پاکستان بیشتر نقاشی های دیواری بامیان را به غارت برده است

عبدالحمید جلیا به خبرگزاری رها گفت:” پاکستانی ها پس از تخریب مجسمه های بودا، تعداد زیادی از نقاشی های دیواری رواق های این مجسمه ها و بسیاری از مغاره های باقی مانده در اطراف آنها که از جمله گرانبها ترین آثار تاریخی این ولایت به شمار می رفتند را به سرقت برده و یا هم از بین برده اند”.

آقای جلیا می گوید، در تحقیقاتی که ریاست اطلاعات و فرهنگ بامیان از شاهدان عینی تخریب مجسمه های بودا داشت، آنها گفتند که پاکستانی ها پس از منفجر کردن این مجسمه ها، شمار زیادی از نقاشی های دیواری و قطعات پیکره های تخریب شده را در صندوقچه های خاص جابجا کرده و به کشور خود منتقل کردند.

او با تاکید بر اینکه تا هنوز مشخص نشده است که پاکستانی ها چقدر از نقاشی های دیواری و آثار باستانی بامیان را به سرقت برده اند افزود، نقوش دیواری بامیان که توسط پاکستانی ها به فروش رسیده در برخی از کشورهای دنیا از جمله جاپان/ژاپن دیده شده اند.

مدیر حفط آبدات تاریخی ریاست اطلاعات و فرهنگ بامیان بیان داشت:” در سفری که به جاپان داشتم، نقاشی های دیواری بامیان را در موزیم/موزه آن کشور دیدم و مسئولان موزیم نیز تایید کردند که این نقاشی ها مربوط به بامیان است”.

با ارزش ترین نقاشی های دیواری دنیا

در اطراف مجسمه های تخریب شده بودا در بامیان، هزاران مغاره وجود دارد که بر روی دیوارهای برخی از آنها تصاویر زیبایی از بودا با رنگ روغنی نقاشی شده است.

این نقاشی های دیواری از سوی بسیاری از باستان شناسان، با ارزش ترین نقاشی های دیواری دنیا خوانده شده اند.

گروهی از دانشمندان جاپانی، اروپایی و آمریکایی در سال 2004 میلادی، پس از تحقیق بر روی این نقاشی های دیواری تثبیت کردند که نخستین نقاشی های کارشده با رنگ روغنی در سطح جهان در مغاره های باقی مانده از دوره بودایی در بامیان صورت گرفته اند.

خانم یوکو تانیگوشی یکی از محققان جاپانی در آن زمان گفت که اروپای عصر رنسانس را فراموش کنید، اولین نقاشی‌های رنگ روغن جهان به ۱۴ قرن پیش بر می‌گردد که در بین نقاشی‌های دیواری غارهای بامیان در افغانستان کشف شده است.

او که کارشناس خانه تحقیقات ملی دارایی‌های فرهنگی جاپان است، پس از تحقیقات در بامیان اعلام کرد که تصاویر بودا در منطقه مرکزی افغانستان که قدامت آن به سال ٦۵٠ میلادی بر می گردد ، اولین نمونه‌های نقاشی رنگ روغن در تاریخ هنر جهان هستند.

تا قبل از انجام این تحقیقات باور بر این بود که نخستین نقاشی کار شده با رنگ روغنی، بین سال های 1400 تا 1600 میلادی در اروپا صورت گرفته است.

عبدالحمید جلیا نیز تایید کرد که باستان شناسان جاپانی در تحقیقات شان بین سالهای 2004 تا 2012 میلادی بر روی نقاشی های دیواری بامیان، تثبیت کردند که نخستین نقاشی های کارشده با رنگ روغنی درسطح جهان، همین نقاشی های دیواری بامیان هستند.

آقای جلیا گفت “کلمات از توصیف زیبایی این نقاشی ها ناتوانند و ارزش آنها را هیچ کسی نمی تواند تعیین کند.”

