در اسلام اقتصاد با معنویت و معنویت با اقتصاد همراه است

اول نکته ای که در باب اقتصاد اسلامی باید ذکر کرد داشتن یک نظام اقتصادی برای رسیدن به علم اقتصاد است.

ما یک برنامه مدرن و نظام یافته اقتصادی در جهان اسلام نداریم که جوابگوی اقتصاد جهان امروز یا پاسخ گوی بازار جهانی باشد و نیاز زندگی مدرن امروزی ما را که توأم با پیچیدگی علمی است تامین کند. اقتصادی که تأمین کننده کامل نیاز انسان امروز و جهان مدرن باشد نداریم.

علت های عدم وجود یک اقتصاد نظام یافته در جهان اسلام

دلایل زیادی را می توان برای عدم وجود یک اقتصاد نظام یافته در جهان اسلام بر شرمرد: ازجمله شاید بشود گفت اقتصاد در متون دینی ما عمده نبوده، زندگی دنیا هدف نیست موقتی تعریف شده لذا اقتصاد اولویت نداشته در عوض در کشورهای غیر اسلامی اقتصاد هدف و عمده بوده  لذا دین شان، فرهنگ شان و سیاست شان بر مبنای ثروت و پول و اقتصاد تعریف شده است.

در صحبتی که با ریس دانشکده اقتصاد اسلامی تهران داشتم تاکید شد برای تدریس در دانشکده، متون و نظریات و کتابی که حاوی مطالب اقتصاد اسلامی باشد در کتابخانه یافت نمی شود و نیز یادم نمی رود درباره موضوع پایان نامه های دانشجوها، دانشجویی می گفت:«اگر پایان نامه دکترای خود را اقتصاد اسلامی انتخاب کنیم دچار کمیابی و نبود منابع می شوم.»

علم اقتصادی و نظام اقتصادی

در راستای موضوع باید گفت ما یک علم اقتصاد داریم و یک نظام اقتصادی. به عبارت دیگر ما یک زیربنای اقتصادی داریم که تا آن زیربنا درست نشود اقتصاد اسلامی شکل نمی گیرد. زیر بنای اقتصاد اسلامی یعنی:

اول: ابتدا باید اقتصاد را به رسمیت بشناسیم وضرورتش را در زندگی دنیا و آخرت درک کنیم. قرآن کریم پر است از آیه های اقتصادی آنچه که من دیدم فقط 60 مورد ذکاة و صلاة در کنار هم آمده (و اقیموا الصلاة و اتو الزکاة) این نشان دهنده این است که باید  اقتصاد با معنویت  و معنویت همراه اقتصاد باشد.

دوم: تولید نظریه اقتصاد اسلامی که همه ابعاد زندگی انسان را در بر بگیرد و جوابگو باشد

سوم: سیاستی که زمینه ساز اقتصاد اسلامی باشد

چهارم: تولید فرهنگ اقتصاد اسلامی که پول وثروت اولا بالذات نجس و حرام نیست بلکه می شود با پول در راه خدا جهاد کرد (و جاهدوا باموالکم و انفسکم فی سبیل الله) ،(الذین یؤمنون بالله و الیوم الاخر ان یجاهدو باموالهم و انفسهم)

با تحقق موارد فوق می توان زیرساخت های اقتصادی ساخت سپس علم اقتصادی تولید کرد و در نهایت نظام اقتصادی اسلامی را شکل داد.

حسین فهیمی بزرگمهر