اعلام جنگ علیه طالبان از سوی دولت و حمایت شورای ملی
هم‌زمان با گسترش دامنه جنگ در شهرها و راکد بودن مذاکرات صلح در دوحه، محمداشرف غنی، رییس جمهور، روز دوشنبه، یازدهم اسد، برای اولین بار نشست فوق‌العاده شورای ملی را برگزار کرد. صحبت‌های رییس جمهور غنی در این نشست بر چهار محور متمرکز بود. رییس جمهور غنی با استناد به آیه قرآن کریم، گروه طالبان را متجاوز خواند و از مردم خواست که علیه این گروه بسیج شوند. به همین ترتیب او از توافق‌نامه دوحه میان امریکا و طالبان به‌عنوان یک روند شتاب‌زده یاد کرد و گفت که این روند نه‌تنها منجر به صلح نشد، بلکه برای مشروعیت‌بخشی به یک «گروه متجاوز» و مشروعیت‌زدایی از صف واحد جمهوریت تلاش شد. رییس جمهور غنی در این نشست فوق‌العاده به وحدت و یک‌پارچه‌گی میان مردم تاکید کرد و از اعضای شورای ملی خواست که شانه دهند تا یک آینده روشن برای افغانستان ترسیم شود. او وضعیت کنونی را ناشی از ضعف مدیریت در سطوح مختلف ادارت عنوان کرد و گفت که برای مدیریت و بهبود اوضاع، پلان شش‌ماهه را تدوین کرده‌اند که براساس آن تا شش ماه آینده وضعیت تغییر می‌کند. هم‌چنان رییس جمهور خطاب به طالبان گفت که در مقابل قوت‌های ویرانگر زانو نمی‌زند. به گفته او، یا در میز مذاکره زانو به زانو با طالبان می‌نشیند یا در میدان جنگ زانوهای اعضای این گروه را می‌شکند. با این حال این سخنرانی رییس جمهور با موجی از واکنش‌ها روبه‌رو شده است. اعضای شورای ملی با استقبال از این سخنرانی رییس جمهور گفته‌اند که از نظام جمهوریت و نیروهای امنیتی پشتی‌بانی می‌کنند. شهروندان نیز این موقف رییس جمهور را ستوده و گفته‌اند که هرچند این موقف ناوقت گرفته شده، اما می‌تواند شرایط را به نفع حکومت تغییر دهد. طالبان اما در واکنشی این گفته‌های رییس جمهور را «یاوهسرایی» خوانده و گفته‌اند که غنی تلاش داشت وضعیت بد و حالت «وارخطایی» خود را کنترل کند.
گروه طالبان پس از خروج نیروهای خارجی به جای تمرکز بیش‌تر بر مذاکرات صلح، بر حملات و افزایش خشونت تمرکز کرد. هرچند حکومت و جامعه جهانی از این گروه خواستند که به مذاکرات معنادار صلح برگردند، اما ظاهراً به این خواست‌ها وقعی گذاشته نشد. هم اکنون طالبان بر بیش‌تر ولایات حملات تهاجمی کرده‌اند و مراکز ولایات را در محاصره گرفتند. این وضعیت سبب شد که محمداشرف غنی، رییس جمهور کشور، نشست فوق‌العاده شورای ملی را برگزار کند. او در این نشست گفت، به رغم این‌که دولت برای برقراری صلح عادلانه و پایدار گام‌های موثر برداشته، اما طالبان نه‌تنها گامی برنداشته، بلکه جنگ را بر مردم و دولت افغانستان تحمیل کرده‌اند. رییس جمهور با استناد به آیه قرآن کریم، طالبان را گروهی متجاوز خواند و از مردم و اعضای مجلس خواست که در برابر این گروه ایستاده‌گی کنند. به گفته او، براساس حکم صریح قرآن، گروهی که از تجاوز دست برندارد، مسوولیت دینی همه مردم است که علیه آن جنگ کنند. او استدلال کرد که هدف تجاوز ایجاد فتنه و ابزار آن «مکر و خدعه» است. غنی افزود که این جنگ و فتنه بر مردم و دولت افغانستان تحمیل شده و اکنون وجیبه دینی و ایمانی هر مرد و زن مسلمان افغان است تا در مقابل آن بجنگند.
