شاه سلطان عاکفی، رئیس این کمیسیون امروز یکشنبه بسته پیشنهادی این کمیسیون را در نشستی با عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی حکومت وحدت ملی تشریح کرد.
آقای عاکفی گفت که برای برگزاری انتخابات شفاف و توجه به خواست مردم، آوردن تغییرات اساسی در نظام انتخاباتی کشور حتمی است.
باطل شدن تمام کارت‌های رای‌دهی که پیش از این توزیع شده است، تغییر سیستم رای‌دهی از رای واحد غیرقابل انتقال به سیستم موازی، ایجاد کمیته‌ای به نام شفافیت برای رسیدگی به تخلفات کلان انتخاباتی و شکایت‌ها علیه کمیسیون‌های برگزار کننده انتخابات و شرایط تازه برای عضویت در کمیسیون‌های انتخاباتی، از موارد عمده این پیشنهادها هستند.
آقای عاکفی گفت که این بسته شامل نظرات و پیشنهادهای کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی است که در نتیجه گفت‌وگو با مردم در کابل و دیگر ولایت‌های کشور تهیه و تنظیم شده است.
گفتنی است که این کمیسیون مشورت نهادهای بین المللی از جمله سازمان ملل متحد را نیز برای تهیه این بسته با خود داشت.
تادامیچی یاماموتو، معاون دفتر یوناما در کابل گفت که آنها انتظار دارند اصلاحات نظام انتخاباتی به تقویت اعتماد مردم نسبت به روند انتخابات کمک کند و سازمان ملل متحد امیدوار است روند اصلاحات با درنظرداشت پیشنهادهای این کمیسیون آغاز شود.
او گفت امیدوار است که رهبری حکومت وحدت ملی افغانستان و کشورهای دیگر برای عملی شدن این پیشنهادها به تفاهم برسند.
عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی حکومت وحدت ملی نیز در هنگام دریافت این بسته پیشنهادی گفت که امیدوار است نتیجه عملی آن به تقویت نهادهای دموکراتیک و تامین عدالت اجتماعی و ثبات سیاسی در کشور بیانجامد.
آقای عبدالله این پیشنهادها را “همه جانبه” توصیف کرد و گفت که با جدیت به آن توجه می‌کند.
خلاصه پیشنهادهای کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی:
- تغییر نظام انتخاباتی: سیستم رای‌دهی افغانستان از رای واحد غیرقابل انتقال به رای موازی تغییر کند که در آن صورت یک سوم کرسی‌های مجلس نمایندگان به احزاب اختصاص می‌یابد.
- تغییر در حوزه‌های انتخاباتی: ایجاد حوزه‌های انتخاباتی در ولایات بر مبنای جمعیت ولایت‌ها صورت گیرد نه بر اساس واحدهای کوچک اداری تا مردم به مراکز رای‌دهی دسترسی آسان‌تری داشته باشند و نامزدان را بهتر بشناسند. حوزه‌های انتخاباتی در ولایت‌ها بر اساس نفوس به حوزه‌های کوچک دارای یک تا پنج کرسی ایجاد شود.
- فهرست رای‌دهندگان: فهرست رای‌دهندگان بر اساس شناسنامه تهیه شود. در آینده هیچ انتخاباتی بدون وجود فهرست رای‌دهندگان برگزار نشود. برای این کار توزیع شناسنامه‌های الکترونیکی فورا آغاز شود و کارت‌های رای‌دهی که قبلا توزیع شده، باید باطل شود چون افغانستان ۱۳ میلیون جمعیت رای‌دهنده دارد اما حدود ۲۱ میلیون کارت توزیع شده و بیش از هشت میلیون کارت اضافی وجود دارد که مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- شرایط نامزدی در مجلس: تعیین شرط حداقل درجه تحصیل تا صنف چهارده برای نامزدی در مجلس نمایندگان.
- فاصله مردم از مراکز رای‌دهی: کمیسیون انتخابات باید مشکلات مردم را در خصوص فاصله از مراکز رای‌دهی رفع کند. بسیاری شکایت دارند که برای استفاده از حق رای‌دهی خود باید ساعت‌ها پیاده روی کنند.
