زنده بودن ملا هبت الله و حضور در یک مدرسه دینی در قندهار بی اساس است

طالبان دو و نیم ماه است که بار دیگر بر افغانستان مسلط شده اند و دولت موقت خود را نیز اعلام کرده اند. اما طی این مدت ملا هبت الله آخندزاده در انظار ظاهر نشده و منبع مستقلی نیز دیدن او را تایید نکرده است.

در این حین اما، گزارش های فراوانی در خصوص زنده نبودن و کشته شدن ملا هبت الله منتشر شده است. چندی پیش سی ان ان 18 به نقل از یک منبع ارشد طالبان گزارش کرده بود که ملا هبت الله سال گذشته در جریان یک حمله انتحاری که از سوی نیروهای امنیتی پاکستان طراحی شده بود کشته شد.

گزارش های دیگری نیز حاکی از زنده نبودن ملا هبت الله آخندزاده بوده است، اما طالبان تاکنون این گزارش ها را رد کرده اند.

این هفته اما آنها بر علاوه که این گزارش ها را رد می کنند، مدعی شدند که ملا هبت الله آخندزاده به یک مدرسه دینی در قندهار رفته و برای طرفداران خود سخنرانی کرده است.

این ادعا در حالی مطرح می گردد که هیچ عکس و یا فیلمی برای رد تمامی شایعات از این سخنرانی منتشر نشده است؛ آنها فقط یک فایل صوتی 10 دقیقه ای از سخنرانی ملا هبت الله آخندزاده را که معلوم نیست در چه زمانی ضبط شده منتشر کردند و گفتند که این مربوط به سخنرانی روز شنبه وی در مدرسه دارالعلوم حکیمیه قندهار است.

نکته مهم تر آنکه در این فایل صوتی ملا هبت الله آخندزاده هیچ صحبتی درباره سیاست نمی کند و فقط صحبت های دینی کرده و از نیروهای طالبان تقدیر می کند.

اگر این ادعای طالبان درست باشد که ملا هبت الله برای اولین بار در ملا عام ظاهر شده و به سخنرانی پرداخته است، او در شرایطی در انظار ظاهر شده که طالبان در میانه بحران سیاست و مشروعیت داخلی و بین المللی قرار دارد.  

چطور رهبر عالی طالبان ممکن است برای اولین بار آن هم زمانی که آنها پس از 20 سال موفق شده اند دوباره بر مسند قدرت در افغانستان بنشینند و در جدال سیاسی و مشروعیت خواهی با جامعه جهانی و کسب اکثریت حمایت داخلی نیز باشند، درباره سیاست هیچ صحبتی نکند؟

زمانی که یگانه دغدغه تمامی طالبان سیاست و مشروعیت خواهی آنها است، رهبر عالی طالبان برای اولین بار در میان مردم ظاهر می شود و راجع به سیاست صحبتی نمی کند؛ و یا حتی درباره سقوط دولت پیشین نیز کوچگترین اشاره ای نمی گوید.

از این رو، این احتمال وجود دارد که این فایل صوتی مربوط به تاریخی که طالبان مدعی هستند ملا هبت الله آخندزاده وارد مدرسه دارالعلوم حکیمیه قندهار شده است، نباشد، و شاید مدت ها قبل ضبط شده باشد؛ کما اینکه صحت صدای او نیز باید مورد تایید واقع شود.

همچنین، بجز یک تصویر تمام رخ از صورت ملا هبت الله آخندزاده که توسط خود طالبان در سال 2016 منتشر شد، طی این پنج سال گذشته هیچ تصویر دیگری از او منتشر نشده بود؛ اما پس از آنکه طالبان مدعی شدند او روز شنبه در مدرسه دینی قندهار به سخنرانی پرداخته است، ظاهرا با هماهنگی خود طالبان دو عکس دیگر از ملا هبت الله و یک فایل تصویری بسیار کوتاه و اما کم کیفیت که مکان و تاریخ آن مشخص نیست در میان رسانه ها دست به دست شد و شماری از رسانه ها هم بدون دقت کافی، در تیترهای خود عنوان کرده اند «فایل تصویری از حضور ملا هبت الله آخندزاده در مدرسه دینی قندهار»؛ حال آنکه از نوع عکس و نوع فایل تصویری مشخص است که آنها مربوط به زمان حال نیست و احتمالا مدت ها پیش گرفته شده اند.  

چندی پیش و به دنبال معرفی دولت موقت طالبان، گزارش های فراوانی از منابع مختلف مطرح شد که گویا ملا عبدالغنی برادر در جریان یک نزاع داخلی با خلیل الرحمان حقانی یکی از اعضای ارشد طالبان در ارگ ریاست جمهوری، زخمی شده و سپس جان باخته است.

اما گزارش ها درباره احتمال مرگ ملا عبدالغنی برادر که کمی شدت گرفت، داکتر محمد نعیم سخنگوی طالبان مستقر در دوحه با ارسال یک فایل تصویری از ملا برادر به تاریخ روز به رسانه ها به تمامی این شایعات پایان داد؛ حتی ملا برادر در جریان این فایل تصویری به مصاحبه کننده می گوید که گزارش ها درباره نزاع و درگیری های میان طالبانی صحت ندارد و تمامی اعضا در شفقت کامل در کنار یکدیگر بسر می برند.

البته ناگفته نماند که طالبان در مخفی کردن مرگ رهبرانشان سابقه دارند.

ملا محمد عمر بنیانگذار و اولین رهبر این گروه در سال 1392 خورشیدی ظاهرا بر اثر بیمار جان می بازد، اما خبر مرگ او برای مدت تقریبا دو و نیم سال پنهان می ماند، تا اینکه اداره امنیت ملی دولت پیشین افغانستان در گزارشی اطلاع داد که ملا محمد عمر در شفاخانه ای در شهر کراچی پاکستان درگذشته است.

پس از کش و قوس های فراوان، سرانجام طالبان نیز تایید کردند که ملا محمد عمر در نتیجه «قضای الهی» در گذشته است.

نکته جالب این جاست که طی این دو و نیم سال که خبر مرگ ملا محمد عمر پنهان شده بود، به رسم عادت بیانیه ها و اعلامیه هایی منتسب به او در مناسبت های مختلف منتشر می گردید.

طالبان با پنهان کردن احتمالی مرگ ملا هبت الله آخندزاده در تلاش هستند تا کراچی لنگان گروه را در بحبوحه تلاش هایشان برای کسب مشروعیت جهانی و داخلی سر پا نگه دارند و از احتمال انشعاب بیشتر در میان گروه جلوگیری کنند.

زمانی که خبر مرگ ملا محمد عمر درز کرد، گزارش ها از اختلافات زیاد میان فرماندهان طالبان بر سر تعیین رهبر جدید منتشر شد. یکی از این فرماندهان ملا عبدالمنان نیازی بود که خود را از گروه جدا کرد و شاخه ای جداگانه از طالبان را ایجاد کرد.

اما طالبان هم اکنون به خوبی می دانند که در شرایط کنونی قدرت مهار انشعاب را ندارند، و گروه دچار از هم گسیختگی شده و پس از آن وقوع فاجعه انسانی احتمالی در افغانستان نیز اجتناب ناپذیر است.   

از همین رو تلاش می کند با راهکارهای مختلف حتی الامکان تا زمان کسب مشروعیت بین المللی خبر مرگ (احتمالی) ملا هبت الله آخندزاده را پنهان نگه دارد.

مرتضی احمدزاده

بیشتر بخوانید:

 یک مقام طالبان: ملا هبت الله آخندزاده سال گذشته توسط نیروهای پاکستان کشته شد