چرا شما رحم و مروت ندارید؟

در یک بعدازظهر اخیر، باشندگان ولایت دایکندی در افغانستان مرکزی در حال کوچ بودند. برخی از افرادی که از این مناطق فرار کرده اند فیلم‌هایی را با «روزنامه جهانی» به اشتراک گذاشتند که نشان می ‌دهند کودکان گله‌های بُز را از یک روستا به برون هدایت می‌‌کنند.

به دنبال آن‌ها، خرها همگی پتو، لباس، ظرف و یا کوزه حمل می‌کنند. هر آنچه که اهالی روستا توانستند با عجله با خود می‌برند و حمل می‌کنند. بر اساس گزارش‌های قربانیان، شاهدان و فعالان حقوق بشری، اینکه مشاهده می‌کنید سرنوشت صدها خانواده است. طالبان طی چند هفته گذشته آن‌ها را مجبور به ترک خانه‌هایشان کرده اند.

خشونت و بدرفتاری با مردم هزاره در افغانستان پدیدۀ جدیدی نیست. طالبان و شاخه-خراسان داعش که با نام‌های اختصاری ISIS-K ، ISKP و ISK نیز شناخته می‌شوند، سال‌هاست حملات  بی رحمانه و وحشیانه‌ای را علیه این اقلیت قومی انجام داده است.

اما از زمان تصرف افغانستان توسط طالبان در ماه های اخیر، کوچ‌های اجباری و خشونت علیه مردم هزاره جدی‌تر و رایج‌تر شده است. باشنده ‌گان ولایت دایکندی می‌گویند که طالبان به آن‌ها دستور دادند اینجا را ترک کنند، و بعضی اوقات فقط سه یا چهار روز به آن‌ها مهلت می‌دهند تا وسایل خود را جمع کنند و بروند. بنابراین، پس از اخراج خانواده‌ها و ساکنان، طالبان خانه‌های آن‌ها را به آتش می‌کشند و یا هم منفجر می‌کنند – برخی از کسانی که فرار کرده اند می‌گویند که آن‌ها از راه دور شاهد این اتفاقات و انهدام خانه‌هایشان بوده اند.

ویدئویی که از بالای یک تپه گرفته شده است نشان می‌دهد که دود از خانه یک خانواده بر اثر انهدام بلند می‌شود. چند دقیقه بعد، انفجار در یک خانۀ گلی رخ می‌دهد و آن تعمیر را به طور کامل تخریب می‌کند. حاجی محمدی چهل و دو ساله یکی از کسانی است که از خانه خود بیرون رانده شده است، جایی که او و خانواده‌اش نسل‌ها در آنجا زندگی کرده اند.

او در خانه‌ای که اکنون در آتش می‌سوزد به دنیا آمده و بزرگ شده است. حاجی با خانواده‌اش- همسر، سه دختر و پنج پسرش – از دایکندی فرار کردند و اکنون در شهر کابل مهاجر شده است.

محمدی گفت از اوایل ماه سپتامبر، طالبان به مردم گفتند که اکنون چندین منطقه در ولایت دایکندی متعلق به طالبان و حامیان آن‌ها است. به گفته وی، وقتی که مردم شکایت کردند، شاکیان توسط طالبان دستگیر شدند و بجای نامعلوم منتقل شدند.

آیا طالبان عفو عمومی اعلام کردند؟

تحقیقات اخیر عفو بین‌الملل نشان داد که دست‌کم 13 نفر از مردم هزاره در ولایت دایکندی توسط طالبان کشته شدند.

در پایان این گزارش آمده است: «نه نفر از اعضای پیشین نیروهای امنیتی دولت پس از تسلیم شدن بدون تحقیقات عدلی و قضایی توسط طالبان اعدام شدند. قربانیان شامل یک دختر 17 ساله نیز بود که در درگیری بین طرفین جان باخته است».

یافته‌ها و تحقیقات با آنچه که محمدی به روزنامه جهانی توصیف کرد هم‌خوانی و مطابقت دارند. محمدی گفت: «وقتی که طالبان ولایت دایکندی را تصرف کردند، حتی سربازان ارتش افغانستان را پس از تسلیم شدن هم  کشتند».

