5 روز از حمله گسترده طالبان به دره صوف می گذرد/ حکومت هیچ اقدامی نمی کند!
پنج روز از حمله گسترده‌ی گروه طالبان بر بخش‌هایی از ولسوالی دره‌صوف بالای ولایت سمنگان می‌گذرد، اما هنوز هیچ نیروی کمکی ارتش و پولیس از سوی مرکز ولایت و قول‌اردوی 209 شاهین به منطقه‌ی درگیری اعزام نشده است و نیروهای خیزش مردمی به تنهایی در مقابل حملات گروه طالبان مقاومت میکنند.
شماری از نمایندگان مردم و باشندگان این ولسوالی هشدار می‌دهند که اگر دولت به‌زودی تجهیزات جنگی و نیروهای حمایتی به کمک نیروهای مردمی نفرستد، فاجعه انسانی در دره‌صوف رخ خواهد داد. زیرا به گفته‌ی فرماندهان نیروهای خیزش مردمی، تا هنوز صدها خانواده به‌شمول زن و کودک آواره شده‌اند و در مغاره‌های کوه‌ها و مناطق اطراف به‌سر می‌برند.
شماری از فرماندهان خیزش مردمی به اطلاعات روز می‌گویند جنگ‌جویان گروه طالبان بعد از درگیری یک‌شنبه شب، 17 حمل به سنگرهای قبلی خود برگشته و در حال تجدید قوا هستند و هر لحظه امکان دارد حمله گسترده‌تر دیگری را علیه مواضع نیروهای خیزش مردمی انجام دهند.
نیروهای خیزش مردمی می‌گویند که در این درگیری‌ها سه تن از نیروها جان باخته‌اند و پنج تن دیگر زخمی شدند. به گفته آن‌ها، در این درگیری‌ها حدود 40 جنگ‌جوی طالب نیز کشته شدند. اما مسئولان محلی ولایت سمنگان می‌گویند که جنگ تحت کنترل است و تمام آمادگیها برای مقابله با حملات طالبان گرفته شده است.
تنهایی نیروهای خیزش مردمی
جمعه‌شب، 15حمل حوالی ساعت شش شام، جنگ‌جویان گروه طالبان حملات گسترده‌ی بهاری خود را بر منطقه «پسقُل» در شمال‌غربی ولسوالی دره‌صوف بالای ولایت سمنگان آغاز کردند. بعد از دو شبانه‌روز درگیری‌های وقفه‌ای میان نیروهای خیزش مردمی و جنگ‌جویان طالب، شنبه‌شب، 17 حمل جنگ‌جویان گروه طالبان دوباره به سنگرهای قبلی خود در «کوتل لیجو» عقب‌نشینی کردند.
برخی از فرماندهان نیروهای خیزش مردمی می‌گویند که حدود 600 جنگ‌جوی طالب از ولایت‌های بغلان، بلخ، قندوز، سرپل و دیگر ولسوالی‌های ولایت سمنگان در نوارمرزی دره‌صوف بالا تجمع کرده و در حملاتشان بر مواضع نیروهای خیزش مردمی از سلاح‌های سبک و سنگین دولتی که به‌دست این گروه افتاده‌اند، استفاده میکنند.
طلا مبارز، یکی از فرماندهان نیروهای خیزش مردمی در ولسوالی دره‌صوف بالا به اطلاعات روز می‌گوید: «جنگ‌جویان طالب از سراسر نقاط همجوار در این‌جا تجمع کرده‌اند. طالبان در همجواری ما این قدر نیروی ندارند، بلکه از ولایات بغلان، قندوز، بلخ و دیگر ولسوالی‌های سمنگان این‌جا آمده و حملات تهاجمی انجام می‌دهند.»
به گفته‌ی این فرمانده نیروهای مردمی، تا کنون هیچ نیروی کمکی از مرکز ولسوالی و ولایت و همچنین از قول‌اردوی شاهین به این مکان فرستاده نشده و نیروهای خیزش مردمی به تنهایی در مقابل تهاجم گسترده گروه طالبان از ولسوالی دره‌صوف بالا دفاع میکنند.
