داستان مکان زندگی و فعالیت ملا هبت الله آخوندزاده، رهبر معظم طالبان، امروزه انگار به یک راز تبدیل شده، رازی که همه به دنبال فاش شدنش می گردند.
مقامات حکومت پیشین افغانستان و بسیاری از کارشناسان غربی در این مورد مشکوک هستند و می گویند ملا هبت الله سال ها پیش از دنیا رفته است.
با تسلط دوباره طالبان بر افغانستان، راز چندین ساله محل زندگی و فعالیت ملا هبت الله آخوندزاده رهبرمعظم طالبان، نیز عمیق تر شد. بسیاری از شهروندان افغان در مورد زنده یا مرده بودن ملا هبت الله شک و تردید دارند و حتی متعهدترین کارشناسان نیز در مورد اینکه چه کسی طالبان را رهبری می کند مشکوک می باشند.
خبرگزاری فرانسه در ردیابی رهبر پنهان طالبان جست و جویی انجام داده اما نتایج بی ثمر بوده است:
30 اکتبر و درست دو ماه پس از تسلط دوباره طالبان، سخنگوی این گروه اعلام کرد که ملا هبت الله زنده است و در قندهار به سر می برد، در این زمان شایعاتی در شهر قندهار مطرح بود که امیر ضمن بازدید از یک مدرسه دینی در شهر قندهار سخنرانی نیز کرده است.
مقامات امارت اسلامی با تایید حضور ملا هبت الله در مدرسه دینی حکیمیه یک فایل صوتی ده دقیقه ای از سخنان رهبر عالی خود را منتشر نمودند.
این صدای لرزان و پیر که به ملا هبت الله نسبت داده شده بود می گفت:«خداوندد به مردم مظلوم افغانستان که بیست سال علیه کافران و ظالمان جنگیدند پاداش دهد.»
این در حالی بود که پیش از این یادداشت ها و پیام های ملا هبت الله به پیام های وی در مورد رویدادهای مهم اسلامی مانند عید قربان و ماه رمضان خلاصه می شد.
در یکی از فقیرترین مناطق حومه شهر قندهار و بین یک جوی پر از کثافات و یک راه خاکی، دو جنجگوی طالبان در دروازه آبی و سفید مدرسه حکیمیه گارد ایستاده اند. از سی اکتبر به بعد ارادت و احترام حامیان طالبان نسبت به رهبر این گروه انگار افزایش یافته است.
تماشا و گریه
معصوم شکرالله، گارد امنیتی مدرسه حکیمیه، به خبرگزاری فرانسه گفت ملا هبت الله هنگام بازدید از مدرسه مسلح بود و توسط سه بادیگارد همراهی می شد.
وی افزود کسی حق استفاده از موبایل یا ویس رکوردر در مجلس را نداشت.
محمد نوزده ساله از شاگران مدرسه حکیمیه قندهار می گوید همه آنها داشتند نگاه می کردند و اشک می ریختند.
محمد در پاسخ به این سوال که تصدیق می کند آن فرد واقعا ملا هبت الله بوده می گوید او و دوستانش هیجان زده شده بودند و فراموش کردند صورت فرد را ببینند.
لزوم مخفی نگه داشتن رهبران طالبان در یک دهه اخیر جنگ در افغانستان پس از آن مرسوم شد که حملات هواپیماهای بدون سرنشین امریکا در افغانستان افغانستان افزایش یافت.
ملا هبت الله آخوندزاده پس از کشته شدن ملا اختر منصور در حمله هواپیمای بدون سرنشین امریکا در سال 2016 به رهبری گروه طالبان رسید. ملا هبت الله بلافاصله پس از رهبر شدن از ایمن الظواهری رهبر القاعده حمایت کرد و رهبر القاعده او را امیرالمومنین لقب داد. تایید هبت الله از سوی جانشین اسامه بن لادن به ارتباط عمیق القاعده و طالبان کمک شایانی کرد. طالبان تنها یک عکس از ملا هبت الله آخوندزاده پنج سال پیش و زمانی که وی رهبری گروه را برعهده گرفت منتشر کردند. به گفته طالبان همین عکس منتشر شده که ملا هبت الله را با ریش خاکستری، عمامه سفید و یک نگاه قوی نشان می دهد نیز دو دهه قبل گرفته شده است. مولوی سید احمد رئیس مدرسه حکیمیه قندهار جایی که ملا هبت الله برای اولین بار در آنجا در ملا عام ظاهر شد می گوید ظاهر شدن ملاهبت الله در ملا عام به شایعات در مورد مرگش پایان داد.
محمد موسی سیزده ساله که از دور ورود ملا هبت الله را به مدرسه نگاه کرده است گفت:«او دقیقا شبیه همان عکس معروفی بود که ازش منتشر شده است.»
مرگ، مدت ها قبل
مقامات دولت پیشین افغانستان و برخی از کارشناسان غربی می گویند ملا هبت الله سال ها پیش مرده است. به باور آنها بازدید از مدرسه یک فریب از قبل طراحی شده زیرکانه بود.
