کارت بازی حکومت و طالبان در میدان مذاکره
با قطع‌نامه لویه جرگه مشورتی صلح، فضای گفت‌وگو میان حکومت و طالبان بیش از هر زمان دیگر مساعد به نظر می‌رسد. تیم مذاکره‌کننده حکومت اکنون آماده است، احتمالاً به زودی گفت‌وگوها آغاز شود.
طالبان و حکومت در میدان جنگ به زورآزمایی‌های سخت‌وسنگین دست زدند. حکومت با قربانی‌های فروان کوشش کرد تا از تمامیت ارضی، ارزش‌های قانون اساسی و مردم حفاظت و حراست کند. در مقابل طالبان با حمله‌های هراس‌افگنانه، موج‌هایی از ترور و وحشت، انفجار و انتحار تلاش کردند تا اراده یک ملت بزرگ را به تسلیمی فراخوانند.
طالبان در میدان جنگ به اهداف خود که دست‌یابی به جغرافیا باشد نایل نشدند. هرچند گاهی به مدت کوتاه برخی از نقاط را در کنترل گرفتند، اما موفق به حفظ اراضی نشدند.
دفاع نیروهای امنیتی و دفاعی در برابر موج‌های بزرگی از حملات تروریستان و طالبان مثال‌زدنی است. این مقاومت‌ها خصوصاً پس از کاهش نیروهای امریکایی در ۲۰۱۴ و مدیریت مستقلانه جنگ قابل ستایش است. اکنون بار اصلی جنگ به دوش نیروهای امنیتی و دفاعی کشور است. این نیروها بیش از هرزمان دیگر دارای مهارت، توانایی، قابلیت و رهبری خوب در عرصه جنگ هستند.
کارت‌های بازی
۱. از آدرس مردم
هیات مذاکره‌کننده حکومت از آدرس مردم افغانستان وارد گفت‌وگو می‌شود. این هیات نمایندگی از تمام جمعیت افغانستان می‌کند. هیات مذاکره‌کننده حمایت جدی تمام نماینده‌گان لویه جرگه مشورتی را به همراه دارد. در واقع این هیات براساس نقشه راه نماینده‌گان مردم در میز گفت‌وگو حاضر می‌شود.
ترکیب هیات مذاکره‌کننده یک ترکیب فراگیر و ملی است و نمایندگی از افغانستان جدید می‌کند. این هیات در اصل حامل صدای مردم افغانستان است. مطالبات مردم را بازگو و مطرح می‌کند. جرگه مشورتی صلح که در آن سه‌هزار و ۴۰۰ تن حضور داشتند نقشه راه و چارچوب اصلی را مشخص کرده است. در مقابل طالبان این ظرفیت را ندارند. طالبان از مردم افغانستان نماینده‌گی نمی‌توانند. نماینده‌گی از چند شورا در کویته، پیشاور و قطر هرگز نمی‌تواند اراده حتا یک بخش کوچک را تمثیل کند. از این جهت هیات حکومت دست بالا و صدای بلند را در میز گفت‌وگو دارد.
۲. نمایندگی از افغانستان
هیات حکومت از افغانستان نمایندگی می‌کند. از تمامیت ارضی افغانستان سخن می‌گوید. از سال‌ها مبارزه برای دفاع از این جغرافیا سخن می‌گوید. این هیات از کابل پایتخت افغانستان به نشست و گفت‌وگوهای صلح حضور خواهد یافت. در مقابل هیات طالبان از پاکستان و قطر حضور خواهد یافت. حضور هیات طالبان از کشورهای بیرونی بیان‌گر موقعیت و جایگاه این گروه است. آن‌ها بدون شک که سخن از تمامیت ارضی و دفاع از افغانستان را نخواهد گفت. تمامیت ارضی کشور بار بار توسط این گروه با حمایت برخی کشورها نقض شده است. دست هیات حکومت از این آدرس نیز بلند است. در واقع هیات حکومت تمثیل‌کننده واقعی نماینده‌گی از افغانستان و مردم است.
۳. نمایندگی از ارزش‌های قانون اساسی
هیات حکومت افغانستان از ارزش‌های جدید نماینده‌گی می‌کند. این هیات از حقوق شهروندی، حقوق زنان، حقوق بشر، آزادی بیان، آزادی‌های مدنی، کرامت انسانی، عدالت و برابری سخن می‌گوید. حکومت طی ۱۹ سال اخیر در این عرصه‌ها دست‌آوردهای مشخصی داشته است. اما طالبان با این ارزش‌ها بیگانه اند. در اصل طالبان در تقابل با این ارزش‌ها قرار دارند. مردم افغانستان از حامیان اصلی ارزش‌های قانون اساسی هستند. در همین راه قربانی‌های بی‌شماری داده‌اند. همه تلاش کرده‌اند تا این ارزش‌ها نهادینه شود. افغانستان در هم‌پذیری مذهبی و اخوت اسلامی در میان کشورهای اسلامی نمونه است. حکومت افغانستان در ایجاد چنین فضایی نقش برازنده‌ای داشته است. اما طالبان در این بخش‌ها کارنامه‌های منفی دارند. رفتار طالبان در دوره «امارت اسلامی» گواه بر این ادعا می‌باشد.
