روایت جنگ اوکراین از زبان دو دختر افغان؛ امیدواریم اوکراین همانند افغانستان بازیچه دست ابرقدرت ها نشود
با تسلط دوباره طالبان بر افغانستان بسیاری از شهروندان کشور برای فرار از انتقام طالبان آواره کشورهای دیگر شدند. در این میان عده زیادی از شهروندان افغان در جست و جوی صلح و آرامش به اوکراین پناهنده شدند. با حمله روسیه به اوکراین اما داستان پناهجویان افغان تلخ تر از آنچه تصور می شد رقم خورد.
در این میان داستان دو دختر افغان به نام های «معصومه و عایشه تاجیک» تلخ تر و اسف بار است. این دو دختر افغان در جست و جوی صلح مسافت طولانی را طی کردند تا خود را به اوکراین برسانند. اینک اما یک بار دیگر گذشته تلخ و دردناک افغانستان برای آنها زنده شده است.
برای عایشه و معصومه و هزاران افغان دیگر که به اوکراین پناهنده شده بودند اکنون صحنه مشابهی رقم خورده است و اوکراین نیز همانند افغانستان میدان قدرت نمایی ابرقدرت ها شده است: روسیه از یک طرف و غرب به رهبری امریکا از سوی دیگر!
عایشه به همراه فامیل خود در شهر بندری اودسا زندگی می کند. وقتی راکت به منطقه زندگی آنها برخورد کرد، عایشه و شوهرش «خوشحال مفتیونیار» با عجله بگ(کیف) که تمام پس انداز چندین ساله آنها در داخلش بود را برداشتند و به مرز لهستان گریختند.
معصومه که یک انجینر کامپیوتر است در کیف، پایتخت اوکراین زندگی می کرد. دوستان اوکراینی اش به او گفته بودند قبل از اینکه نیروهای روسی کیف را محاصره کنند بهتر است شهر را ترک کند. معصومه که تنها شش ماه می شد به اوکراین آمده بود یک بار دیگر برای نجات جانش مجبور می شود بگریزد.
معصومه که خاطرات وحشت ناک گذشه اش را در ذهن مرور می کند می گوید از صدای انفجارها بیدار شده است و تصور کرده در کابل است چون صحنه های مشابهی از مصیبت و حزن و اندوه در اوکراین برای او رقم می خورد.
این دختر جوان افغان می گوید خیلی وقت نمی شود که برای فرار از دست طالبان به میدان هوایی کابل رفت و گزینه ای جز فرار از افغانستان نداشت.
معصومه می گوید:«دختران افغان تحصیل کرده چون من رویا و آرزوهایی در سر دارد و طالبان می خواهند رویاهای ما را در گذشته دفن کنند.»
نام معصومه در لیست تخلیه پروازهای امریکا از میدان هوایی کابل بود.
وی می افزاید نمی تواند حمله انتحاری در میدان هوایی کابل و تکه های اجساد که در هوا پرتاب شده بودند را فراموش کند. مردم به هر سو هجوم می آوردند و طالبان تلاش می کردند مردم را از میدان هوایی دور کنند.
معصومه می گوید:«کابل را با چشم اشکبار ترک کردم و به کیف رسیدم. اکنون تمام آن تصاویر برایم زنده شده اند.»
زمانی که روسیه به اوکراین حمله کرد معصومه برای نجات جانش مجبور شد خود را به مرز لهستان برساند. وی امیدوار است هرچه زودتر به امریکا پرواز کند و با استفاده از بورسیه ای که دریافت کرده است بتواند ماستری(فوق لیسانس) را بخواند. او تنها نان آور خانواده اش می باشد. معصومه با خانواده اش در کیف خداحافظی می کند و در میان جنگ به راهش ادامه می دهد. وی قبل از ورود به لهستان شبی را در یک کلیسا در لویو سپری کرده است.
این دختر بیست و سه ساله افغان می گوید:«خانواده های وحشت زده اوکراینی را می دیدم که در ازدحامی عجیب گیر کرده بودند و یکدیگر را تله می دادند(هل می دادند) درست شبیه یک مهمانی بزرگ. دوستان اوکراینی ام مرا به اوپرا می بردند، همه می خندیدیم و در میدان اصلی می رقصیدیم.»
معصومه که اصالتا از شهر هرات در غرب افغانستان است اما چند سال در دانشگاه امریکایی افغانستان درس خوانده است می افزاید:«اکنون تنها موسیقی که می توان در اوکراین شنید صدای سلاح های مرگبار است، جوانان رقصنده اکنون باید سلاح در دست گیرند و از کشورشان دفاع کنند و جنگ شهرها را به مکان ارواح تبدیل کرده است درست همانند افغانستان.»
از کیف تا مرز لهستان، معصومه و عایشه صفوف طولانی موترها و بس هایی که مردان، زنان و میانسالان و کودکان را در هوایی سرد و یخ زده حمل می کردند و صحنه هایی عاطفی رقم زده بودند را مشاهده می کردند. بسیاری از آنها دارایی های خود را سر سرک می انداختند و البته زنانی که مردان خود را پشت سر رها کرده بودند تا با نیروهای روسی بجنگند. حدود یک میلیون نفر از اوکراین گریخته و به کشورهای همسایه مانند مجارستان، لهستان و مولداوی پناه آورده اند. این ترس وجود دارد در صورت تداوم جنگ تعداد پناهجویان اوکراینی به پنج میلیون هم برسد.
