طالبان و چالش های مالی برای اداره حکومت جدیدشان/به کمک های مالی امریکا و خروج از تحریم سازمان ملل هم امید دارند

تنها در سال مالی 2020-2019 میلادی طالبان 1.6 میلیارد دلار از منابع مختلف گسترده به دست آورده اند.

به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری رها، اکنون که طالبان کنترل تقریبا تمام افغانستان را به دست آورده اند و تشکیل دولت خود را آغاز کرده اند بزرگترین چالش پیشروی این گروه چگونگی حفظ کشور و اقتصاد آن می باشد.

در بیست سال گذشته، ایالات متحده امریکا و دیگر کشورهای کمک کننده تقریبا بخش اعظم بودجه مورد نیاز بخش های غیرنظامی دولت افغانستان را تامین می کردند و تمام مخارج نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان که علیه طالبان می جنگیدند و سرانجام در آگوست 2021 به سرعت در طالبان ادغام شدند توسط امریکا و دیگر دنرها پرداخت می شد.

اکنون که به احتمال زیاد دیگر کمک های امریکا وجود ندارد و میلیاردها ارز خارجی در بانک مرکزی مسدود شده طالبان برای پرداخت معاش و حمایت از شهروندان و زیرساخت ها می بایست راه های دیگری را پیدا کنند.

سال ها به عنوان تحلیل گر سیاست های اقتصادی در مرکز مطالعات افغانستان کار کرده ام و با امور مالی طالبان و دولت مورد حمایت امریکا آشنا می باشم. درک این نکته که طالبان چگونه می خواهند هزینه های دولت خود را تامین کنند برای اولین بار بیست سال پس از در قدرت بودن این گروه مطرح می شود.

افغانستان بسیار تغییر کرده است

در دهه 1990 میلادی افغانستان یک کشور بسیار متفاوت بود. جمعیت افغانستان زیر بیست میلیون بود و این کشور در دریافت خدمات محدود به گروه های کمک رسان بین المللی وابسته بود. در سال 1997 میلادی، به طور مثال، طالبان تنها 100 هزار دلار امریکایی بودجه داشت که به سختی کفاف معاش مقامات دولتی را می داد و برای نیازهای توسعه یی و دولتی کل کشور اصلا کفایت نمی کرد.

امروزه افغانستان اما به سرعت تغییر کرده و جمعیت به طور قابل ملاحظه ایی افزایش یافته است. شهروندان امروز افغانستان انتظار دریافت خدمات صحی مناسب، آموزش و دیگر نیازهای اساسی را دارند. در سال 2020 میلادی به عنوان مثال بودجه غیرنظامی افغانستان 5.6 میلیارد دلار بود.  این امر سبب شد کابل از یک شهر جنگ زده به یک پایتخت مدرن با خواسته های روز افزون، مراکز اینترنت متعدد، رستوران ها و دانشگاه های متعدد  تبدیل شود.

بیشتر بودجه مورد نیاز در بخش های توسعه یی و زیرساخت ها از سال 2001 میلادی به بعد توسط دیگر کشورها به افغانستان کمک شده است. طی این سال ها، امریکا و دیگر کمک کننده های خارجی هفتاد و پنج درصد مخارج غیرنظامی دولت افغانستان را پرداخت کرده اند. از سویی هم امریکا از سال 2001 به بعد 5.8 میلیارد دلار در بخش های اقتصادی و توسعه زیرساخت ها در افغانستان هزینه کرده است.

از سویی هم نباید درآمدهای داخلی دولت افغانستان را فراموش کرد که در سال های اخیر بخش عمده ای از مصارف داخلی را فراهم می کرد: عوارض گمرکی، مالیات، درآمدهای حاصله از صدور پاسپورت و مالیات بر محصول مخابراتی و سرک ها و درآمدهای ناشی از منابع معدنی دست نخورده بخش های مهم درآمد داخلی دولت افغانستان را تشکیل می داده است. به گفته برخی کارشناسان اگر فساد گسترده در دولت افغانستان وجود نداشت درآمدهای داخلی می توانست بیشتر از این باشد. به اذعان این کارشناسان فساد یکی از دلایل اصلی سرنگونی دولت غنی به شمار می رفت. براساس یک گزارش منتشر شده در ماه می 2021 روزانه هشت میلیون دلار از افغانستان اختلاس می شد که این رقم در سال به سه میلیارد دلار می رسید.

طالبان از کجا پول به دست می آورند؟

از سویی هم نباید فراموش کرد طالبان نیز برای تامین فعالیت های شورشگری خود که در نهایت به کنترل تمام افغانستان منتهی شد منابع مالی مهمی در اختیار داشته اند.

در سال مالی 2020-2019 میلادی، طالبان از منابع مختلف گسترده نزدیک به 1.6 میلیارد دلار درآمد داشته اند. در این سال، طالبان از ناحیه فروش تریاک 416 میلیون دلار، استخراج معادن مانند معدن سنگ آهن، طلا و سنگ مرمر نزدیک به 400 میلیون دلار و از ناحیه کمک های شخصی افراد و گروه ها 240 میلیون دلار درآمد داشته اند.

براساس سازمان استخبارات امریکا، کشورهای مختلفی چون ایران، روسیه، چین و پاکستان به طالبان در این سال ها کمک مالی کرده اند.

