با تسلط دوباره طالبان بر افغانستان بسیاری از معادلات منطقه ای و جهانی در قبال افغانستان و حتی منطقه به هم ریخت و سهامداران جنگ و صلح در افغانستان به فکر ایجاد برخی تغییرات و بازنگری ها در مواضع خود افتادند.
در این میان اما نوع نگرش هند و پاکستان به طالبان هم قابل تامل است: اسلام آباد بلافاصله پس از تسلط طالبان و اعلام کابینه سرپرست امارت اسلامی با لبخند رضایت برای طالبان دلگرمی ایجاد کرد و در چندین نوبت کمک های خود را به کابل گسیل داشت. حتی جنرال فیض حمید رئیس استخبارات این کشور هم به کابل سفر کرد و براساس برخی گزارشات در تقسیم قدرت بین چهره های تندرو و معتدل تر طالبان یا همان غلجایی و درانی دخالت مستقیم داشت.
پاکستان حتی اولین نشست در مورد تحولات افغانستان در سطح وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان را برگزار نمود. دومین نشست اما چند وقت بعد در روسیه و در ادامه سومین نشست در ایران برگزار شد.
در پایان فرمت مسکو در مورد آینده افغانستان و نشست تهران بر شکل گیری یک دولت فراگیر در افغانستان از سوی طالبان تاکید شد.
اینک هند برای اینکه از رقبا در میدان افغانستان عقب نماند و از سویی هم در سطح منطقه و جهان مانوری داده باشد قرار است طی روزهای آینده نشستی در مورد وضعیت امنیتی افغانستان برگزار کند.
براساس اعلام مقامات هندی، ایران، روسیه و برخی از کشورهای آسیای میانه قرار است در این نشست شرکت کنند. پاکستان اما تصمیم گرفته در نشست هند شرکت نکند و چین هم تا هنوز به طور رسمی شرکت یا عدم شرکتش در کنفرانس دهلی نو را اعلام نکرده است.
کنفرانس هند در سطح مشاورین امنیت ملی کشورهای شرکت کننده قرار است برگزار شود.
به گفته مقامات هندی انتظار می رفت این کنفرانس امنیتی در مورد افغانستان زودتر و قبل از نشست تهران برگزار شود اما به دلیل پاندمی کرونا به تاخیر افتاد.
منابع هندی استقبال از کنفرانس دلی نو در مورد افغانستان را فوق العاده توصیف و اعلام کرده اند شرکت کشورهای روسیه، ایران و کشورهای آسیای مرکزی علاوه بر همسایگان افغانستان نشان دهنده نقش مهمی ست که هند می تواند در ایجاد صلح و ثبات در افغانستان بازی کند.
اینکه براساس شواهد و قراین موجود صلح و جنگ افغانستان یک موضوع صرف داخلی نیست و تمام سهامداران نقش خود را دارند یک واقعیت است اما نوع صف آرایی و مواضع هند و پاکستان در قبال افغانستان به ویژه در شرایط حاضر نگرانی هایی را برانگیخته است.
در طول بیست سال عمر جمهوری در افغانستان هند همواره با مشارکت در پروژه های زیر بنایی به افغانستان و مردمش کمک کرد اما پاکستان همیشه به حمایت از طالبان و دیگر گروه های تروریستی برای ناامن سازی افغانستان متهم بود.
در چنین جوی پیروزی طالبان صحنه را به نفع پاکستان تغییر داد و اسلام آباد خشنود از این اتفاق به دنبال لابی برای به رسمیت شناخته شدن طالبان از سوی کشورهای منطقه و جهان می باشد.
البته نباید فراموش کرد که پیروزی طالبان در افغانستان به طور صددرصد به نفع پاکستان نبوده و تحریک طالبان پاکستان برای مبارزه با دولت پاکستان مصمم تر شده است.
دهلی نو اما در چنین شرایطی قرار است چه موضعی اتخاذ کند؟ پاسخ به این سوال نیاز به زمان دارد: آیا هند در یک چرخش ناگهانی وارد تعامل با طالبان خواهد شد یا همچنان بر موضع قبلی خود اصرار خواهد ورزید.
البته نباید فراموش کرد دهلی نو در زمان برگزاری مذاکرات صلح افغانستان در دوحه قطر دیداری با نمایندگان طالبان داشت.
به هرصورت عدم اشتراک پاکستان و شاید هم چین در نشست دهلی نو بیش از اینکه امیدوار کننده باشد نگران کننده است و فاصله دیدگاه های منطقه ای در مورد امارت اسلامی و افغانستان را نشان می دهد.
حفیظ الله رجبی