- ترکیب کمیته گزینش: در کمیته گزینش اعضای کمیسیون‌های انتخاباتی، یک عضو دادگاه عالی، عضو بورد مستقل تعیینات خدمات ملکی، عضو کمیسیون مستقل نظارت بر اجرای قانون اساسی، نماینده جامعه مدنی، نماینده نهادهای مدافع حقوق زنان، نماینده نهادهای رسانه‌ای و عضو کمیسیون حقوق بشر باید حضور داشته باشند.
- اعضای کمیسیون انتخابات: تعداد اعضای کمیسیون انتخابات ۷ نفر باشد و با در نظر داشتن ترکیب مشارکتی و جنسیتی تعیین شوند. سه نفر برای پنج سال و چهار نفر برای سه سال تعیین شوند. بی‌طرف باشند، مستقل باشند، عضویت حزبی را نداشته باشند، حداقل ۳۵ ساله باشند و حداقل پنج سال تجربه حرفه‌ای داشته باشند.
- نحوه رسیدگی به شکایات: کمیسیون مرکزی شکایت‌های انتخاباتی پنج عضو داشته باشد، حداقل تا درجه لیسانس در رشته حقوق و فقه تحصیل کرده باشند و پنج سال تجربه کاری داشته باشند و حداقل ۳۵ ساله باشند و عضویت حزبی را نداشته باشند. برای تامین شفافیت در مورد رسیدگی به شکایت‌ها و جلب حمایت جامعه بین‌المللی، دو متخصص بین‌المللی در کمیسیون رسیدگی به شکایت‌ها بدون صلاحیت اجرایی عضویت پیدا کنند. گسترش دفاتر کمیسیون‌های رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی در ولایت‌ها و محلات انتخاباتی با سه نفر عضو از کمیسیون حقوق بشر، کمیسیون انتخابات و کمیسیون رسیدگی به شکایت‌ها.
- ایجاد کمیته شفافیت: کمیته‌ای زیر نام شفافیت با عضویت نمایندگان نهادهای مختلف ایجاد شود و از رئیس جمهوری گرفته تا کمیسیون‌های انتخاباتی به آن پاسخگو باشند، این کمیته در مورد موارد انتخابات فیصله کند و موارد جرمی را به نهادهای عدلی بفرستد.
- سهم زنان و هندوها: باید ۲۵ درصد کرسی‌های شوراهای ولایتی و ولسوالی‌ها به زنان اختصاص داده شود. یک کرسی در مجلس نمایندگان نیز به هندوهای افغانستان اختصاص یابد.
- استخدام کارکنان و مصارف انتخاباتی: بررسی نشان داد که بخش بزرگی از مصارف گزاف انتخاباتی صرف استخدام بیش از صد هزار کارمند موقتی می‌شود که کمیسیون انتخابات برای یک هفته قبل و یک هفته بعد از روز رای‌دهی استخدام می‌کند. با توجه به این که این افراد در مورد کارهایی که می‌کنند پاسخگو نیستند و آدرس مشخصی ندارند و از سویی برای جلوگیری از مصارف، در هنگام برگزاری انتخابات از کارمندان دولتی، آموزگاران و استادان دانشگاه استفاده شود. کمیسیون انتخابات برای روز رای‌دهی و هفته قبل و بعد از آن افراد معلول را نیز استخدام کند.
کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی می‌گوید که برای تهیه این پیشنهادها به هفت ولایت کشور سفر کرده اند و با حدود دو هزار نفر مصاحبه انجام داده و با رهبران سیاسی و افراد بانفوذ و متخصصان بین‌المللی نیز ملاقات کرده اند.
برگزاری انتخابات در کشور در دوره‌های گذشته پیوسته جنجالی بوده و با اتهامات گسترده تقلب و تخطی همراه بوده است. از جمله انتخابات اخیر ریاست جمهوری که نتیجه آن قناعت دو نامزد پیشتاز را فراهم نکرد و سبب شد حکومت اشتراکی بر اساس توافق سیاسی ایجاد شود.
مقامات کشور اما می‌گویند که این اصلاحات در حال حاضر مراحل اولیه خود را طی می‌کند و تا اجرایی شدن آن مراحل زیادی باقی مانده است.
