فجایع و تلخی های قضیه فلسطین/چرا موضوع فلسطین منحصر به فرد است؟

نگاهی آزادانه به تاریخ سرزمین فلسطین و سرنوشت پرمحنت فلسطینیان در یکصد سال اخیر، خبر از رنجی بزرگ می‌دهد که در طول این سال‌ها در حق مردمانش روا داشته شده است. این قصه‌ی پر غصه به جهات مختلفی منحصر به فرد است، به گونه‌ای که در طول تاریخ سابقه‌ای از این حجم ستم بر ضد یک ملت یافت نمی‌شود.

البته بخشی از این ظلم منحصر به فرد، حجم عظیم و غیر قابل باور تبلیغات و تلاشی است که در طول سالیان برای سرپوش گذاردن بر فجایع فلسطین و عادی جلوه دادن اتفاقات آن سرزمین به کار رفته است.

لذا درک واقعیت‌های جاری در طول یکصد سال اخیر در فلسطین، نیازمند پژوهش‌های دقیق و موشکافانه‌ی تاریخی است.تاریخ فلسطین، مجموعه‌ای متنوع از فجایع و تلخی‌هایی است که علیه یک ملت اعمال شده است. انواع گوناگونی از جنایت علیه بشریت مثل قتل، شکنجه، غصب اموال و سرزمین و مواردی از این دست را می‌توان فهرست نمود، اما به نظر می‌رسد بهترین تعبیری که می‌تواند حجم گسترده‌ی این تعدی‌ها را در حجم یک ملت و در عمق یک تاریخ منعکس نماید، تعبیر «پاکسازی نژادی» است.پاکسازی نژادی به تلاش برای ایجاد مناطق جغرافیایی یک دست و همگن به لحاظ نژادی و قومی گفته می‌شود که به وسیله‌ی اخراج، تبعید اجباری و کشتار صورت می‌گیرد. بر این اساس، پاکسازی نژادی عموماً با حذف بقایای تاریخی و تمدنی قوم هدف صورت می‌گیرد.

به عبارت دیگر، پاکسازی نژادی، سیاست تعریف شده‌ی گروهی خاص از افراد برای حذف نظام‌مند گروهی دیگر از قلمرویی خاص بر مبنای مسائل مذهبی، نژادی یا ملی است. این سیاست عموماً با اعمال خشونت و عملیات نظامی همراه است و مستلزم نقض حقوق بشر و قوانین بشر دوستانه‌ی بین المللی است. بیشتر شیوه‌های پاکسازی نژادی، نقض فاحش کنوانسیون‌های ژنیف و پروتکل‌های الحاقی ۱۹۷۷ می‌باشد.

پاکسازی نژادی از منظر قوانین بین المللی به عنوان جنایت علیه بشریت شناخته می‌شود و می‌بایست مطابق با قوانین بین المللی مورد رسیدگی قرار گیرد. از جمله مشهورترین سوابق بین المللی برای رسیدگی به پرونده‌های جنایات جنگی، تعقیب قضایی مجرمان پرونده یوگسلاوی سابق است که در لاهه تشکیل شد.نمونه‌های مختلفی از پاکسازی نژادی در طول تاریخ نام برده می‌شود که از آن جمله می‌توان به جابه‌جایی سرخپوستان قاره امریکا، پاکسازی و اقدامات نژاد پرستانه نازی‌ها در جنگ جهانی دوم، نسل‌کشی‌ها در یوگسلاوی سابق و پاکسازی نژادی در رواندا اشاره نمود؛ اما از آنچه گفته شد و ناگفته‌های بسیار، می‌توان نقاط متمایز و استثنایی برای فجایعی که در فلسطین گذشته و هنوز هم جریان دارد بر شمرد. شکی نیست که داستان فلسطین اولین داستان غم‌انگیز بشریت نیست، اما مواردی هست که به این تاریخ جنبه‌ای استثنایی بخشیده است.از دیگر نقاط تاریک و منحصر به فرد پرونده فلسطین این است که مجامع بین المللی تاکنون نتوانسته‌اند راه حل عادلانه‌ای برای این مشکل ارائه نموده و اقدام به حل آن نمایند. حتی فراتر از آن باید گفت که اولین بی‌عدالتی در این زمینه توسط سازمان ملل انجام گرفت و پس از آن نیز هیچ تلاش کارآمدی برای توقف پاکسازی نژادی فلسطینیان توسط مجامع بین المللی انجام نگرفته است. این در حالی است که در موارد مشابه و معاصر، مانند جنایات صرب‌ها در یوگسلاوی سابق، نهایتاً سازمان ملل و مجامع بین المللی ورود کرده و اقدام به محکومیت گسترده حاکمان و مسببان آن نمودند.

واقعیت مطلب این است که در قرن بیست و یکم و با وجود ابزارهای گسترده ارتباطی و اطلاع رسانی، تنها پروژه‌ی پاکسازی نژادی که هم‌اکنون در برابر چشم همگان ساری و جاری است و کماکان ادامه دارد موضوع فلسطین است؛ به عبارت دیگر از ویژگی‌های منحصر به فرد این رویداد، حجم عظیم سرمایه گذاری تبلیغاتی برای نادیده گرفتن این جنایت عظیم می‌باشد. علاوه بر این، قضیه فلسطین از آنجا مهم و منحصر به فرد است که سابقه‌ی تمدنی اسلامی و عربی در منطقه فلسطین، از جهات گوناگون خاص و یکتا است. هیچ یک از مناطق مشابه را نمی‌توان یافت که در آن آثار ملموس و ناملموس فرهنگی و تاریخی با این پیشینه وجود داشته باشد. وجود قبله‌ی اول مسلمانان و گسترش قلمرو اسلامی تا مرزهای فلسطین در عهد خلفا، میراث فرهنگی گوناگونی در این سرزمین برجای گذارده است. به صورت کلی می‌توان گفت از ویژگی‌های منحصر به فرد فجایع فلسطین، استمرار آن در بازه‌ی زمانی بسیار طولانی است. به هر حال،تاریخ فلسطین در یکصد سال اخیر را از جنبه‌های گوناگونی می‌توان مورد بررسی قرار داد. بررسی این تاریخ از جنبه‌ی «عملیات پاکسازی نژادی» در این سرزمین، تصویر واقعی‌تری از آنچه در فلسطین شروع شده و همچنان جریان دارد را در اختیار قرار می‌دهد. اگر چه به لحاظ تاریخی از همه‌ی وقایع مشابه آمار و اطلاعات دقیقی در دسترس نیست، اما ماجرای فلسطین از جهاتی که ذکر شد منحصر به فرد و بی‌سابقه است.

در فرجام باید گفت: تبیین علمی و مقایسه‌ای تاریخ مظلومیت فلسطین نباید فقط یک اقدام تبلیغی و رسانه‌ای قلمداد شود. یک حرکت فراگیر علمی لازم است تا از جهت گوناگون حقوقی، نظامی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی به بررسی علمی ظلم‌های تاریخی فلسطین بپردازد. این نوشتار تلاش داشت قدمی کوچک در مسیر برداشته باشد.

داکتر عبداللطیف نظری