد داشته باشند. وی در یکی از توییت‌های اخیرش گفته بود: ما مردم افغانستان را در طی ۱۹ سال کمک کرده‌ایم و امروز هم به این کار را ادامه می‌دهیم تا مطئن شویم که افغان‌ها به آرزوی دیرینه خویش که یک صلح پایدار است، دست پیدا کنند.
خروج سربازان با روی‌کار آمدن بایدن
اما یکی از منابع افغان نزدیک به تیم مذاکره‌کننده معتقد است که خروج با رویکرد بایدن، به صورت مسوولانه و سازمانی خواهد بود. یک توییت ساده هیچ نقشی را بازی نمی‌کند.
به باور وی، مذاکره‌کننده‌گان افغان معتقد اند که نامزد احتمالی دموکرات‌ها به مشاوران امنیتی هردو حزب گوش فرا می‌سپارد و تصامیم شتاب‌زده و عجولانه نخواهد گرفت.
با این حال به گفته واتکینز، بزرگ‌ترین اشتباه حکومت افغانستان خواهد بود که خود را امیدوار به تفاوت‌های قابل ملاحظه حکومت ترمپ و یا حکومت احتمالی بایدن جهت خروج از افغانستان بداند.
در یک مصاحبه در فبروری با CBS’ FACE THE NATION ٬ معان رییس جمهور سابق گفته بود که وی مخالف حضور تعداد زیادی از نیروهایش که توسط حکومت او و ترمپ فرستاده شده بودند، است. به گفته وی تعداد کمی از سربازان جهت مقابله با گروه‌های داعش و القاعده کافی خواهند بود تا مطمئن باشند که حمله‌ای بر امریکا نخواهد شد. وی گفت که هیچ‌گونه مسوولیتی را در صورت دوباره آمدن طالبان به قدرت بعد از خروج نیروهای امریکایی، نخواهد گرفت.
کلارک می‌گوید: اگر نیروهای خارجی بدون دادن نقشه راه که گفت‌وگوهای صلح را حمایت کند، افغانستان را ترک کنند، وضعیت این کشور فاجعه‌بار خواهد بود. تا جایی که با مقامات در واشنگتن صحبت کرده‌ام، هیچ‌گونه پلان دومی برای افغانستان وجود ندارد.
اگر گفت‌وگوها نتیجه ندهد، چه اتفاقاتی در انتظار افغانستان خواهد بود؟
منبع: npr