رییس جمهور غنی تأکید کرد که مردم او را با شعار برقراری صلح، آرامش و پیش‌رفت اقتصادی انتخاب کرده‌اند و اکنون او تلاش می‌کند تا از جنگ و تلفات غیرنظامیان جلوگیری کند. به گفته او، پیش از این نیز آرمانش صلح پایدار و عادلانه بود و اکنون هم همین آرمان را دارد. غنی اما افزود که طالبان اراده‌ای برای صلح ندارند و جنگ را بر مردم تحمیل کرده‌اند. به گفته رییس جمهور، در چنین وضعیتی که در کشور جنگ جریان دارد، دردآورترین قسمت کار او، خواندن گزارش‌های تلفات غیرنظامیان و نظامیان کشور است.
از سوی دیگر آقای غنی به برقراری آتش‌بس سه روز عید در سال ۱۳۹۷ اشاره کرد و گفت که این آتش‌بس یک ابتکار ملی و بیانگر سینه فراخ ملت بود. به گفته او، طالبان با چشم خود دیدند که افق این ملت چه‌قدر گسترده است. به گفته غنی، در آن زمان جوانان، زنان و مردم ما با طالبان صحبت کردند و هیچ کسی به آنان به دیده دشمن نگاه نکرد. او تأکید کرد که این آتش‌بس سه‌روزه درس بزرگی به طالبان بود. همین‌طور او افزود که درس‌های صلح ملی و عملی را در دو صفحه خلاصه و به مردم و جهانیان ارایه کرده است. رییس جمهور گفت: «دست‌یابی به صلح واقعی و پایدار، طبیعت و تاریخ مردم این سرزمین است و به دنبال درک عمیق‌تری از بستر ایدیولوژیکی، فرهنگی و تاریخی این سرزمین است.»
موافقت‌نامه صلح دوحه، به طالبان مشروعیت بخشید
محمداشرف غنی در بخشی از سخنانش به‌نحو تلویحی به موافقت‌نامه دوحه اشاره کرد و گفت که برای رسیدن به صلح، اجماع ملی و نقشه راه وجود داشت، اما مشکل از جایی شروع شد که درس‌های افغانی و بین‌المللی صلح مراعات نشد. به باور غنی، در این امر مهم، جای یک روند ملی و واقع‌بینانه را یک روند وارداتی و شتاب‌زده گرفت؛ روندی که به گفته غنی بر فرضیه‌های خام استوار بود و اساسش را فشار بر جمهوریت و تخریب دموکراسی می‌ساخت. رییس جمهور کشور تصریح کرد که این روند نه‌تنها منجر به صلح نشد، بلکه کوشش‌هایی برای مشروعیت‌بخشی به یک گروه متجاوز و تلاش برای مشروعیت‌زدایی از صف واحد جمهوریت شد. هم‌چنان او تأکید کرد که این روند شک و ابهام زیادی ایجاد کرد که بازده آن وضعیت کنونی است.
غنی تاکید کرد که در افکار طالبان کدام تغییری نیامده است. او اما در جواب کسانی که معتقدند طالبان تغییر کرده‌اند و به گفته غنی طالبان را سفیدنمایی می‌کنند، گفت: «بلی طالبان تغییر کرده‌اند؛ در ظلم و خشونت شدیدتر شده‌اند و نسبت به گذشته مزدورتر شده‌اند.» به گفته او، همان‌گونه که طالبان در دوران حاکمیت‌شان تاریخ، جرافیه و وطن‌دوستی را از نصاب حذف کرده بودند، اکنون باور عمیق‌تر به حذف دارند. وی افزود که در حال حاضر طالبان بالای تاریخ و جغرافیه این وطن هجوم آورده و مردم و دولت به این نتیجه رسیده‌اند که در مافیه‌الضمیر طالبان اعتقادی به صلح پایدار و عادلانه وجود ندارد. رییس جمهور تصریح کرد تا زمانی که میدان جنگ تغییر داده نشود، این محاسبه گمراه‌‌کننده‌شان تغییر نمی‌کند. با آن هم او از طالبان خواست که دشمنی را کنار بگذارند و زنجیر دوستی را با مردم افغانستان محکم کنند.
تأکید بر وحدت میان مردم
با این حال رییس جمهور یادآور شد که در این برهه زمانی، وقت وحدت و هم‌بسته‌گی فرا رسیده است. او افزود که حالا فرصتی برای جدا ساختن ملامت و سلامت نیست و وجدان آگاه مردم در این مورد قضاوت خواهد کرد. غنی بیان کرد که اکنون تمرکزش بیش‌تر بر وحدت و یک‌پارچه‌گی مردم است. به گفته او، اتحاد و اتفاق شرط بقا و پیروزی کشور است. رییس جمهور کشور گفت که اکنون زمان آن فرا رسیده است که یک گفتمان ملی آغاز شود.