آقای مبارز گفت: «تنها نیروی‌های مردمی در مقابل تهاجم گسترده طالبان مقاومت میکنند و نیروهای ارتش و پولیس ملی هنوز به کمک مردم نیامده‌اند. فقط یک گروه پولیس از مرکز ولسوالی برای احوال‌گیری به منطقه آمده بود که زود برگشت و یک مقدار مهمات هم توسط هلیکوپترهای ارتش به مردم کمک شده است که کافی نیست.»
فرماندهان نیروهای خیزش مردمی می‌گویند که گروه طالبان در حال تجدید نیرو است و جنگ‌جویان بیش‌تری از دیگر نقاط می‌آید و می‌خواهد دره‌صوف و معدن زغال سنگ «تور» را تصرف کند و هر لحظه امکان حمله تهاجمی قوی‌تر و وسیع‌تر وجود دارد. «به ما راپور رسیده است که طالبان امشب تدارک حمله را دارد.»
شماری از نمایندگان مردم در شورای ولایتی ولایت سمنگان با تأیید این‌که تا کنون هیچ نیروی حمایوی ارتش و پولیس از ولسوالی و از مرکز ولایت به منطقه جنگی اعزام نشده، از مسئولان محلی و مرکزی می‌خواهند که هرچه زودتر نیروهای کمکی به منطقه‌ی درگیری فرستاده شود.
حاجی رازمحمد، رییس شورای ولایتی ولایت سمنگان گفت: «نیروهای مردمی به تنهایی برای دفاع از منطقه کافی نیست و مقدار مهماتی که از سوی قول‌اردوی شاهین در مزار به مردم کمک شده است به هیچ عنوان کافی نیست. باید دولت محلی و دولت مرکزی به هر قسمی که می‌شود هم نیرو اعزام کند و هم مهمات به وقتش برساند.»
آگاهان امور نیز معتقدند که اگر خط مقاومت منطقه «پسقُل» دره‌صوف بالا بشکند، ساحات سوق‌الجیشی آن که بر دو بازار ولسوالی دره‌صوف بالا مسلط است، در اختیار گروه طالبان قرار گرفته و طالبان علاوه بر دو بازار به معدن زغال سنگ دره‌صوف نیز دست خواهد یافت.
علی سعیدی، اگاه امور سیاسی از دره‌صوف بالا می‌گوید: «اگر مقاومت پسقُل بشکند، خطر سقوط بازار سوخته (مرکز ولسوالی) و بازار معدن جدی می‌شود و ممکن است با اندکی غفلت این دو بازار که مرکزیت اقتصادی و اداری ولسوالی و مردم آن ساحات به‌شمار می‌روند، به کام طالبان سقوط کند.»
در همین حال مسئولان محلی ولایت سمنگان می‌گویند که جنگ علیه گروه طالبان را مدیریت کرده و کمک‌های لازم را برای نیروهای خیزش مردمی فرستاده است.
عبدالطیف ابراهیمی، والی ولایت سمنگان می‌گوید: «نیروهای فرماندهی پولیس و نیروهای امنیت ملی در کنار خیزشهای مردم در جنگ اشتراک کرده و قول‌اردوی شاهین هم از طریق هوا مهمات و کمک‌های لازم را شبانه برای مردم رسانده است.»
آقای ابراهیمی همچنان می‌گوید: «ما تصمیم داریم که یک هیأت را برای سوق و اداره جنگ به منطقه بفرستیم و این هیأت منتظر چرخبال‌های ارتش است که آن‌ها را به منطقه جنگی انتقال دهند.»
نمایندگان مردم و فرماندهان خیزش مردمی با رد گفتههای والی می‌گویند که تا کنون فقط قول‌اردوی 209 شاهین مقدار اندکی مهمات به نیروهای خیزش مردمی رسانده است و یک‌شنبه شب زمانی که درگیری شدت یافت، جنگنده‌های ارتش فقط چند روشن‌انداز در منطقه جنگی برای مهار سلاح‌های شب‌بین طالبان انداخت کردند.