اوکراین به دلیل موقعیت استراتژیک مهمی که دارد قربانی سیاست های روسیه و غرب شده است. این جنگ اوکراین در مقابل روسیه نیست بلکه جنگ پوتین و امریکا و اروپاست.
تمایل اوکراین برای عضویت در ناتو و اتحادیه اروپا دلیل اصلی بحران است. امریکا و اروپا می خواهند اوکراین را در محور غرب نگه دارند اما پوتین مدعی ست اوکراین ادعای تاریخی برای مطالبه استقلال را ندارد. پوتین در اندیشه احیای شکوه گذشته اتحاد جماهیر شوروی سابق روی اوکراین قمار کرد اما امریکا و اروپا با اعمال تحریم های سخت روسیه را به حاشیه راندند. حمله روسیه به اوکراین بعد از جنگ جهانی دوم و جنگ بالکان بدترین بحران برای اروپا به شمار می رود و این ترس وجود دارد که اوکراین برای پوتین به افغانستان برای برژنف تبدیل نشود.
برای عایشه و خانواده اش اما فرار از اوکراین به معنای پایان غم ها نیست. عایشه نتوانست خواهر بزرگترش «شعبانه» را راضی کند به همراه دو اولادش اودسا را ترک کنند.
عایشه گفت خواهرم می گوید:« از کودکی تا کنون مهاجر بوده ام و اکنون نمی خواهم فرزندانم پسوند مهاجر بودن را با خود داشته باشند. ما افغان ها دنبال صلح می گردیم اما جنگ دنبال ما می گردد. اجازه دهید با سرنوشتم روبرو شوم.»
صدای عایشه همان طور که داستان تلخ زندگی جنگ زده اش را روایت می کند ضعیف و ضعیف تر می شود.
وی می گوید سه نسل از خانواده اش از جنگ رنج برده اند، والدینش هجوم تانک های روسی به کابل را دیده اند و به پیشاور فرار کرده اند. خودش بمباران سرزمین مادریش توسط امریکایی ها را دیده و مجبور به فرار شده و اکنون فرزندان آنها جنگ را تجربه می کنند.
عایشه می گوید افغان ها به کوچی های تازه بدل شده اند.
عایشه شعری که پدرش به پشتو می خواند را می خواند «کوها های ما سوزانده شدند و پرندگان آشیانه های خود را روی کف دستان ما می سازند»
عایشه می گوید ما اکنون همانند ان پرنده ها هستیم.
شوهر عایشه پاسپورت اوکراینی دارد و یک دهه پیش به این کشور آمده است. آنها مجبورند در لهستان بمانند تا جنگ در اوکراین به پایان برسد. عایشه اما می داند این انتظار به آسانی به پایان نخواهد رسید. وی تاثیرات درگیری ابرقدرت ها و پیامدهای تلخ آن را قبلا تجربه کرده است.
امریکا، بریتانیا، جرمنی و اتحادیه اروپا همه کمک های نظامی به اوکراین ارسال می کنند: سلاح های مرگبار مانند راکت ها و موشک های زمین به هوا و موشک های ضد تانک تا اوکراین بتواند از خود در برابر حمله روسیه دفاع کند. رئیس جمهور اوکراین از شهروندان این کشور خواسته است سلاح به دست گیرند و بجنگند. جوانان اوکراینی در صف انتظار قرار گرفته اند.
رسانه های غربی به طور گسترده جنگ اوکراین را پوشش می دهند و پسران اوکراینی نشان داده می شود که در بطری های آب جو کوکتل مولوتف درست می کنند، زنان میانسال برای نیروهای پشتیبانی در حالی که سرود ملی می خوانند و همگی عهد می بندند از سرزمین مادری خود دفاع کنند شبکه های استتار درست می کنند.
نمایندگان مجلسی به شمول «لسیا واسیلنکو» عکسی با کلاشینکف از خود در فضای مجازی منتشر می کند و می گوید شلییک با این اسلحه را از پدر شوهرش یاد گرفته است.
افغان ها به خوبی می دانند که این روند سرانجام به نظامی سازی جامعه اوکراین منجر می شود درست مانند افغانستان. در دوران جنگ سرد امریکایی ها به مجاهدین افغان تسلیحات و کمک مالی می داد تا با اتحاد جماهیر شوروی سابق بجنگند اما زمانی که جنگ تمام شد همین تسلیحات مرگبار بود که بر افغانستان حکومت کرد.
پس از حادثه یازده سپتامبر سال 2001 میلاد، امریکا تسلیحات پیشرفته ای به ارزش میلیاردها دالر به افغانستان وارد کرد اما همین سلاح ها سرانجام به دست طالبان افتاد.
عایشه می گوید امیدوار است اوکراینی ها همانند افغان ها بازیچه دست ابرقدرت ها نشوند. وی می گوید تهاجم روسیه به اوکراین باید دفع شود اما اوکراین نباید به افغانستانی دیگر تبدیل گردد.
معصومه در عین حال آرزو دارد پس از پایان جنگ به کیف برگردد و در میدان اصلی شهر با دوستانش برقصد.
منبع: TRT World
مترجم: حفیظ الله رجبی
