کسی که خبرنگاران ما را «کچالو فروش» خواند، نمیداند که همینها خبرهتر از خبرنگارن حرفهای دنیا هستند
عبدالرزاق وحیدی، وزیر پیشین مخابرات و تکنالوژی معلوماتی، در پیام تبریکیاش به مناسب 27 حوت روز ملی خبرنگاران، تأکید میکند حکومت اطلاعات لازم در موارد مختلف را در اختیار خبرنگاران قرار نمیدهد.
آقای وحیدی در پیام
تبریکیاش میگوید: «از این فرصت استفاده کرده و روز ملی خبرنگار را به تمام
خبرنگاران متعهد کشورم تبریک میگویم.این ادعا را با جرأت
بیان مینمایم که برخی از ظرفیتهای تحلیلی و تحقیقی که در رسانهها وجود دارد، در
بسیاری از موارد حتی در ارگانهای کشفی و تحقیقی حکومت وجود ندارد. »
خبرنگاران با کمترین
امکانات و در حالیکه غالباً حکومت معلومات را از دسترس انها دور نگه میدارد،
تحلیلهای کامل و بدون نقصی را ارائه میدهند. نمونه ان قضیه محکمه خاص، موضوع ریلتایم٬
کمپین «اترا کجاست؟» و قرارداد با شرکت خیالی بود. این چهار مورد را به این دلیل
بیان کردم که بیشتر از سه سال توسط رسانهها به صورت منظم پوشش داده شد و خوراک
فضای مجازی گردید.
اما چیزی که معمولاً
حکومت را با تمام ساز و برگش محافظهکار میسازد، پنهان نگهداشتن اطلاعات و
معلومات موثق است و آنچه که سخنگویان حکومت را در مضیقه قرار میداد، تشنگان
معلومات و خبرنگاران هستند. اگرچه بیشتر خبرنگاران حرفهای و چیرهدست صاحبان
رسانه نیستند، اما رسانه با جوهر قلم انها زنده است و از حاصل کار آنهاست که رسانه
میدرخشد. خبرنگاران هستند که با خبرهای مستند، جذاب و مبتنی بر واقعیت مخاطب را
برای رسانه جذب مینمایند.
خبرنگاران ابتدا به
سراغ کسانی می روند که سخاوتمندانه همه معلومات و اسناد را در اختیارشان قرار
دهند. خبرنگار حرفهای برای تامین عدالت٬ سپس به سخنگویان حکومت مراجعه میکنند تا
نظرات و دیدگاهها در خبر و یا گزارش یکجانبه نباشد. ولی در اکثر موارد، حکومت از
دادن معلومات به خبرنگاران طفره میروند و یا معلومات ناقص میدهند.
وزیر پیشین مخابرات در
بخش دیگری از پیام خود به مناسب روز ملی خبرنگار میافزاید: «هر چقدر سخنگویان
حکومت به جملات کلیشهای پناه ببرند (مانند این جمله که «در تحقیقات ما دقت را
قربانی سرعت نمیکنیم!») ولی هیچ چیز مگر معلومات موثق نمیتواند عطش خبرنگار را
برای درک عمیق موضوع فرو بنشاند. پنهان کاریها باعث تحریک کنجکاوی بیشتر خبرنگار
میشود. »
اما آنهایی که چیزی را
از چشم رسانهها پنهان میکنند،باید بدانند که حرکاتشان از چشم ریزبین خبرنگاران
پنهان نمیماند. در وقت ویراستاری و ادیت خبر و یا گزارش، آنها بر روی همه چیز
تمرکز میکنند. بر روی اصطلاحات و کلمات. بر روی سکتگی میان جملات. عصبانیت، حاشیهروی
از اصل موضوع. لرزش دست، یا عرقی که یکباره از روی پیشانی و یا از کنار گوش پایین
بلغزد. حتی یک حرکت اضافی روی صورت، گوشه لب و دهان زیر ذرهبین قرار میگیرد. یک
جمله اضافه که بتواند خبر را داغتر کند برای خبرنگار مثل به دام انداختن یک ماهی
در قلاب (چنگگ) است. همین موشکافی خبرنگار است که واقعیتها را مانند مروارید از
صدفش بیرون میکشد و خبر را جذاب میسازد.
