در حالی که نماینده ویژه امریکا در امور صلح افغانستان امروز شنبه وارد کابل می‌شود، ارگ و سپیدار از پیشرفت‌های چشم‌گیری در زمینه تشکیل هیأت ملی مذاکره‌کننده صلح خبر می‌دهند. وزارت امور خارجه امریکا در ششم حمل اعلام کرد که زلمی خلیل‌زاد، نماینده ویژه این کشور در امور صلح افغانستان، ششمین دور سفرهایش به افغانستان و شماری از کشورهای منطقه و جهان را آغاز کرده است. آقای خلیل‌زاد در این دور از سفرهایش ابتدا به بریتانیا رفت و قرار است امروز شنبه برای دیدار و گفت‌وگو با مقامات افغان وارد کابل شود. او پیش از این، در جریان سفرهای گذشته‌اش به کابل، به تکرار از حکومت افغانستان خواسته بود که به منظور شروع گفت‌وگوهای بین‌الافغانی، ترکیب هیأت مذاکره‌کننده کنونی‌اش را تغییر دهد و یک هیأت ملی تازه با حضور نماینده‌گان تمامی جریان‌ها و نهادهای سیاسی و مدنی تأثیرگذار تشکیل کند. این طرح که مورد حمایت روسیه نیز قرار گرفته است، برای شروع مذاکرات بین‌الافغانی صلح مهم توصیف شده است. اما حکومت به رغم آن‌که می‌گوید هفته‌ها روی طرح تشکیل هیأت مذاکره‌کننده جدید کار کرده است، تا هنوز موفق به تشکیل این هیأت نشده است.
شاه‌حسین مرتضوی، معاون سخنگوی ریاست جمهوری، درباره پیشرفت‌ها در زمینه تشکیل هیأت ملی مذاکره‌کننده صلح می‌گوید که احزاب سیاسی نماینده‌گان‌شان را برای عضویت در ترکیب این هیأت به حکومت معرفی کرده‌اند. پیش‌تر بعضی از احزاب سیاسی از جمله جمعیت اسلامی و جنبش ملی نیز تأیید کرده بودند که آن‌ها نماینده‌گان‌شان را برای عضویت در هیأت ملی مذاکره‌کننده صلح به حکومت معرفی کرده‌اند. آقای مرتضوی افزود که اکنون کار روی بررسی فهرست اعضای متقاضی عضویت در ترکیب این هیأت جریان دارد. شاه‌حسین مرتضوی گفت که در آینده نزدیک کار این مرحله نیز به پایان می‌رسد و هیأت تازه مذاکره‌کننده صلح برای مردم معرفی خواهد شد.
ریاست اجرایی می‌گوید که پیشرفت‌های چشم‌گیری در زمینه تشکیل هیأت ملی مذاکره‌کننده صلح صورت گرفته است. امید میثم، معاون سخنگوی ریاست اجرایی، در صحبت با ۸صبح گفت که کار بر سر تشکیل این هیأت، هفته‌ها پیش، پس از آن شروع شد که هیأت مذاکره‌کننده سابق به دلیل حکومتی بودن اکثریت اعضای آن، مورد انتقاد قرار گرفت. آقای میثم افزود که تلاش‌ها در زمینه تشکیل هیأت مذاکره‌کننده جدید پیشرفت‌های چشم‌گیری داشته و قرار است در روزهای آینده، این هیأت تشکیل شود.
با این حال، ارگ و سپیدار درباره زمان دقیق تشکیل و معرفی هیأت مذاکره‌کننده ملی صلح، توضیح نمی‌دهند. آن‌ها هم‌چنان مشخص نمی‌کنند که پیشرفت‌های به دست آمده، شامل کدام موارد است و احتمالاً چه چالش‌هایی در زمینه شکل‌گیری این هیأت وجود دارد.