وضعیت کنونی نقاشی ها

با آنکه بسیاری از نقاشی های دیواری بامیان به سرقت رفته اند، بخشی از این نقاشی ها تا کنون هم در برخی از مغاره های اطراف مجسمه های تخریب شده بودا باقی مانده اند.

وضعیت این نقاشی های باقی مانده که در حال حاضر تحت حفاظت شدید قرار دارند، خوب توصیف شده است.

مدیر حفظ آبدات ریاست اطلاعات و فرهنگ بامیان می گوید، برای مغاره هایی که دارای نقاشی دیواری هستند، محافظانی گماشته شده اند که هر ازگاهی این نقاشی ها را بررسی می کنند و چنانچه تغییراتی در آنها به مشاهده برسد، این اداره به صورت جدی وارد اقدام خواهد شد.

به گفته او، برخی از این نقاشی های دیواری در سال 2004 میلادی توسط باستان شناسان جاپانی ترمیم شده اند و قرار است در سال آینده میلادی، کار ترمیم بخش دیگری از این نقاشی نیز آغاز شود.

اقدامات دولت برای برگرداندن نقاشی ها

بت های معروف و تاریخی صلصال و شهمامه که بزرگترین مجسمه های ایستاده دنیا به شمار می رفتند، با سقوط بامیان به دست طالبان در سال ۲۰۰۱ میلادی، به نشانه “مخالفت با ارزش های دینی” از سوی این گروه تخریب شدند.

آنان پس از تخریب این مجسمه ها، بخشی از نقاشی های دیواری رواق های این مجسمه ها و مغاره های اطراف آنها را به غارت بردند.

با آنکه نزدیک به پانزده سال از تخریب این مجسمه ها و غارت نقاشی های دیواری بامیان می گذرد، دولت افغانستان و در همکاری با آن موسسات بزرگی چون آیکوم و آیکوموس، نتوانسته اند سر نخی از این نقاشی ها بدست آورند.

یحیی محب زاده سرپرست موزیم ملی کشور با تایید دشت داشتن پاکستان در سرقت نقاشی های دیواری رواق های مجسمه های بودا و مغاره های بامیان به خبرگزاری رها گفت که نقوش دیواری نه تنها از بامیان بلکه از موزیم ملی و سایر سایت های باستانی کشور نیز توسط پاکستانی ها به غارت برده شده اند.

آقای محب زاده در مورد اینکه دولت افغانستان بویژه وزارت اطلاعات و فرهنگ برای ردیابی و بازگرداندن نقاشی های دیواری بامیان و سایر آثار تاریخی کشور چه اقداماتی انجام داده گفت که مسئولیت این کار به عهده پولیس انترپول و موسسات بی المللی است که در این زمینه با دولت افغانستان پیمان بسته اند.

او افزود، تا کنون آثار تاریخی متعددی که مربوط به افغانستان هستند، در کشورهای مختلفی از جمله سویس، ناروی/نروژ و سایر کشورها به مشاهده رسیده که قرار است به افغانستان بازگردانده شوند.

سرپرست موزیم ملی می گوید که در میان این آثار، نقوش دیواری کمی وجود دارند که مربوط به سایت های دیگر تاریخی کشور اند و از سرنوشت نقاشی ها و آثار تاریخی به غارت برده شده از بامیان تا کنون اطلاعات موثقی در دست نیست.

او تاکید کرد که تلاش های دولت افغانستان برای ردیابی این آثار ارزشمند تاریخی به شدت ادامه دارد و لیست و مشخصات آثار تاریخی به غارت برده شده از افغانستان در تمامی میدان های هوایی، از طریق موسسات آیکوم و آیکوموس در اختیار پولیس انترپول قرار گرفته است.

به گفته او؛ تا کنون پولیس انترپول در قسمت ردیابی نقوش دیواری و سایر آثار تاریخی که توسط پاکستانی ها از بامیان به سرقت برده شده اند، دستاوردی نداشته است.