به باور رییس جمهور غنی، کشور امروز در معرض آزمون کلان ملی قرار گرفته است. او گفت سوال‌های زیادی را باید از خود بپرسیم؛ از جمله این‌که چگونه با داشتن تمدن چند‌هزار‌ساله، در برابر فتنه یک «مشت اجیر» و خون‌خوار از پا می‌افتیم؟ به گفته او، مردم باید با این‌همه سرمایه دینی، تاریخی و فرهنگی، اجازه ندهند که «مدرسه منحرف اکوره ختک» از بیرون سرنوشت‌شان را رقم بزند. او گفت: «آیا ما در مقابل گروهی که هیچ تفاوتی با خوارج صدر اسلام ندارد، زانو می‌زنیم؟ نه! نه!»
نماینده‌گان، نیروهای مردمی را علیه طالبان بسیج کنند
رییس جمهور غنی در بخش دیگر از سخنانش به خروج نیروهای خارجی از افغانستان اشاره کرد و گفت پنج سال پیش پیش‌بینی کرده بود که شرکای بین‌المللی افغانستان را ترک می‌کنند. به گفته او، در این مدت هزاران سرباز خارجی از کشور بیرون شده، اما نیروهای امنیتی توانسته‌اند این خلا را پر کنند. علاوه بر این، غنی تأکید کرد که دو سال پیش به رییس جمهور امریکا نامه نوشته است تا در‌باره خروج سربازان باقی‌مانده آن کشور تصمیم بگیرد. به گفته او، هرچند برخی از شهروندان تحلیل می‌کردند که امریکا افغانستان را ترک نمی‌کند، اما امریکا این کار را کرد و به‌طور ناگهانی تصمیم به خروج نیروهایش گرفت. او اما تصریح کرد که با خروج سربازان خارجی از افغانستان، خطراتی به میان آمده و مسوولیت بر‌طرف کردنش با همه مردم است.
به همین ترتیب غنی در ادامه صحبت‌هایش گفت که کشور در سه ماه گذشته با یک حالت غیر‌مترقبه روبه‌رو شده است. به باور غنی در حال حاضر کشور مورد هجوم تبلیغات داخلی و خارجی قرار گرفته و برخی شایعات وجود دارد که گویا وضعیت کنونی نتیجه معامله پنهانی است. غنی با اطمینان گفت که هیچ معامله‌ای در کار نیست، بلکه این وضعیت ناشی از عدم آماده‌گی دوجانبه و ضعف‌های خُرد و ریز در سطوح مختلف بوده است. به گفته او، همین دلیل‌ها سبب به وجود آمدن یک حالت مبهم شده بود. غنی به اعضای مجلس نماینده‌گان گفت نمی‌خواست در شرایطی که مسایل مبهم بود و مشخص نبود که نیروهای امنیتی توان تطبیق طرح‌ها را دارند یا نه، به مجلس چیزی بگوید که بعداً عملی نشود. او گفت: «نمی‌توانستم که یک حالت خیالی را ترسیم و براساس آن وعده‌های کاذب دهم. امروز این ابهام تا حدی زیادی رفع شده است. استقرار نسبی قوا به وجود آمده است. امروز در خدمت‌تان هستم تا در مورد آینده حرف بزنیم.»
او از اعضای شورای ملی خواست که شانه دهند تا برای افغانستان یک آینده روشن ترسیم شود. غنی خاطر‌نشان کرد که هر نماینده ملت با هزاران نفر ارتباط دارند و می‌توانند از روابط قوی و شبکه‌‌ای‌شان برای بسیج ملی استفاده کنند تا یک جواب قاطع به دشمنان داده شود.
تقسیم وظایف نیروهای امنیتی
رییس جمهور غنی در ادامه خاطر‌نشان کرد که یک پلان واضح برای رسیدن به «استقرار» در شش ماه آینده تدوین کرده و تطبیق آن آغاز شده است. او افزود که پیش‌بین تمام خطرات و فرصت‌ها است و اکنون نیروهای امنیتی قابلیت استقرار را پیدا کرده‌اند و روزبه‌روز قوی‌تر شده‌اند. به گفته غنی تا شش ما آینده کشور به حالت استقرار و بعد از آن به حالت مطلوب می‌رسد. رییس جمهور تصریح کرد که تنها به همکاری مردم و نماینده‌گان‌شان این کشور می‌تواند با توان و قوت به پا ایستاد شود.