به باور آقای وحیدی مصاحبه
با یک خبرنگار خبره جرأت میخواهد. خبرنگار حرفهای تا همه چیز را از زیر زبان آدم
بیرون نکشد، یلا دادنی نیست. سیاستمدار میتواند از خبرنگار خیلی چیزها را
بیاموزد. اصلاً خبرنگار مکمل سیاستمدار است. بدون ازادی بیان آزادی و رسانه مستقل،
سیاست به دیکتاتوری شبیه است.
من گاهی برنامهها و
میزگردها را از شبکههای بینالمللی معروف تماشا میکنم. ولی فکر میکنم خبرنگاران
ما چیزی از بهترین ژورنالیستان جهان کم ندارند. گاهی خبرنگاران ما به مراتب شایستهترند.
چون پاکتر و صادقتر هستند. حتی برخی از کچالوفروشان (به قول برخیها!) چه بسا
کارشان جذابتر و زیباتر است.
«همین
هم خیلی هنر میخواهد که امنیت نداشته باشی، معاش درست نداشته باشی، تحقیر شوی ولی
بار هم بتوانی عقدههایت را هضم کنی. سوزنی را از کاهدان پیدا کنی و واقعیت را آن
طور که هست انعکاس بدهی. در مقایسه با مردمی که در کشورهای همسایهمان زندگی میکنند
ولی از ازادی بیان محروم هستند، خوشبختانه با ظرفیتهایی که در طول هجده سال گذشته
بوجود آمده است، سطح درک اجتماعی ما بالاتر رفته است. و این حاصل کار رسانه و
خبرنگار است. »
وزیر پیشین مخابرات
ابراز امیدواری میکند: « این روز تنها به اسم روز خبرنگار نباشد و حکومت در تطبیق
قانون دسترسی به اطلاعات صادقانهتر عمل کند. لااقل در یک مورد بیاید و همه معلومات را با خبرنگاران و رسانهها
شریک سازد. تمام اسناد مربوط به قرارداد سیستم ریلتایم را با شرکت بُستوس-لترو
مطابق قانون دسترسی به اطلاعات در اختیار رسانهها قرار دهد تا آنها یک گزارش
تحلیلی و جامع به مردم و مشترکین شرکتهای مخابراتی ارایه دهند. تا روسیه شود هر که
در او غش باشد.»
یک نکته دیگر که اگرچه در آخر آنرا یادآوری میکنم اما اهمیت آن
کمتر از موارد فوق نیست.
در کشورهایی که امنیت
شهروندان تامین است و مانند افغانستان هر روز خبری از کشت و کشتار نیست، صفحه
حوادث روزنامهها طرفداران زیادی دارد. به همین منظور خبرنگارانی که در این بخش
کار میکنند همواره تحت حمایت حکومت قرار دارند.
اما در افغانستان
خبرنگار به ندرت با سوژههایی سر وکار پیدا میکند که بوی خون٬ جنگ و تنفر ندهد.
خبرنگاران همواره با صحنههای وعکسهایی از قبیل
ضرب و جرح، صحنه کشتار و قربانیان انتحاری، تصویر فردی که خود انتحار کرده است،
فردی که خود سوزی کرده، قربانیان کودکآزاری، اسیدپاشی و صحنههای قربانیان جنگ و
ویرانی مواجه هستند و مسلماً این موضوع بر سلامت روح و روان خبرنگار تاثیر میگذارد.
آقای وحیدی ابراز
امیدواری میکند حکومت و مخصوصاً وزارتهای اطلاعات و فرهنگ و صحتعامه به موضوع
سلامت روانی خبرنگاران توجه جدی نموده و برای این موضوع مهم برنامههایی را روی
دست گیرند.