قیام ابراهیم خان گاوسوار و رسیدن به نتیجه مطلوب

تنها قیام و اقدامِ اعتراضی و مسلحانه‌ای هزاره‌ها که هم آگاهانه و هدفمند بود و هم نتایج و دستاوردهای ملموس و مشهود به دنبال داشت؛ همانا قیامِ مردم شهرستان به رهبری زنده‌یاد ابراهیم خان گاوسوار بود.پس از شلیکِ بی‌دستاوردِ عبد الخالق و قتل نادر شاه، فرزند جوان و بی‌تجربه‌اش محمد ظاهر بر تخت سلطنت نشست؛ اما قدرت واقعی در دست کاکاهایش (هاشم خان، شاه محمود و سردار ولی) قرار داشت.

هاشم خان به مدت 17 سال هم پادشاه بود و هم صدر اعظم.هاشم خان و برادران و برادرزادگانش (ظاهر و داود و نعییم) از آنجا که به دلیل همان شلیکِ بی‌هدفِ خالق، هزاره‌های بی‌خبر از آن اقدام را به حیث «پدرکشته» و «قاتلِ شاه شهید» می‌شناختند؛ از هیچ بی‌رحمی و بی‌رسمی در حق آن مغضوبان تاریخ دریغ نکردند.از جمله‌ی آن بی‌رحمی‌ها و بی‌رسمی‌ها ـ که دقیقاً به قصد نابودی بی‌صدای تمام هزاره‌ها برنامه‌ریزی و اجرا شد ـ وضع مالیاتِ کمرشکن به نام «روغن مواشی» بود. از آنجا که پرداختِ آن مالیات سنگین برای خلق فقیر هزاره میسور نبود، آنها مجبور می‌شدند که زمین‌ها (و حتی فرزندان خود را) به کوچی‌ها و خریداران برده بفروشند. و بدین ترتیب و تدبیر، ریشه‌ای قومیت هزاره از این سرزمین در حالِ کنده شدن بود.

در چنین روزگاری تباه و سیاه و در آن زمستانِ سنگ‌شکن، مردی گردن‌فراز و آسمان‌همت به نام «ابراهیم خان گاوسوار» در سال 1324 علیه ستم و استبداد «قیام» کرد. ولسوالی شهرستان را تصرف نمود و نیروهایش را به سمت مرکز حکومت کلان (پنجاب) سوق داد.سلطنت کابل از درِ مدارا و ملایمت با قیام شهرستان پیش آمد و یک هیأت 150 نفری از بزرگان شیعه و هزاره را به سرپرستی اسماعیل خان مایار (والی کابل) به هزاره‌جات فرستاد. هیأت مذکور، ابراهیم خان را با عزت و احترام به کابل آورد و به ملاقات ظاهر شاه بُرد. او روزگار جهنمی هزاره‌ها را برای سلطان مملکت شرح داد و خواسته‌های قیام کنندگان (از جمله لغو مالیات مواشی) را مطرح نمود.ظاهر شاه در همان ملاقات عمومی، لغو مالیات مواشی را اعلام نمود و بخش بزرگی از مطالبات قیام‌کنندگان را برآورده ساخت. این رخداد، تنها قیام و اقدامِ اعتراضی و مسلحانه‌ای هزاره‌ها بود که به اهداف خود دست یافت و نتیجه و ثمره‌ی مشخص و مشهود به دنبال داشت.

مسیح ارزگانی