رییس جمهور به نماینده‌گان مردم گفت که دولت با یورش بی‌سابقه تروریسیم روبه‌رو شده و طالب نیز آن طالب ۲۴ سال پیش نیست. به گفته رییس جمهور، طالبان نسبت به گذشته جابرتر، خون‌خوارتر و ظالم‌تر هجوم آورده‌اند. غنی افزود که طالبان خلاف تعهدات‌شان نه‌تنها روابط‌شان با تروریست‌های بین‌المللی را قطع نکرده، بلکه قوی‌تر نیز کرده‌اند. او گفت که خشونت گروه طالبان اکنون بیش از هر زمانی شده است. او افزود که طالبان نسبت به احکام و ارزش‌های دینی بیش از پیش بی‌اعتنا شده و حملات‌شان بر زنان، خبرنگاران و جامعه مدنی را افزایش داده‌اند. رییس جمهور همین‌طور افزود که دولت این بار با یک حرکت پراکنده و بی‌تجربه روبه‌رو نیست، بلکه در برابر یک دستگاه منظم سوق و اداره قرار دارد. او تشریح داد که در عقب این ایتلاف نامقدس، تروریسم بین‌المللی قرار دارد. او گفت: «با یورش روبه‌رو هستیم که عقبه آن را مفکوره دون و تاریک‌اندیش پر می‌کند. با یورشی روبه‌رو هستیم که در عقب آن باج‌گیران بنادر و قاچاقبران مواد مخدر، کرومایت و طلا قرار دارند. این جنگ را در برابر ایتلاف نامقدس گروه‌های تروریستی ایدیولوژیک، قاچاقبران و باج‌گیران می‌نماییم.»
با این‌همه غنی توضیح داد که پلان امنیتی حکومت واضح است و همه آماده‌گی برای دفع «موج فتنه» در شش ماه آینده گرفته شده است. به گفته او، محاسبه اشتباه پیروزی از راه نظامی طالبان را ذلیل خواهد کرد. هم‌چنان رییس جمهور غنی تقسیم وظایف بین قوا را نیز تشریح کرد. براساس گفته‌های او، اردو باید بر بر ساحات استراتژیک و دفاع متمرکز شود، پولیس امنیت شهرهای و ولسوالی استراتژیک را تأمین کند و ریاست امنیت ملی و شورای امنیت بسیج مردمی را در کنار نیروهای امنیتی هماهنگ کنند. او تأکید کرد که جامعه جهانی از تمامی پلان‌های دولت حمایت مالی و سیاسی می‌کند. به این ترتیب رییس جمهور در این نشست فوق‌العاده از اعضای شورای ملی خواست که با قاطعیت از نظام و نیروهای امنیتی حمایت کنند. هم‌چنان او از اعضای شورای ملی خواست که مردم را بسیج و بر ضد این فتنه طالبان صدا بلند کنند.
طالبان تصیم بگیرند؛ صلح میخواهند یا جنگ؟
محمداشرف غنی، در بخشی دیگر از سخنانش یادآور شد که ۷۲ سال دارد و هیچ چیزی جز آرامش و صلح برایش مهم نیست. او گفت هر اقدامی که برای صلح، آرامش و رفاه مردم می‌کند، از جانب مقابل (طالبان) چیزی جز کشتار و خشونت نمی‌بیند. غنی افزود که از او توقع اغماض نداشته باشند. به گفته رییس جمهور، مردم از او توقع دارند که کشور را قاطعانه از این آزمون بگذراند. او به طالبان خطاب کرد و گفت که انتخاب کنند، جنگ میخواهند یا صلح. او تأکید کرد که در مقابل هیچ قدرت ویرانگر زانو نمی‌زند؛ او یا در میز واقعی مذاکرات صلح با طالبان زانو به زانو می‌نشیند یا زانوی طالبان را در میدان جنگ می‌شکند. او افزود که ما انتخاب کرده‌ایم و اکنون این طالبان و حامیان‌شان هستند که باید انتخاب کنند.
