بیش از یک هفته از تاریخ تعیین‌شده برای اعلام نتیجه‌ی ابتدایی انتخابات ریاست‌جمهوری (۲۷ میزان) گذشته است، اما معلوم نیست که کمیسیون مستقل انتخابات چه زمانی نتیجه‌ی ابتدایی را اعلام خواهد کرد. کمیسیون انتخابات می‌گوید رهبری کمیسیون در مورد تعیین تاریخ جدید برای اعلام نتیجه‌ی ابتدایی تصمیم نگرفته است. برخی از نهادهای ناظر بر انتخابات می‌گویند کمیسیون «سردرگم» است و نمی‌داند چه کار کند.
برخی از نهادهای ناظر با توجه به پیشرفت کارها در کمیسیون انتخابات، می‌گویند ممکن است اعلام نتیجه‌ی ابتدایی و نهایی انتخابات همانند انتخابات پارلمانی ماه‌ها طول بکشد. اعلام نتیجه‌ی انتخابات پارلمانی از ابتدایی تا آخرین مرحله که ولایت کابل بود، بیش از هفت ماه طول کشید.
پس از انتقال اطلاعات دستگاه‌های بیومتریک به سرور مرکزی کمیسیون انتخابات، از تاریخ دوم عقرب تا کنون روند تصفیه‌ی آرا در سرور مرکزی جریان دارد. بعد از تصفیه‌ی آرای بیومتریک‌َشده، آمار آرای بیومتریک‌شده با آمار اوراق نتایج کاغذی مقایسه می‌شود. در صورت وجود تفاوت در آمارها یا شکایت و مشکل در مورد شماری از مراکز یا محلات رأی‌دهی، آن مراکز و محلات اگر در ولایات باشد، در ولایت‌های مربوطه بازشماری و تفتیش می‌شود. پس از بازشماری و تفتیش، باید نتیجه‌ی انتخابات توحید و آرای هر نامزد مشخص شود تا نتیجه‌ی ابتدایی برای اعلام آماده شود. اورنگ‌زیب، یک عضو کمیسیون می‌گوید که هر محلی که مشکل داشته باشد، کمیسیون آرای آن محلات را طبق برنامه‌ی تعیین‌شده به ولایات به تفتیش و باز شماری ارسال می‌کند.
به این ترتیب با وجود هزاران شکایت در مورد انتخابات، تفاوت آمار آرای بیومتریک‌َشده و بیومتریک‌نشده، احتمال دارد که هزاران محل به بازشماری و تفتیش برود و این امر اعلام نتیجه‌ی ابتدایی انتخابات را با تأخیر طولانی‌مدت مواجه می‌کند.
صغرا سادات، سخن‌گوی بنیاد انتخابات شفاف افغانستان (تیفا) می‌گوید که با توجه به اختلاف میان اعضای کمیسیون و اختلاف میان کمیسیون و دبیرخانه، فشارها از سوی تکت‌های انتخابات، سفارش‌های دیپلمات‌های خارجی، ضعف مدیریتی و تخنیکی و عدم استقلالیت کمیسیون، نمی‌توان تاریخ دقیق اعلام نتیجه‌ی ابتدایی را تعیین کرد.
خانم سادات می‌افزاید که کمیسیون مستقل انتخابات در یک سردرگمی به‌سر می‌برد: «مشکل عمده و اساسی این است که کمیسیون انتخابات پیش از انتخابات، یک میکانیزیم قوی و از پیش تعیین‌شده را برای تفکیک آرای سیاه و سفید، برای رسیدن به نتیجه‌ی قابل قبول نداشت و امروز انگار که سردرگم باشد و هر بار یک کاری را بخواهد انجام دهد تا به یک نتیجه برسد. ما امروز شاهد این هستیم که کار کمیسیون انتخابات مشکل شده می‌رود، آن‌ها تا هنوز نتوانستند یک راه حل اساسی را برای رسیدگی به این مشکل پیدا کنند.»
او با توجه به میزان پایین مشارکت مردم در انتخابات -اشتراک ۱.۹ میلیون از بیش از ۹ میلیون ثبت‌نام‌شده- تأکید دارد کمیسیون انتخابات نباید بیش‌تر از این اعلام نتیجه را به تأخیر اندازد و باید هرچه عاجل نتیجه را اعلام کند.
یوسف رشید، رییس بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه‌ی افغانستان (فیفا) می‌گوید آنچه در کمیسیون انتخابات می‌گذرد قناعت‌بخش نیست و انتظاری که از کمیسیون می‌رفت این بود که وضعیت بعد از روز انتخابات را باید مدیریت کند، از رخدادهای پرسش‌برانگیز جلوگیری کند و زمینه را برای اعلام نتایج ابتدایی زودتر فراهم کند، متأسفانه کمیسیون در آن مسیر نرفت.
آقای رشید می‌افزاید کمیسیون انتخابات از لحاظ تخنیکی در بی‌برنامگی به‌سر می‌برد و پلان و تدابیر وجود ندارد: «ضمن نقض تقویم، این‌ها نتوانستند تاریخ تعدیل‌شده را همراه مردم شریک کنند. جدا از این، آن‌ها شک و تردید را در مورد کارکرد‌شان در میان مردم جامعه‌ی سیاسی بیش‌تر می‌سازند.»
عبدالعزیز ابراهیمی، از سخن‌گویان کمیسیون مستقل انتخابات روز شنبه به اطلاعات روز گفت که تا کنون رهبری کمیسیون در مورد تاریخ جدید برای اعلام نتیجه‌ی ابتدایی تصمیم نگرفته است و به‌زودی تاریخ جدید را اعلام خواهد کرد.