معصومه خاوری، نماینده پیشین ولایت سمنگان در مجلس گفت: «دولت در مورد حمله گروهی طالبان بر دره‌صوف کوتاهی می‌کند و مقامات محلی به‌جای کمک و همکاری با نیروهای مردمی دست به دروغ‌پراکنی و خودنمایی می‌زنند. فرماندهی پولیس و ولایت سمنگان ادعا میکنند که از جنگ نظارت کرده و دوشادوش خیزش مردم از منطقه دفاع میکنند. دروغ است و هیچ نیرو و کمکی هم نفرستاده‌اند.»
این نماینده پیشین مجلس می‌گوید فرماندهی پولیس ولسوالی دره‌صوف بالا شدیدا با کمبود امکانات و نیروی نظامی مواجه است. به گفته‌ی او، 25 سرباز پولیس از 70 بست فرماندهی پولیس ولسوالی دره‌صوف بالا به شکل خدمتی در مرکز ولایت سمنگان وظیفه اجرا میکنند.
خانم خاوری همچنان می‌گوید: «مسئولان فرماندهی پولیس ولایت سمنگان اقارب و خویشاوندان خود را در ولسوالی‌ها سوق می‌دهند و به‌شکل خدمتی نزد خودشان در مرکز ولایت تعیین میکنند. در این صورت ولسوالی‌ها شدیدا با کمبود نیروی نظامی مواجه میشوند.»
آوارگان
در جریان درگیری‌های جنگ دو روز پیش میان نیروهای خیزش مردمی و جنگ‌جویان گروه طالبان، حدود سهصد خانواده از باشندگان قریههای مختلیف منطقه «پسقُل» به‌شمول زنان و کودکان به مغاره‌های کوه‌ها و مناطق اطراف آواره شدند.
طلا مبارز، یکی از فرماندهان نیروهای خیزش مردمی می‌گوید که مردان این مناطق در سنگرهای جنگ علیه جنگ‌جویان گروه طالبان حضور دارند و موی‌سفیدان، زنان و کودکان به علت درگیری‌های شدید از منطقه آواره شدند.
آقای مبارزه می‌گوید: «حدود سهصد خانواده به شمول موی‌سفیدان، زنان و کودکان از منطقه پسقُل به علت ثقیله‌کاری (استفاده از سلاح‌های سنگین مانند راکت‌انداز، داشکه، هاوان و…) دشمن از خانه‌های خود متواری شده‌اند، اما مردان در سنگرهای مقاومت علیه تهاجم طالبان حضور دارند.»
علاوه‌ی تهدید طالبان، آوارگان مناطق جنگی دره‌صوف بالا با تهدیدات جدی دیگر چون بارندگی شدید، سرما و گسترش شیوع ویروس کرونا مواجه‌اند. نمایندگان مردم می‌گویند اگر در بخش تجهیز و حمایه نیروهای خیزش مردمی و آوارگان توجه جدی صورت نگیرد، فاجعه انسانی رخ خواهد داد.
رییس شورای ولایتی ولایت سمنگان می‌گوید: «اگر دولت در قسمت ولسوالی دره‌صوف بالا توجه نکند، ما شاهد فاجعه انسانی خواهیم بود؛ چون تهاجم طالبان از یک سو و بارندگی شدید و سرما از سوی دیگر مردم غریب و بی‌بضاعت را تحت فشار قرار می‌دهد.»
برخی از فعالان سیاسی ولسوالی دره‌صوف بالا هم از حکومت مرکزی و محلی و قول‌اردوی 209 شاهین می‌خواهند که هرچه زودتر نیرو و تجهیزات به ساحه فرستاده و از مناطق آسیب‌پذیر دفاع کنند.