دسترسی به این منابع مالی باعث شد طالبان انبوهی از تسلیحات مورد نیاز خود را خریداری کنند و صفوف نظامی خود را توسعه دهند و در فرصت مناسب با بهره گیری از خروج نیروهای امریکایی از افغانستان طی چند هفته کل افغانستان را تصرف نمایند.

چالش های افغانستان

نباید فراموش کرد که پیروزی در جنگ به مراتب آسان تر از اداره یک کشور است، آن هم کشوری که با مشکلات متعددی روبروست. افغانستان هم اکنون با خشکسالی دوامداری روبروست که بیش از دوازده میلیون افغان یعنی یک سوم جمعیت این کشور را تهدید می کند. عدم مصونیت غذایی در کمین شهروندان افغان قرار دارد.  سطح اضطراری ناامنی غذایی افغان ها را تهدید می کند. بانک ها پس از یک وقفه طولانی در حال باز شدن هستند اما پول نقد کمی در اختیار دارند و از سویی هم بهای مواد غذایی و دیگر مایحتاج شهروندان روز به روز افزایش می یابد.

از سویی هم افغانستان نیز همانند سایر کشورها به دلیل کوید-19 از لحاظ اقتصادی آسیب دیده است. بسیاری از نهادهای صحت عامه با کمبود شدید بودجه مواجه هستند و این خود می تواند درصد واکسیناسیون را کاهش داده سبب افزایش مبتلایان تازه به این ویروس گردد.

طالبان نیز با چالش های اقتصادی کلانی روبرو هستند. بلافاصله پس از تسلط طالبان بر کابل تقریبا 9.4 میلیارد دالر در بخش ارزهای بین المللی افغانستان مسدود. صندوق بین المللی پول بیش از 400 میلیون دلار را در بخش ارزهای اضطراری معلق نمود و اتحادیه اروپا برنامه های اختصاص 1.4 میلیارد دلار به افغانستان تا سال 2025 را متوقف نمود.

پنج منبع پتانسیل مالی برای دولت جدید طالبان

طالبان در بحبوحه نهایی سازی دولت جدید خود در افغانستان و انتخاب نظام سیاسی برای آینده به چند منبع مالی برای اداره دولت مورد ادعای خود دسترسی دارند:

عواید گمرکی و مالیات ها

اکنون که طالبان بر تمام نقاط مرزی و گذرگاه های افغانستان با همسایگان و نیز اداره جات دولتی کنترل دارند می توانند تمام مالیات های مرتبط با واردات و صادرات را جمع آوری کنند.

 مواد مخدر

طالبان اعلام کرده اند به کشاورزان افغان اجازه کشت تریاک را نمی دهند چون به دنبال مشروعیت بین المللی برای  حکومت آینده خود می باشند. اما اگر این مشروعیت بین المللی حاصل نشود ممکن است نظر خود را تغییر دهند و همچون همیشه از ناحیه قاچاق مواد مخدر منبع درآمد کلانی در اختیار داشته باشند. براساس آمار موجود افغانستان هشتاد درصد تریاک و منابع هروئین جهان را تامین می کند.

 معادن

برآورد شده است افغانستان در مناطق کوهستانی و دیگر بخش های خود حدود یک تریلیون دلار مواد معدنی دارد. چین از جمله کشورهایی ست که علاقه مندی بالایی برای استخراج مواد معدنی افغانستان از خود نشان داده است. مواد معدنی همچون لیتیوم، آهن، مس و کبات در زنجیره ذخایر مدرن نقش اساسی بازی می کنند. اگرچه استخراج این مواد معدنی در کوتاه مدت ممکن است پاسخگو نباشد.

کشورهای غیر غربی

چندین کشور از جمله روسیه، ایران و پاکستان گفته می شود به طالبان کمک مالی می کنند و این امکان وجود دارد این کشورها کمک های خود به این گروه را همچنان ادامه دهند. پس از سقوط دولت پیشین افغانستان، برخی مقامات اسبق در بانک مرکزی به من گفتند یکی از کشورهای منطقه به احتمال زیاد قطر برای حمایت از اقتصاد افغانستان میلیون ها دلار تزریق می کند.چین نیز پای ارتباطات خود با دولت تازه طالبان خواهد ایستاد چون طالبان به تازگی اعلام کرده اند چین همکار کلیدی این گروه می باشد. در هشتم سپتامبر 2021 میلادی، چین سی و یک میلیون دلار به قالب کمک های اضطراری به دولت افغانستان پول داد. در کنار استخراج مواد معدنی افغانستان، چین می تواند از طریق افغانستان به موفقیت پروژه «کمربند و جاده» خود کمک کند، پروژه توسعه یی بین المللی که از افغانستان می گذرد.  

کمک های غربی

حتی با در اختیار داشتن این منابع مالی من فکر می کنم طالبان علاقه مند هستند کمک هایی از امریکا و دیگر کشورهای غربی به دست آورند و از شر تحریم های سازمان ملل که از سال 1999 تاکنون درگیرش هستند خلاص شوند. طالبان وعده سپرده اند نسبت به دهه 1990 میلادی متفاوت عمل کنند و نسبت به «حقوق زنان و عدم اجازه دادن به گروه های تروریستی برای فعالیت در خاک افغانستان علیه دیگر کشورها» متعهد باشند. اتحادیه اروپا، امریکا و دیگر کشورها ممکن است از دارایی های منجمد شده به عنوان اهرم فشار بر طالبان جهت عمل این گروه به وعده هایش استفاده نمایند.