۴. دفاع از جمهوریت
حکومت در خط دفاع از جمهوریت قرار دارد. هیات مذاکره‌کننده نیز در میز گفت‌وگو به این مهم خواهد پرداخت. افغانستان طی ۱۹ سال گام‌های مهمی در راستای تامین ارزش‌های دموکراتیک برداشته است. برگزاری چهار دور انتخابات ریاست جمهوری و سه دور انتخابات پارلمانی و هم‌چنان انتخابات شورای ولایتی نشان از این مهم دارد. زنان و مردان کشور تحت شرایط سخت به صف‌های انتخابات حضور یافتند. حکومت و نهاد‌های مهم دیگر همه براساس رای مردم شکل گرفته و انتخابی اند. انتخابات بخش‌های دیگر مانند شاروالی‌ها و ولسوالی‌ها نیز برگزار خواهد شد. این ارزش‌ها امروز با حمایت همه کشورهای جهان همراه است.
۵. حمایت جهانی
حکومت افغانستان با حمایت کشورهای مختلف جهان همراه می‌باشد. کشورهای منطقه نیز در قالب اجماع منطقه‌ای از طرح صلح به رهبری حکومت افغانستان حمایت می‌کند. قانون اساسی افغانستان در سطح منطقه بی‌نظیر است. کشورهای مختلف جهان در مبارزه علیه تروریستان و حمایت از ارزش‌های جدید در کنار مردم افغانستان قربانی داده‌اند. اکنون جهان در حمایت از این ارزش‌ها هم‌صدا با مردم افغانستان است. حمایت جهان از حقوق اساسی مردم، حقوق زنان، آزادی بیان و دیگر ارزش‌های مندرج در قانون اساسی برای حکومت افغانستان مهم است. افکار طالبان با حمایت جهان همراه نمی‌باشد. جهان برای مقابله با افکار طالبان مقاومت کرده است. به همین دلیل در میز گفت‌وگو این حمایت‌ها نیز مهم و جدی است.
۶. اجماع سیاسی
افغانستان برای نخستین‌بار به اجماع سیاسی داخلی در پیوند به صلح دست یافته است. پس از جدال‌های انتخاباتی این موضوع از اهمیت خاصی برخوردار است. برای اولین‌بار یک هیات ملی از افغانستان نماینده‌گی می‌کند. شاید طالبان آرزو داشت که با هیات‌هایی از آدرس جزیره‌های متعدد مواجه شوند. طالبان دقیقاً انتظار هیات‌هایی با ترکیب شبیه مسکو و یا برخی نشست‌های دیگر را دارند. اما خوش‌بختانه هیات حکومت افغانستان با صدای واحد و از آدرس ملت و حکومت افغانستان با پیام‌های واضح و مشخص آماده گفت‌وگو است.
۷. منطق گفت‌وگو
منطق طالبان تا حالا منطق زورگویی، خشونت و جنگ بوده است. تصویر طالبان در افکار عامه تصویر خشونت، کیبل، انفجار و انتحار است. اما پیام و منطق حکومت پیام انسانی است. پیام مردم افغانستان است. انعکاس صدای واقعی همه هم‌وطنان افغانستان است. حالا دیده شود که طالبان جدا از منطق قبلی چه تصویری از خود در میز گفت‌وگو به نمایش می‌گذارند. اما من مطمین هستم که منطق هیات حکومت منطق عالی و قابل قبول برای همه است. رسانه‌های کشورهای مختلف جهان می‌توانند جریان گفت‌وگوها را تعقیب کنند. نظریات اعضای هر دو جانب انعکاس داده شود. بحث‌ها و مناظره‌ها می‌تواند بیان‌گر منطق هر دو طرف باشد.
۸. صبر استراتژیک
تمام اقدامات برای گفت‌وگوهای صلح صورت گرفته است. شروع گفت‌وگوها یک قدم مهم است. اما اصلاً انتظار نداشته باشیم که طی یک ماه یا چند ماه به یک نتیجه عملی و محسوس نزدیک می‌شویم، مسیر صلح یک مسیر سخت و دشوار است. موانع جدی وجود دارد. جریان گفت‌وگوها همه چیز را روشن می‌کند. تحولات خارج از افغانستان نیز روی موضوع گفت‌وگوها اثرگذار است. قدرت‌نمایی در میدان جنگ شاید پروسه صلح را با مشکل مواجه کند. هم‌چنان مداخلات برخی کشورهای منطقه می‌تواند مانع جدی خلق کند. با این همه باید با حوصله‌مندی تمام پروسه را تعقیب کرد. صلح باعزت و عادلانه برای مردم افغانستان مهم است. در عین حال ظرفیت‌های جامعه برای جذب و پذیرش طالبان اهمیت دارد. هنوز این سوال مطرح است که آیا جامعه قدرت هضم طالبان را دارد یا نه؟