وی افزود جنگجویان طالبان غیرنظامیان از جمله زنان و کودکان را نیز کشتند. فیلم‌های قتل مردم هزاره به صورت آنلاین به اشتراک گذاشته شده است.

هنگامی‌که طالبان افغانستان را در ماه آگست تصرف کرد، اعلام کردند کسانی که در دولت قبلی کار می‌کردند مورد عفو عمومی قرار می‌گیرند.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان در ماه آگوست در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: «هیچ کسی در افغانستان آسیب نمی‌بیند؛ البته، در حال حاضر تفاوت‌های بزرگی بین ما و 20 سال پیش وجود دارد».

با این‌حال، گزارش‌هایی مانند محمدی و دیگران در افغانستان اتفاقات و داستان‌های متفاوتی را بیان می‌کند. سخنگوی طالبان به درخواست‌های مکرر روزنامه جهانی مبنی بر اظهار نظر هیچ پاسخی نداد. سلیم جاوید، مدافع حقوق بشر مقیم سویدن، وضعیت ولایت دایکندی را وخیم توصیف کرد و گفت: «تخمین زده می‌شود که حدود 1500 تا 1600 خانواده مجبور به ترک خانه و کاشانه‌ی خود شده اند».

دایکندی و مناطق اطراف آن از حاصلخیزترین مناطق افغانستان هستند. در گذشته، اختلافات بین مردم هزاره و عشایر که به نام «کوچی‌ها» شناخته می‌شود بوجود آمده بود. کوچی‌ها گله و مواشی خود را برای تغذیه و چراندن به این مناطق آوردند مزارع و محصولات مردم هزاره را از بین بردند.

جاوید گفت، در حادثه اخیر، طالبان به کشاورزان هزاره دستور دادند «گندم، بادام و سایر محصولات زراعتی خود را با خود نبرند. فقط برخی از ضروریات اولیه را با خود ببرند».

باشندگانی ولایت دایکندی می‌گویند که طالبان مانع تجاوز کوچی‌ها به سرزمین هزاره ‌‌جات نمی‌شوند. او گفت خانواده‌های آواره و بی‌جاشدگان هزاره به هر کجا که می‌توانند پناه می‌برند. برخی از آن‌ها به ولایت‌های همجوار دایکندی فرار کرده در مساجد و یا هم در ساختمان‌های متروکه اقامت دارند.

رحم و مروت داشتن

ویدئویی که در اختیار روزنامه جهانی قرار گرفته، یک پیرمرد هزاره ‌تبار از ولایت دایکندی خطاب به طالبان می‌گوید: «من 65 ساله هستم و تمامی عمرم را در این سرزمین زندگی کرده‌ام حالا، شما به من می‌گویید که از اینجا بروم؟ چرا شما رحم و مروت ندارید؟»

ریحانه آزاد، عضو پیشین پارلمان افغانستان که تا ماه گذشته نماینده ولایت دایکندی بود، گفت از خانه‌ها و از باشندگان دایکندی پیام‌های ناامیدکننده و ناراحت‌کننده دریافت می‌کند. ریحانه که پس از سقوط دولت تهدید به مرگ شد و به کشور آلبانی فرار کرد، می گوید که «مردم از هر طریقی که می‌توانند با او تماس می‌گیرند –آن‌ها از طریق فیس‌بوک و واتساپ  به من پیام می‌گذارند. اما من چه کاری می‌توانم برای آن‌ها انجام دهم؟ من اکنون هیچ قدرت و صلاحیتی ندارم».

با نزدیک شدن ماه‌ها و فصل زمستانی و از بین رفتن توجه جهان و جهانیان به افغانستان، ریحانه آزاد گفت که او نگران سرنوشت هزاره‌های آواره و بسیاری از افراد دیگر در کشورش است.

ریحانه افزود «طالبان همه چیز را از ما گرفت. اکنون، آن‌ها زمین و خانه‌های ما را نیز از ما می‌گیرند».

گزارشگر: شیرین جعفری

مترجم: اسدالله جعفری «پژمان»