مذاکرات حساس استانبول و آمادگی های حکومت
مذاکرات استانبول به‌زودی و در شانزدهم همین ماه میلادی(اپریل) آغاز به کار خواهد کرد. آقای صالح روز گذشته در سخنرانی خود در شمال کابل این مسئله را اعلام کرد. اگرچند تا هنوز تاریخ دقیق این مذاکرات به‌طور رسمی اعلام‌نشده‌است؛ اما انتظار می‌رود که این نشست به عقب نیفتد. تاکنون دولت و احزاب سیاسی افغانستان برای شرکت در این نشست ابراز آمادگی کرده‌اند. طالبان باوجودی که قبلاً خواهان تعویق مذاکرات شده‌بود، اما تاکنون در مورد تاریخ برگزاری این نشست ابراز نظر صریحی نکرده‌است اما بعید است که طالبان از شرکت در مذاکرات استانبول در تاریخ معین‌شده، سر باز بزنند. گویا مذاکرات فشرد‌ه‌ای بین آن‌ها و دولت آمریکا صورت گرفته و جدا از مسئله صلح افغانستان، آمریکا با طالبان بر سر مسائل دیگری چون آزادی زندانیان باقی مانده طالبان، خارج شدن سران طالبان از فهرست سیاه سازمان ملل در قبال توافق طالبان و آمریکا بر سر تمدید ضرب‌الاجل تعیین‌شده برای خروج نظامیان آمریکایی در معاهده قبلی مذاکراتی را آغاز و احتمالاً به نتیجه هم رسیده‌اند. اگرچند آقای صالح دیروز به‌طور واضحی مخالفت خود را با آزادی بقیه زندانیان طالبان ابراز کرده و آزادی زندانیان سابق طالبان را هم تصمیم لویِ جرگه و اشتباه دانسته بود. دیده شود که این بار این مخالفت چقدر جدی خواهد بود.
زلمی خلیل‌زاد اصول‌نامه نشست استانبول را که از طرف آمریکا، سازمان ملل متحد، قطر و ترکیه تهیه شده‌است، هم به‌طرف دولت و هم به طالبان سپرده‌است. این اصول‌نامه شامل نه ماده است که در آن طرفین با امضای این اصول‌نامه، ملزم به رعایت مواد پیشنهادشده برای پیش بردن مذاکرات و پرهیز از رفتارهای حاشیه‌ای در طول مذاکرات خواهند بود.
در این اصول‌نامه از شرکت‌کنندگان این نشست تعهد گرفته می‌شود تا صادقانه بر سر اراده برای صلح، احترام به همدیگر و پرهیز از اتهام زنی، تأکید بر اسلامی بودن، احترام به حقوق اقلیت‌ها و زنان، روابط خارجی بی‌طرفانه، اخراج تروریست‌های خارجی از افغانستان، برگزاری انتخابات، ارائه تضمین برای اجرای آتش‌بس، مذاکرات را آغاز و ادامه بدهند.
آقای خلیل‌زاد این روزها نشست‌های زیادی با سران احزاب سیاسی، اشرف غنی و عبدالله برگزار کرده و در طول هفته چند بار با مقامات افغانستان دیدار داشته است. این‌طور به نظر می‌رسد که آمریکا روی نشست استانبول توجه ویژه‌ای داشته و انتظار اتخاذ تصمیمات سرنوشت‌ساز در این نشست را دارد. این موضوع از چشم طالبان و دولت افغانستان پنهان نمانده و آن‌ها هم تلاش زیادی دارند تا به سبوتاژ این نشست متهم نشوند زیرا در این صورت، چرخش سیاست آمریکا به‌سوی یکی از طرفین ممکن است اتفاق افتد. این چیزی نیست که دولت و طالبان خواهان آن باشند. قبل از این جامعه جهانی ازجمله آمریکا و اتحادیه اروپا به‌صراحت اعلام کرده بودند که مراودات سیاسی و کمک‌های آنان در سال‌های آینده برای افغانستان کاملاً مشروط به نتایج گفتگو‌های صلح خواهد بود.
