کارشناس مسائل سیاسی: بازگشت امارت اسلامی غیرممکن است
از چند ماه بدین‌سو گروه طالبان در بخش‌هایی از افغانستان در حال پیشروی است و توانسته‌اند با راه‌اندازی عملیات خونین، بیش از نیمی از خاک افغانستان را اشغال کنند. اکنون پرسش اساسی این است که کدام علل و عواملی در کار است که این گروه در سال‌های اخیر و به‌ویژه در چند ماه گذشته، پیشرفت زیادی در میدان جنگ داشته‌اند.
داکتر صمیم شمسی، آگاه امور سیاسی، در گفت و گو با خبرگزاری رها معتقد است چندین عامل مختلف باعث شده طالبان در این اواخر پیشروی‌هایی در میدان جنگ داشته باشند.
«حکومت افغانستان به صورت درست و منسجم نخواسته است طالبان را سرکوب کند؛ چنانچه اگر اراده جدی و قطعی حکومت وجود می‌داشت این گروه تا این حد پیشروی نداشتند. مثلا در روزهای اخیر که حکومت به شدت می‌خواهد از ولایت‌ها/استان‌ها دفاع کند شما می بینید که حدود 10 ولسوالی/شهرستان را از طالبان پس گرفته و مانع پیشروی‌های این گروه شده است. بنابراین، دیده می‌شود که در بدنه‌ی نظام هم قبلا اراده جدی برای سرکوب هراس‌افکنان وجود نداشته است.»
آقای شمسی با اشاره به ضعف مدیریت جنگ در برابر طالبان، می‌افزاید: «حکومت افغانستان در پنج سال اخیر نزدیک به 3 هزار از نظامیان کارکشته، متخصص و متعهد که تجارب و شایستگی لازم را داشتند تحت عنوان پایان دوره خدمت (تقاعد/بازنشستگی) از کار برکنار کرد و امروزه جای این گونه افراد با تجربه و آب دیده در میدان جنگ و امنیت افغانستان خالی احساس می‌شود.
«متاسفانه اشخاصی را که در بخش‌های مهم و کلیدی وزارت‌خانه‌های دفاع و داخله انتخاب کردند کسانی بودند که یک روز تجربه نظامی نداشتند و فاقد تخصص، تجربه و تعهد وطنی بودند و همین هم در امر مدیریت بحران و وضع جنگی خیلی کلیدی و تاثیرگذار به شمار می‌رود.»
وی همچنان با انتقاد از عملکردهای پاکستان در قبال افغانستان، می‌گوید حمایت اسلام‌آباد و «پنجابی‌ها» و سایر حامیان خارجی آن (چچنی، قزاقستانی، تاجیکستانی و…) در پیشبرد ماشین جنگی و «جنایت» طالبان تاثیر داشته است.
این تحلیلگر مسایل سیاسی افغانستان همچنان بی‌کاری و فقر مادی و فرهنگی را نیز عامل عمده جنگ کنونی افغانستان دانسته، می‌گوید: «پشتون‌ها متاسفانه همه‌ی شان به نحوی به طالبان نزدیک‌اند و حکومت مرکزی هم به شکل درست نتوانسته زمینه‌ی کار و اشتغال و امنیت مردم را تامین کند که این هم به نوبه خود باعث شده طالبان از میان بخشی از مردم و به ویژه قومیت محترم «پشتون» سربازگیری کند.
آقای شمسی در ادامه افزود: «طالبان نمی‌توانند از راه نظامی و زور قدرت را در افغانستان به دست گیرند، زیرا این گروه نه حمایت جامعه جهانی را با خود دارد و نه هم کشورهای تاثیرگذار در جهان و منطقه، طرفدار حاکمیت این گروه هستند.»
«طالبان به تنهایی قادر به اعمال حکومت در افغانستان نیست، این را حتی آمریکا و اتحادیه اروپا هم نمی پذیرد چون این گروه افراطی عمل می‌کند و بنیادگرا ست، فراموش نکنیم که طالبان در داخل افغانستان هم با موج مخالفت‌ها و خیزش‌های مردمی مواجه است که مانع جدی و تعیین‌کننده بر سر راه آنان خواهد بود.»
وی بازگشت امارت اسلامی طالبان را «ناممکن» می‌داند و تاکید می‌کند: «اگر فکر کنیم طالبان همانند بیست و چند سال پیش دوباره قدرت را به دست می‌گیرند، این امکان ندارد، زیرا حمایت جهانی و منطقه‌ای از آن صورت نخواهد گرفت، چنانچه دو هفته پیش ایالات متحده و ناتو نیز روی این اصل تاکید داشتند و گفتند ما نظامی را که در افغانستان با تفنگ به قدرت برسد، به رسمیت نخواهیم شناخت.
آقای شمسی معتقد است هم‌اکنون مرحله شدت جنگ در کشور است و انتظار می‌رود در آینده نزدیک اوضاع بهتر شود و تغییرات مثبتی در اوضاع کشور اتفاق بیفتد. به باور وی، به‌منظور خروج از وضعیت فعلی، شاید «حکومت توافقی» به وجود بیاید و با تعدیل قانون اساسی، راه برای استقرار آن هموار شود.
با این حال، افغانستان هم‌اکنون روزهای دشوار و خونینی را تجربه می‌کند. مردم نگران در بحران و ناامنی دست و پا می‌زنند و هر کدام رویای صلح و امنیت را در سر دارند؛ رویایی که معلوم نیست چه وقت به واقعیت برسد!