علی سعیدی می‌گوید: «از حکومت افغانستان، شورای امنیت ملی، حکومت محلی سمنگان و قول‌اردوی شاهین که مسئولیت دفاع از جان و مال مردم آن ساحه را دارند، می‌خواهیم که در چنین شرایط که هر لحظه حملات دوباره‌ی طالبان بالای مناطق پسقُل دره‌صوف بالا و خلق فاجعه توسط طالبان در آن ساحات متصور است، نیرو و تجهیزات لازم به ساحه بفرستند و از مناطق آسیب‌پذیر دفاع کنند.»
به باور آقای سعیدی، باشندگان ولسوالی دره‌صوف بالا همیشه از نظام، حاکمیت قانون، نهادینه‌سازی دموکراسی و پروسه مردم‌سالاری دفاع کرده‌اند و در چنین شرایطی دولت باید از آن‌ها در برابر نیروهای «متخاصم طالبان» حفاظت کند.
چرا ولسوالی دره صوف بالا برای طالبان مهم است؟
براساس معلومات وبسایت ولایت سمنگان، ولسوالی دره صوف بالا در 135 کیلومتری جنوب‌غرب شهر ایبک، مرکز این ولایت قرار دارد. این ولسوالی با ولایت‌های بامیان و بلخ، ولسوالی بلخاب ولایت سرپل و ولسوالی‌های دره‌صوف پایین و روی دوآب ولایت سمنگان هم‌سرحد است. روستای پسقل که مورد حمله‌ی طالبان قرار گرفته است، نیز در قسمت غرب ولسوالی دره صوف بالا موقعیت دارد. معدن مشهور زغال سنگ سمنگان نیز در همین ولسوالی قرار دارد.
به گفته‌ی باشندگان منطقه پسقُل و فرماندهان نیروهای خیزش مردمی، گروه طالبان از تابستان سال گذشته تا کنون چندین بار به باشندگان منطقه پسقٌل نامه‌ها و هشدارهای فرستاده است. این گروه از مردم می‌خواهد که تسلیم شده و عشر بدهند و در تجهیز جنگ‌جویان این گروه با آن‌ها همکاری کنند. اما مردم محل این درخواست‌های طالبان را رد کردند و سرانجام طالبان از گزینه‌ی نظامی و خشونت‌بار برای تصرف این مناطق استفاده کردند.
عبدالطیفی ابراهیمی، والی این ولایت می‌گوید: «طالبان به نام ذکات و به‌نام عشر از مردم پول جمع می‌کردند، گوسفندهای مردم را بردند، زنان را بردند، نان مردم را به زور میگرفتند. آخر مردم به ستوه آمده و مجبور شدند که سلاح بگیرند و قیام کنند در مقابل ظلم طالبان.»
معصومه خاوری، نماینده پیشین سمنگان در مجلس با انتقاد از این پاسخ والی سمنگان می‌گوید: «هیچ سابقه ندارد که مردم دره‌صوف بالا با طالبان همکاری کرده باشد و چون مردم درخواست‌های طالبان را بارها شدیدا رد کردند، طالبان این بار از راه خشونت در پی تصرف دره‌صوف است. این حرف والی صیب را من رد می‌کنم و والی صیب هیچ خبری از ساحه جنگ نداشته و ندارد.»
ولسوالی دره صوف در نیمه دوم دهه هفتاد خورشید یکی از مناطق اصلی مقاومت علیه طالبان بود. طالبان توانسته بودند حاکمیت‌شان را بر تمام افغانستان تحمیل کنند، اما ولایت پنجشیر و ولسوالی دره صوف مناطقی بودند که در برابر طالبان مقاومت می‌کردند. اکنون برخی از باشندگان این ولسوالی به این باورند که حمله‌ی طالبان بر این ولسوالی تا حدی ریشه در تاریخ گذشته دارد.
علی سعیدی، اگاه سیاسی می‌گوید: «از سال 1377 الی 1380 خورشیدی که دره‌صوف بالا مرکز مقاومت بود، طالبان در سه سال بیش از صد حمله بر این ولسوالی را انجام داد، اما نتوانستند این ولسوالی را تسخیر کنند و در هر حمله تلفات سنگینی را متحمل میشدند. طالبان بالاخره با کمال ناامیدی شکست را قبول کردند.»