واکنش‌ها
سخنرانی غنی با واکنش‌هایی روبه‌رو شده است. شورای ملی و شماری از شهروندان از این اقدام غنی استقبال کرده و حمایت‌شان را از نظام و نیروهای امنیتی اعلام کرده‌اند. اعضای شورای ملی پس از برگزاری نشست فوق‌العاده با حضور رییس جمهور، یک اعلامیه مشترک را به تصویب رساندند. در این اعلامیه مشترک از نظام جمهوریت، پروسه صلح و نیروهای امنیتی حمایت شده است. شورای ملی در این اعلامیه از طالبان خواسته است که باید ماشین «یتیم‌سازی و ویرانگری اقتصادی» را که به راه انداخته‌اند، متوقف کنند. شورای ملی گفته است که قربانی اصلی خشونت‌ها در کشور، مردم عادی و جامعه فقیر کشور‌ند، بنابر‌این گروه طالبان نباید بیش از این تاریخ تمدن منطقه را ویران کند. شورای ملی از طالبان خواسته است به صلحی که خواست قرآن کریم نیز است، بپیوندند. در بخشی از اعلامیه مشترک مجلس نماینده‌گان و مجلس سنا، از سازمان ملل متحد، امریکا، کشورهای دخیل در مساله افغانستان، سازمان‌های جهانی و منطقه‌ای و نیز سازمان همکاری‌های اسلامی خواسته شده است تا مردم افغانستان را همانند دو دهه گذشته حمایت مادی و سیاسی کرده و در راه رسیدن به صلح دایمی و پایدار، همکاری همه‌جانبه کنند.
سرور دانش، معاون دوم رییس جمهور، سخنان رییس جمهور را از هر جهت راه‌گشا و سازنده خوانده است. او در صفحه فیس‌بوکش نوشته است که به همه سوالات پاسخ روشن داده و به همه ابهامات و تردیدها نقطه پایان گذاشته شد. به گفته او، موضع رهبری حکومت از هر جهت و در همه موارد مهم و سرنوشت‌ساز ملی هم‌چون صلح، جنگ، چگونه‌گی پیش‌رفت مذاکرات و گفت‌وگوهای معنادار صلح، ماهیت دشمن و مسوولیت‌های ملی مردم افغانستان به‌صراحت و روشنی تمام بیان شد. دانش گفته است که از موقف سازنده رییس جمهور حمایت همه‌جانبه می‌کند. او تصریح کرده که اکنون وظیفه همه مردم افغانستان که با حرکت متحد در یک مسیر روشن و با صفوف فشرده، به دفاع از جمهوریت و نیروهای امنیتی به پا خیزند.
کاوه جبران، نویسنده و شاعر، گفته است که موقف رییس جمهور غنی هرچند دیر است، اما هنوز کار‌ساز است. او اما تأکید کرده است که این مهم در صورتی امکان‌پذیر است که کار عملی و صداقت آن را پشتی‌بانی کند. او از رییس جمهور خواسته است که زمینه مداخله شماری از چهر‌ه‌های حکومت در نهادهای امنیتی را بگیرد و تصامیم جنگی را به شورای عالی مدیران جنگ بسپارد. همین‌طور از حکومت خواسته است که نیروهای مقاومت مردمی را به رسمیت بشناسد و تجهیز و تمویل آن‌ها را به موازات سایر نیروهای امنیتی بدون سیاست‌بازی و تبعیض انجام دهد. این نویسنده کشور به حکومت پیشنهاد کرده است که خدمت سربازی را به‌طور موقت اجباری کند و افراد زیر چهل سال را به جنگ با طالبان فرا بخواند.
طالبان اما در واکنشی این گفته‌های رییس جمهور غنی را «یاوهسرایی» توصیف کرده‌اند. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی گروه طالبان، در توییتی گفته است که رییس جمهور غنی تلاش داشت وضعیت بد و حالت وارخطایی خود را کنترل کند. او گفته است که اعلان جنگ، وارد کردن اتهامات و ارایه معلومات «کاذب»، عمر حکومت غنی را دراز نمی‌تواند.
رییس جمهور غنی در حالی نشست فوق‌العاده شورای ملی را دایر کرد که گفت‌وگوهای صلح دوحه نتیجه ملموسی در پی نداشته است. هرچند منابع در دوحه می‌گویند که گفت‌وگوهای صلح میان هیأت‌های مذاکره‌کننده دو طرف جریان دارد، اما تاکنون روی اصل اجندا که همانا برقراری آتش‌بس، تعیین میانجی و توافق سیاسی باشد، بحث آغاز نشده است.