طالبان در این کار سابقه دارند و مرگ ملا عمر را نیز تا دو سال پنهان کردند در حالیکه ملا عمر در سال 2013 میلادی از دنیا رفته بود. یکی از مقامات امنیتی پیشین افغان به خبرگزاری فرانسه گفت ملا هبت الله نیز مدت ها قبل از ورود طالبان به کابل از دنیا رفته بود و نقشی در این رویداد نداشت. وی افزود ملا هبت الله و برادرش سه سال پیش در یک حمله انتحاری در کویته پاکستان کشته شدند. چندین سازمان استخباراتی خارجی این نظر را کمی تغییرات معتبر دانسته اند.
یک منبع امنیتی جداگانه نیز به خبرگزاری فرانسه گفت هیچ کس مرگ ادعا شده آخوندزاده را نه می تواند تایید و نه می تواند رد کند. سی آی ای و پنتاگون اما به درخواست خبرگزاری فرانسه در مورد نظر آنها نسبت به شایعات مرگ ملا هبت الله پاسخ ندادند.
عالم برجسته
در ولسوالی پنجوایی، یک منطقه خشک و گسترده نزدیک قندهار همه آخوندزاده را به عنوان یک عالم برجسته و متکلم مورد احترام می شناسند. امیر در قریه «اسپروان» به دنیا آمد. نعمت الله از جنگجویان جوان و شاگرد رهبر طالبان به خبرگزاری فرانسه گفت در زمان تجاوز ارتش سرخ اتحاد جماهیر شوروی سابق در سال 1979 میلادی، جنگ در قریه در گرفت و ملا هبت الله مجبور شد به پاکستان فرار کند. پس از اولین ورودش به پاکستان، ملا هبت الله به یک عالم برجسته تبدیل شد و لقب شیخ الحدیث را به دست آورد، لقبی مهمی که به عالمان برجسته ای که در احادیث پیامبر(ص) خبره هستند داده می شود.
در اوایل دهه 1990 میلادی، زمانیکه شبه نظامی گری اسلامی در سایه تجاوز شوروی شکل می گرفت، آخوندزاده در سن سی سالگی به قریه اش بازگشت. عبدالقیوم یک روستایی شصت و پنج ساله به یاد می آورد که با ورود ملا هبت الله قریه، وی با بازدیدکنندگانی از شهر و نیز پاکستان مشورت می کرد. براساس بخش هایی از زندگی نامه رسمی او، پس از به قدرت رسیدن طالبان در سال 1996 در افغانستان ملا هبت الله پیشرفت های زیادی کرد: ابتدا رئیس یک مدرسه دینی محلی شد، سپس در دادگاه ولایتی قندهار به عنوان قاضی گمایشته شد و در سال 2000 میلادی به سمت ریاست دادگاه نظامی در ننگرهار رسید.
در سال 2001 میلادی که طالبان از قدرت خلأ شدند ملا هبت الله ریاست دادگاه نظامی کابل را برعهده داشت. آخوندزاده در اواخر سال 2001 میلادی یک بار دیگر به پاکستان گریخت و در کویته ساکن شد. تسلطش به قوانین اسلامی باعث شد طالبان او را به عنوان رئیس در سایه سیستم قضایی خود منصوب کنند. آخوندزاده را باید مربی تحسین شده تمام نسل جنگجویان طالبان فارغ التحصیل شده از مدارس کویته دانست.
مرکز جاذبه
ملا هبت الله آخوندزاده برای طالبان حکم مرکز جاذبه را دارد. یکی از اعضای طالبان در پاکستان به خبرگزاری فرانسه گفت ملا هبت الله گروه طالبان را متحد نگه می دارد. به گفته این منبع که مدعی ست سه مرتبه و آخرین بار در سال 2020 آخوندزاده را دیده است، رهبر طالبان از تکنولوژی پیشرفته استفاده نمی کند.
آخوندزاده از تلفن ثابت استفاده می کند و از طریق نامه با مقامات طالبان در ارتباط است. ملا هبت الله با مقامات امارت اسلامی که مصروف حکومت هستند ارتباط قوی خود را حفظ کرده است.
به گفته این منبع پاکستانی، آخوندزاده دستور حملات علیه حکومت پیشین را صادر می کرد و از قندهار عملیات ها را پیگیری می کرد. آخوندزاده ماه ها قبل با احتیاط کامل در قندهار جا گرفته بود.
چندین منبع طالبان نیز می گویند ترس ادامه دار از حذف فیزیکی حتی پس از ختم جنگ با امریکا سبب شده آخوندزاده کمتر خود را نشان دهد.
یک منبع امنیت منطقه ای می گوید اگر ملا هبت الله مرده باشد رقابت گروه های تندرو سنی افزایش می یابد: اینچنین خبری سبب بروز تفرقه بین طالبان و البته جسورتر شدن داعش شاخه خراسان می گردد.
این منبع تاکید می کند:«اگر اعلام شود ملا هبت الله مرده است و طالبان دنبال یک امیر جدید می گردند، تفرقه داخلی بین طالبان پیش می آید و داعش بهترین استفاده را از این موقعیت خواهد کرد.»
منبع: مونیتور
مترجم: حفیظ الله رجبی
واقیعت چیز دیگری است چون سیاست افغانستان بیشتر از این پیچیده است