دسته‌های انتخاباتی در کجای این هیأت جای دارند؟
در حالی که تمام‌شمول بودن هیأت مذاکره‌کننده ملی صلح، شرطی برای شروع مذاکرات بین‌الافغانی تلقی می‌شود، شماری از دسته‌های انتخاباتی در جریان تشکیل چنین هیأتی قرار نگرفته‌اند. نور رحمان لیوال از نامزدان انتخابات ریاست جمهوری و عضو جرگه مشورتی نامزدان، می‌گوید که از دسته انتخاباتی او دعوت نشده است تا نماینده‌اش را برای عضویت در هیأت ملی مذاکره‌کننده صلح به حکومت معرفی کند. آقای لیوال از جانب دیگر گفت که جرگه مشورتی نامزدان انتخابات ریاست جمهوری تصمیم دارد برای تسهیل گفت‌وگوهای صلح میان تمامی طرف‌ها وارد میانجی‌گری شود.
این نامزد انتخابات ریاست جمهوری می‌گوید که قضیه صلح افغانستان سه طرف اصلی دارد. به گفته او، حکومت، طالبان و امریکا جمع ناتو سه طرف اصلی این قضیه هستند. نور‌رحمان لیوال افزود که گروه طالبان با جانب امریکا تا کنون دیدارهایی داشته است و دو طرف برای دامه گفت‌وگوهای‌شان توافق نظر دارند. از دید این نامزد انتخابات ریاست جمهوری، گروه طالبان تا کنون برای گفت‌وگو با حکومت اعلام آماده‌گی نکرده است و تا زمانی که میان این دو طرف میانجی‌گری صورت نگیرد، گفت‌وگوهای‌شان آغاز نخواهد شد. او تأکید کرد که جرگه مشورتی نامزدان انتخابات ریاست جمهوری در این زمینه آماده است تا میان حکومت و گروه طالبان به منظور شروع گفت‌وگوهای رو در رو میانجی‌گری کند. این جرگه که با عضویت هفت نامزد انتخابات ریاست جمهوری تشکیل شده است، پیش‌تر نیز برای میانجی‌گری میان گروه طالبان و حکومت برای شروع مذاکرات مستقیم اعلام آماده‌گی کرده بود.
نور‌رحمان لیوال درباره این‌که این جرگه تا کنون در زمینه صلح با نماینده ویژه امریکا در امور صلح افغانستان در ارتباط بوده است یا نه، گفت که آن‌ها برنامه‌شان را قبلاً با تمامی طرف‌ها شریک کرده‌اند. آقای لیوال افزود که معلوم نیست زلمی خلیل‌زاد در ششمین دور سفرش به کابل با نامزدان انتخابات ریاست جمهوری افغانستان نیز دیدار خواهد کرد یا نه، اما او تأکید کرد که اعضای این جرگه به دلیل آن‌که از «حمایت مردمی» برخورداراند، می‌توانند یک میانجی «موفق» میان حکومت و گروه طالبان برای شروع گفت‌وگوهای صلح صلح باشند.
لویه‌جرگه مشورتی و هیأت مذاکره‌کننده صلح
لویه‌جرگه مشورتی صلح قرار است در نهم ماه ثور برگزار شود. در این جرگه روی تعیین چهارچوب گفت‌وگوهای صلح و هم‌چنان چگونه‌گی دست‌یافتن به این پدیده مشورت می‌شود. با این حال، کمیته سیاسی احزاب می‌گوید که حکومت در صدد است تا موضوع تشکیل هیأت مذاکره‌کننده صلح را به زمان پس از برگزاری لویه‌جرگه مشورتی صلح به تعویق اندازد.
محمد ناطقی، رییس کمیته سیاسی احزاب، در صحبت با ۸صبح گفت که حکومت تا هنوز هیچ اقدامی در زمینه تشکیل هیأت ملی مذاکره‌کننده صلح انجام نداده است. او گفت که حکومت تصمیم‌گیری در این زمینه را به زمان پس از برگزاری لویه‌جرگه مشورتی صلح محول کرده است. آقای ناطقی افزود که به نظر نمی‌رسد حکومت پیش از برگزاری این جرگه در زمینه تشکیل هیأت ملی مذاکره‌کننده صلح، کاری انجام دهد.