به نقل از خامه پرس ، فهرست احتمالی شرکت‌کنندگان این نشست از آدرس جمهوری اسلامی افغانستان، به‌خوبی نشان‌دهنده اهمیت این نشست برای آینده کشور می‌تواند باشد. اگرچند لیست نمایندگان افغانستان در این نشست تا هنوز به‌طور رسمی نهایی نشده‌است، اما اسامی‌ای که به دست منابع خبری در افغانستان رسیده‌است؛ نشان می‌دهد که با توجه به اهمیت این نشست، این بار رهبران احزاب و افراد بانفوذ کشور مستقیماً در آن شرکت خواهند داشت.
عبدالله عبدالله رئیس شورای عالی مصالحه ملی، حامد کرزی رئیس‌جمهور پیشین کشور و از افراد بانفوذ در افغانستان، عبدالرب رسول سیاف، گلبدین حکمتیار، محمد محقق، محمد یونس قانونی، محمد حنیف اتمر وزیر خارجه کنونی، مارشال عبدالرشید دوستم، حمدالله محب، فاطمه گیلانی، محمد کریم خلیلی، صلاح‌الدین ربانی، سلام رحیمی، معصوم استانکزی، حبیبه سرابی ، فوزیه کوفی، حاجی دین محمد و سید حامد گیلانی از سوی طرفداران نظام فعلی کشور، قرار است در این نشست حضور خواهند داشته باشند.
شورای مصالحه ملی افغانستان متن نهایی خود را برای مذاکرات آینده تهیه‌کرده‌است اما به‌طور رسمی آن را منتشر نکرده‌است. اما نسخه‌ای از این پیش‌نویس طرح صلح که به رسانه‌ها درز کرده‌است، حاوی نکاتی است که از سوی دولت برای نظام آینده افغانستان پیشنهاد شده‌است. این پیش‌نویس در چهارده صفحه و دارای چهار بخش اصلی با عنوان‌های «اصول راهنما برای آینده افغانستان»، «نقشه سیاسی افغانستان»، «نظام سیاسی آینده» و «ختم جنگ» آماده شده‌است. در این پیش‌نویس صلح، سهم طالبان در آینده نظام افغانستان «یک‌سوم» و سهم حکومت فعلی و طرفداران آن «دوسوم» پیش‌بینی‌شده‌است.
در این پیش‌نویس و در بخش نخست آن، به حفظ نظام کنونی و دستاوردهای آن اشاره شده و تغییرات چندانی نسبت به‌نظام کنونی در آن گنجانیده نشده‌است. اما در بخش ب، جزئیات بیشتری ارائه‌شده که ازجمله در آن آمده‌است: پس از امضای توافق صلح بین دولت و طالبان، یک دولت انتقالی صلح برای حداکثر سه سال و غیرقابل تمدید تا روی کار آمدن نظام رسمی و دائمی پیش‌بینی‌شده‌است. دولت صلح همانند حکومت فعلی دارای سه قوه مجریه، مقننه و قضائیه به‌اضافه شورای فقه اسلامی، دیوان عالی تعدیل قانون اساسی، و کمیته تعدیل قانون اساسی خواهد بود.
از نکات جالب این پیش‌نویس، رئیس‌جمهور با چهار معاون و نخست‌وزیر با چهار معاون پیش‌بینی‌شده که یکی از معاونان رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر باید زن باشد. بقیه موارد این پیش‌نویس به حفظ حقوق انسانی باشندگان افغانستان، سیاست خارجی و داخلی کشور پرداخته شده‌است.
طالبان تا هنوز پیشنهادهای خود را برای ارائه در این نشست عمومی نکرده‌اند.
از ظاهر قضیه و خواسته‌های دولت و طالبان نسبت به آینده افغانستان پیدا است که روزهای سختی در مذاکرات استانبول برای طرفین مذاکره وجود خواهد داشت. اگر اصرار و حمایت جامعه جهانی از صلح افغانستان نباشد، با توجه به مطالبات دولت و طالبان از همدیگر، رسیدن به یک نتیجه نهایی از سوی این دو گروه مذاکره‌کننده، تقریباً ناممکن است. تنها کورسوی امیدی که در این نشست به چشم می‌خورد، همانا عزم جهانی و توافق ظاهری کشورهای قدرتمند جهانی و همسایه‌های افغانستان برای پایان منازعه در این کشور است. در غیر آن، رسیدن به یک توافق صلح و پایان بدبختی مردم ما از سوی گروه‌های درگیر در این جنگ خانمان‌سوز، بسیار بعید است.