به باور آقای سعیدی فضای کنونی و با جان‌گرفتن دوباره طالبان در شمال افغانستان باعث شده است که طالبان بار دیگر در پی تلافی «شکستهای سنگین» نیمه دوم دهه هفتاد خورشیدی باشند و «بخت جنگی‌شان را دوباره در دره‌صوف به آزمون گیرند.»
کنترل بر منابع غنی زغال سنگ دره‌صوف بالا و موقعیت استراتژیک این ولسوالی از اهداف دیگر گروه طالبان است.
معصومه خاوری، نماینده پیشین ولایت سمنگان در مجلس می‌گوید: «از نگاه استراتژیک و جنگی دره‌صوف یک منطقه بسیار کلیدی است و ولایت‌های سمنگان، بلخ، سرپل و بامیان را به هم وصل می‌کند. اگر طالبان دره‌صوف را در کنترل خود داشته باشد، میتواند خطر بزرگی برای این چهار ولایت ایجاد کند.»
خانم خاوری همچنان می‌گوید که از نگاه اراضی هم دره‌صوف یک منطقه صعب‌العبور است و طالبان می‌خواهد با تصرف این اراضی، بهترین پناهگاه برای تربیه، تجهیز و سازماندهی جنگ خود ایجاد کند: «اگر طالبان این ولسوالی را سقوط بدهند، دولت به آسانی نمی‌تواند پس بگیرد.»
به باور آگاهان، معادن زغال سنگ دره‌صوف یکی از بهترین منابع عایداتی دولت به‌شمار می‌‌رود و اگر طالبان به این منابع دسترسی پیدا کند، از نگاه اقتصادی بسیار قدرتمند خواهد شد.
به باور آقای سعیدی، در روزهای عادی روزانه حداقل ده‌هزار تُن زغال سنگ از معادن زغال سنگ دره‌صوف بالا استخراج و به بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌شود. به گفته‌ی او طالبان می‌خواهد با به‌دست‌آوردن عایدات این معادن از نگاه مالی گروه خود را تقویت کند.
شماری از نمایندگان مردم در مجلس نیز می‌گویند که در حملات گروه طالبان بر ولسوالی دره‌صوف بالا «اتفاقات فاجعه‌باری» رخ داده و سه روز است که گروه طالبان بر مردم این ولسوالی فشار آورده است.
محمدعارف رحمانی، عضو کمیسیون امنیت داخلی مجلس نمایندگان به اطلاعات روز می‌گوید: « روز سه‌شنبه، 19 حمل در جلسه این کمیسیون داخلی تصمیم گرفته شده است که خان آقا رضایی، رییس این کمیسیون با وزرای دفاع و داخله صحبت کرده و خواهان همکاری و حمایت عاجل برای مردم محل شود.»
به باور آقای رحمانی، طالبان در کنار اهداف نظامی و استراتژیک، اهداف مذهبی و تاریخی هم دارد. آقای رحمانی می‌گوید که ما شدیدا نگران این مسأله هستیم و اگر کمکها و نیروی نظامی به‌زودی اعزام نشود، «میترسیم شاهد فاجعه مثل فاجعه میرزاولنگ نباشیم.» به گفته‌ی آقای رحمانی، این مسأله در جلسه عمومی مجلس نمایندگان از سوی کمیسیون امور داخلی مطرح می‌شود. همزمان با واکنش نمایندگان مردم در مجلس، شماری از کابران شبکه‌های اجتماعی با راهاندازی هشتک «#دره‌صوف_را_دریابید!» از بیتوجهی و کم‌کاری دولت انتقاد می‌کند. این کاربران شبکه‌های اجتماعی در صفحات تویتر با مخاطب قراردادن ارگ، سپیدار و شورای امنیت ملی، از دولت می‌خواهند که هرچه زودتر به ساحه جنگی نیرو و تجهیزات بفرستد.