اورنگ‌زیب، یکی از کمیشنران کمیسیون انتخابات بعدازظهر روز شنبه در نشست خبری گفت که دبیرخانه‌ی کمیسیون یک تاریخ جدید را برای اعلام نتیجه‌ی انتخابات به اعضای کمیسیون پیشنهاد کرده بود که از سوی آن‌ها پذیرفته نشد. به گفته‌ی او، در این تقسیم اوقات جدید، تا سه هفته دیگر برای اعلام نتیجه‌ی انتخابات در نظر گرفته شده بود: «تقسیم اوقاتی را که دارالانشاه همراه ما شریک کرد، روزهای زیادی را در نظر گرفته بود که رهبری کمیسیون برای‌شان گفتند این وقت واقع‌بینانه نیست و با در نظر داشت وضعیت و حالت مملکت، ما باید هرچه عاجل نتیجه‌ی ابتدایی را اعلام کنیم. شما یک تقسیم اوقاتی را بدهید که برای ما قابل قناعت باشد. امروز (شنبه) تقسیم اوقات جدید می‌آید. ما گفتیم که روزها را کم بکنید که ما بسیار زود باید نتیجه‌ی ابتدایی را اعلام بکنیم که مردم و ما هم از سرگردانی خلاص شویم.»
اورنگ زیب افزود که پیشنهاد اعضای کمیسیون این است که دو هفته‌ی دیگر برای اعلام نتیجه‌ی ابتدایی در نظر گرفته شود، تا کمیسیون بتواند در جریان این دو هفته نتیجه‌ِی شفاف را برای مردم افغانستان اعلام کند: «برای کمیسیون بحث شفافیت اولویت دارد و می‌خواهیم نتیجه‌ی شفاف، معتبر و قابل اعتبار را اعلام کنیم که مشکلات انتخابات‌های گذشته تکرار نشود و قناعت تمامی طرف‌ها حاصل شود.
ناصر ناصری‌زاده، ناظر تیفا در کمیسیون انتخابات می‌گوید در روند برخی پرسش‌های بی‌پاسخ در مورد تفکیک آرای پاک از ناپاک و مسایل دیگر وجود دارد و اعلام نتیجه‌ی انتخابات ممکن است با «خیلی تأخیر» مواجه شود.
آقای ناصری‌زاده می‌افزاید کمیسیون ممکن است در تصفیه آرای بیومتریک‌شده به‌مشکل مواجه شده باشد، چون معلوم نیست در مورد تصویر رأی دهندگان که در آن‌ها عکس دو گوش و دو رخ چهره‌ی افراد نیامده باشد، چه تصمیم گرفته می‌شود. همچنان معلوم نیست افرادی که از پنج انگشت دست و انگشتان پاهای خود استفاده کرده باشند، چگونه تفکیک می‌شود. به گفته‌ی او تنها روند تصفیه آرا براساس عکس تذکره، صورت و انگشت ممکن در دو هفته تمام نشود.
پیامدهای تأخیر طولانی در اعلام نتیجه‌ی ابتدایی
به نقل از اطلاعات روز، نهادهای ناظر بر انتخابات می‌گویند تأخیر طولانی‌مدت در اعلام نتیجه‌ی ابتدایی انتخابات عواقب و مشکلات سیاسی را در پی خواهد داشت و ممکن برخی از تکت‌های انتخابات به‌دلیل نقض تقویم انتخابات، نتیجه‌ی انتخابات را نپذیرند.
صغرا سادات می‌گوید که عمده‌ترین مشکل و چالش این است که تکت‌های انتخاباتی نتیجه‌ی انتخابات را نپذیرند. خانم سادات می‌افزاید که تقویم انتخابات برای ۹ میلیون رأی از سوی کمیسیون ترتیب شده بود، اما وقتی کمیسیون نمی‌تواند نتیجه‌ی نزدیک به دو میلیون رأی را اعلام کند، نشان‌دهنده‌ی این است که کمیسیون انتخابات با ضعف مدیریتی و تخنیکی مواجه است و از استقلالیت کافی نیز برخوردار نیست: «فشارهای سیاسی و مشکلات تخنیکی و ظرفیتی باعث شده که نتیجه را اعلام نکند. وقتی که این مشکلات وجود دارد، مطمیینا اولین مشکلی‌که به‌وجود می‌آید، این است که یکی از تکت‌های انتخاباتی نتیجه‌ی انتخابات را نپذیرد و این می‌تواند بزرگ‌ترین مشکل باشد.»
او می‌گوید نگرانی اصلی این است که نتیجه‌ای که با تأخیر اعلام می‌شود ممکن تطبیق و پذیرفته نشود.
یوسف رشید می‌گوید وقتی انتخابات در مرحله‌ی مهم که اعلام نتیجه است، می‌رسد چنین سکتگی‌های روند انتخابات از لحاظ سیاسی صدمه می‌زند. او تأکید دارد که کمیسیون انتخابات باید هرچه زودتر خود را از وضعیت فرسایشی بیرون بکشد و نتیجه را اعلام کند: «ترس ما این است که اگر اتفافات دیگر رخ دهد، شاید مدیریت برای کمیسیون سخت شود.»
قبلا نیز برخی از نهادهای ناظر گفته بودند به هر میزانی‌که اعلام نتیجه‌ی ابتدایی با تأخیر مواجه شود، زمینه برای دست‌برد به آرای مردم و تقلب‌های سازمان‌یافته بیش‌تر می‌شود.
