دونالد ترامپ ، رئیس جمهور آمریکا روز پنجشنبه در توئیتر اعلام کرد مراکش به چهارمین کشور مسلمان تبدیل شده که روابط خود با اسرائیل را عادی میسازد.
ترامپ با استقبال از این توافق «تاریخی» نوشت که این به معنی «دستیابی به موفقیت بزرگ برای صلح در خاورمیانه» است. او همچنین در توئیتی جداگانه نوشت که ایالات متحده همچنین ادعای مراکش در مورد مالکیت منطقه مورد مناقشه صحرای غربی را به رسمیت میشناسد.
خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از مقامات کاخ سفید گزارش داد محمد ششم، پادشاه مراکش در گفتگو با ترامپ توافق کرده است که کشورش روابط دیپلماتیک با اسرائیل را از سر بگیرد و «برای گسترش ثبات منطقهای، همکاری اقتصادی و فرهنگی (با اسرائیل) را گسترش دهد».
این توافق نتیجه گفتگوهای مشاور ارشد رئیس جمهوری آمریکا، یعنی جارد کوشنر، داماد دونالد ترامپ بوده است. کوشنر گفت: «این مسئله امنیت اسرائیل را بیشتر تقویت کرده و در همان حال فرصتهایی برای مراکش و اسرائیل فراهم میکند تا روابط اقتصادی خود را تعمیق و زندگی مردم خود را بهبود ببخشند.»
کشورهای مسلمان در خاورمیانه و شمال آفریقا به طور بیپیشینهای در حال عادیسازی روابط خود با اسرائیل هستند، اما هر کدام از آنها دلایل خود را برای این کار دارند.
پیش از مراکش، امارات، بحرین و سودان نیز عادیسازی روابط خود با اسرائیل را آغاز کرده بودند.
روزنامه جروزالم پست در مقالهای تحلیلی به قلم «ست جی فرانتزمن» نوشت که چندین هفته پیش یک کارشناس خاورمیانه و روابط با اسرائیل به این تحلیلگر گفته اگر عربستان سعودی علامتهای خاصی بفرستد، مراکش احتمالا خیلی سریع با اسرائیل رابطه برقرار میکند.
ملک محمد ششم، پادشاه مراکش به داشتن روحیه باز و میانهروی معروف است، اما برای برقراری روابط با اسرائیل به چراغ سبز ریاض و واشنگتن احتیاج داشت. اکنون به نظر میرسد که او این اجازه را یافته است.
مراکش اکنون قرار است با اسرائیل روابط دیپلماتیک کامل برقرار کند و پروازها میان این کشور با اسرائیل، همانند پروازها با دبی از سر گرفته شود. جارد کوشنر، مشاور ریاست جمهوری آمریکا گفته است که اسرائیل دفاتر رابط خود را در رباط بازگشایی میکند و مراکش نیز همین کار را در تل آویو انجام میدهد.
دفتر رابط مراکش در اسرائیل در سال ۱۹۹۴ افتتاح شد. در سپتامبر ۱۹۹۴، یعنی یک ماه قبل از امضای پیمان صلح اردن، به نظر میرسید این کشور آماده عادیسازی روابط با اسرائیل است، اما از آن زمان تا کنون پیشرفت چندانی در این امر حاصل نشد و دولت رباط حتی در سال ۲۰۱۳ علناً علیه سیاست عادیسازی موضع گرفت.
جروزالم پست مینویسد که کوشنر تا کنون کلید فشار در معاملات صلح با اسرائیل بوده و اخیراً به منظور پایان دادن به بحران خلیج فارس بین ریاض و دوحه در قطر حضور یافته است.
جارد کوشنر گفته بود این مسئله امنیت اسرائیل را بیشتر تقویت کرده و در همان حال فرصتهایی برای مراکش و اسرائیل فراهم میکند تا روابط اقتصادی خود را تعمیق و زندگی مردم خود را بهبود ببخشند.
در اواسط ماه سپتامبر اخبار مبنی بر عادیسازی روابط مراکش با اسرائیل به دلیل راکد ماندن این پرونده تحقق نیافت و پروازهای مستقیم میان دو کشور که قرار بود برقرار شود، انجام نشد.
در مورد این که پس از امارات و بحرین کدام کشور آماده عادیسازی روابط با اسرائیل است، حدس و گمانهای زیادی مطرح میشد. سودان که به نظر میرسید در مسیر نزدیک شدن با اسرائیل قرار دارد، برای این کار منتظر ماند تا واشنگتن نام این کشور را از سیاهه حامیان تروریسم خارج کند. بسیاری میگفتند عربستان سعودی هم میتواند به سمت یک توافق صلح با اسرائیل برود، اما با توجه به نتیجه به دست آمده از انتخابات ایالات متحده و پیروزی جو بایدن، احتمالا این محاسبه تغییر کرده است.
حساب مراکش در این میان کمی پیچیدهتر است. این کشور مانند تونس، موریتانی، عمان، قطر و تعداد دیگری از کشورها در گذشته بدون عادیسازی روابط با اسرائیل با این کشور پیوندهایی ارتباط داشته است. مراکش به دلیل داشتن جامعه یهودی، با اسرائیل روابط تاریخی داشته است. در حالی که پادشاه مراکش در سال ۲۰۱۹ از اسرائیل به دلیل رفتارش با فلسطینیان انتقاد کرده بود، رئیس جمهور اسرائیل در ماه ژانویه از او به دلیل حمایت از همزیستی با جامعه یهودی تشکر کرد.
به نوشته تحلیلگر جروزالم پست این بخشی از شبکه پیچیده روابط اسرائیل با کشورهای مسلمان است.
اگرچه برخی از پیوندهای یهودیان مراکش با اسرائیل در گذشته بحثبرانگیز بوده است، اما این کشور به طور كلی به عنوان یك كشور مثبتنگر در مسئله صلح و ازسرگیری روابط شناخته میشود.
«ست جی فرانتزمن» مینویسد خوبی مراکش آن است که به دست عناصر طرفدار ایران یا افراط گرایان اخوان المسلمین ربوده نشده است. خاورمیانه که از زمان بهار عربی، ظهور و سقوط داعش و بحران خلیج فارس در سال ۲۰۱۷ و همچنین افزایش نقش ایران در عراق، لبنان، سوریه و یمن اکنون ظاهر جدیدی پیدا کرده، منطقهای است که بیشتر از گذشته دچار پراکندگی شده و همزمان اسرائیل جای خود را در میان کشورهای عربی بیشتر باز کرده است.
مراکش برای برقراری روابط با اسرائیل، از دولت آمریکا خواسته بود که منطقه صحرای غربی را به عنوان بخشی از این کشور به رسمیت بشناسد. مراکش از دهه ۱۹۷۰ تا کنون این منطقه را به کنترل خود در آورده اما جنبشی مخالف با حکومت مراکش به نام جبهه پولیساریو در آنجا هنوز فعالیت دارد.
تا پیش از انتخابات آمریکا تصور، غالب در جهان عرب این بود که در صورت پیروزی ترامپ، کشورهایی چون عمان، قطر، مراکش و احتمالا سایر کشورها از الگوی امارات برای نزدیک شدن به اسرائیل پیروی میکنند.