کمیته سیاسی احزاب از جانب دیگر می‌گوید که موضع احزاب سیاسی در زمینه گفت‌وگوهای صلح و هم‌چنان چگونه‌گی ترکیب هیأت ملی مذاکره‌کننده صلح و اصول و اجندای گفت‌وگوها با طالبان کاملاً روشن است. محمد ناطقی گفت که موضع جانب امریکا و گروه طالبان نیز مشخص شده است، اما آن‌چه در این میان مبهم است، موضع حکومت است. به گفته آقای ناطقی، هم احزاب سیاسی، هم گروه طالبان و امریکا، می‌دانند که روی چه موضوعاتی و با چه شیوه‌ای با یک‌دیگر گفت‌وگو کنند، اما موضع حکومت در این خصوص تا هنوز روشن نیست.
کمیته سیاسی احزاب پیش از این با ارایه طرحی، اعضای هیأت مذاکره‌کننده مورد نظرش و هم‌چنان اصول و اجندای گفت‌وگوها با گروه طالبان را مشخص کرده است. هیأت مذاکره‌کننده مورد نظر این کمیته، ۱۳ عضو دارد که در آن برای نماینده‌گان رییس جمهور، رییس اجرایی، حامد کرزی، عبدالرب رسول سیاف و حزب اسلامی نیز چوکی عضویت در نظر گرفته شده است. خود کمیته سیاسی احزاب که متشکل از هفت حزب سیاسی است، هفت چوکی را برای عضویت نماینده‌گان این کمیته در ترکیب این هیأت اختصاص داده است.
محمد ناطقی که ریاست کمیته سیاسی احزاب را برعهده دارد، می‌گوید که طرح این کمیته با نماینده ویژه امریکا در امور صلح افغانستان نیز در میان گذاشته شده است. او گفت که کمیته سیاسی احزاب در ارتباط نزدیک با زلمی خلیل‌زاد قرار دارد و آقای خلیل‌زاد از دیدگاه این کمیته آگاه است. آقای ناطقی یادآور شد که احتمالاً زلمی خلیل‌زاد این بار نیز با احزاب سیاسی درباره گفت‌وگوهای صلح دیدار و درباره پیشرفت‌ها در این زمینه گفت‌وگو خواهد کرد.
ششمین دور سفر زلمی خلیل‌زاد، نماینده ویژه امریکا در امور صلح افغانستان، از ششم ماه جاری آغاز شده است و برای هفده روز ادامه می‌یابد. دیدار از بریتانیا، بلجیم، افغانستان، پاکستان، اوزبیکستان، اردن و قطر جزء برنامه اصلی او در این سفر است.
نماینده‌گان امریکا و گروه طالبان پیش‌تر اعلام کرده بودند که دو طرف در دور پنجم گفت‌وگوهای‌شان روی موضوع خروج نیروهای خارجی از افغانستان و استفاده نشدن از خاک افغانستان بر ضد دیگر کشورها، به پیشرفت‌هایی دست یافته‌اند. انتظار می‌رود دو طرف این‌بار در ششمین دور گفت‌وگوهای رسمی‌شان در قطر، به توافقاتی نیز در این دو مورد مشخص دست یابند. گفته شده است که قرار است دو طرف روی موضوع آتش‌بس و شروع مذاکرات بین‌الافغانی نیز گفت‌وگو کنند.
سال گذشته پنج نشست رسمی میان نماینده‌گان امریکا و گروه طالبان برگزار شد. اولین نشست دو طرف در ۲۰ میزان و دومین نشست آن‌ها در ۲۵ عقرب در دوحه برگزار شد. اما نماینده‌گان دو طرف سومین نشست‌شان را در ۲۶ قوس پارسال در ابوظبی، پایتخت امارات متحده عربی، برگزار کردند. چهارمین و پنجمین نشست دو طرف به ترتیب در ۱ دلو و ۶ حوت همین سال باز هم در دوحه، پایتخت قطر، برگزار شد. نشست چهارم برای شش روز و نشست پنجم برای هفده روز میان دو طرف طول کشید. خروج سربازان بین‌المللی از افغانستان و نیز استفاده نشدن از خاک افغانستان بر ضد دیگر کشورها، از موضوعات اصلی مورد بحث در این نشست‌ها بوده است. حکومت افغانستان در تمامی این نشست‌ها غایب بود.
خلیل اسیر
