ده روز پس از شنبه سیاه، کابل در استانه خروج غیر مسوولانه امریکا/چه سناریویی در انتظار افغانستان است؟
افغانستان بار دیگر در آتش توطئه و کینۀ دشمنان خرد و ترقی، سوخت و این بار جان دختران دانش‌آموز روزه دار مکتبی در غر‌ب کابل، دستخوش این «کینه مداوم» شد.
به عبارت دیگر، از شنبه سیاه کابل و شهادت مظلومانۀ دختران دانش‌آموز روزه دار، ده روز گذشت و طی این مدت، بسیاری از قلب‌ها در داغ این عزیزان گداخت و جمع زیادی از زنان، مردان، خواهران و برادران ما همچنان از ناله و درد درون و‌اندوه فراوان، به خود می‌پیچند. این مصیبت بزرگ و واقعه هولناک، به اندازه ای درد آور و سوزناک است، که حتی با گذر ایام نیز التیام بخش داغدیدگان نخواهد بود.
از بعد احساسی قضیه اگر صرف نظر کنیم، مهم ترین پرسش از بعد سیاسی اما این است که این گونه حوادث، چه پیامدی در سطح کلان برای افغانستان به همراه دارد؟
واقعیت این است که هنوز کم نیستند حلقه های مشکوک و پر ابهام در داخل و خارج از کشورکه هم اکنون برای نا امن سازی افغانستان، به قدر کافی برنامه و انگیزه دارند؛ طی روزهای اخیر، مقامات کاخ سفید ادعا کرده بودند با رفتن نیروهای آمریکایی از افغانستان، جنگ دوباره به این کشور بر می‌گردد. نوام چامسکی نیز اخیرا در مقاله ای از ماندن امریکا در افغانستان سخن گفته است. بنابراین، به نظر می رسد که حلقه های معین و مجموعه ای افراطی، به دستور و با چراغ سبز استخبارات خارجی، شنبه سیاه را در کابل رقم زدند تا این پیام مخابره شود که «افغانستان امن نیست پس آمریکا نباید از آن خارج شود»!
انفجار‌های مشکوک در برهه کنونی نشان می‌دهد که خروج امریکا با تنش‌های گسترده‌ای همراه شده است. پرتنش‌سازی افغانستان با خروج امریکایی‌ها نشانگر این است که تلاش می‌شود اینگونه وانمود شود که در نبود امریکایی‌ها، افغانستان رنگ آرامش به خود نخواهد دید. امریکایی‌ها هرچند در ظاهر به دنبال خروج از افغانستان هستند، اما در اصل مقدمات بازگشت دوباره خود به افغانستان را چیده‌اند. یعنی همان کاری که در عراق نیز دنبال کردند و سه سال پس از خروج از این کشور با سرازیر شدن تروریست‌های داعش، راه بازگشت مجدد به عراق را باز کردند و در افغانستان نیز این سناریو ممکن است اتفاق بیفتد. همچنان که، پس از هشدار طالبان مبنی بر اینکه با تأخیر در خروج از افغانستان، این گروه حمله به نیروهای خارجی را برای خود محفوظ می‌داند، جنرال اسکات میلر فرمانده نیروهای امریکایی و ناتو روز یک شنبه تأکید کرد که این نیرو‌ها ابزار نظامی لازم برای پاسخگویی به هرگونه حمله را دارد.
در امریکا نیز تصمیم بایدن برای خروج نه تنها در میان جمهوریخواهان بلکه حتی از جانب دموکرات‌ها هم با انتقاد‌هایی مواجه شده است. هیلاری کلینتون و کاندو لیزا رایس، وزرای خارجه دولت‌های باراک اوباما و جرج بوش رؤسای جمهور اسبق امریکا در جریان نشست مجازی روز چهار شنبه گذشته با اعضای کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان امریکا به این موضوع پرداختند. یکی از اعضای این کمیته به آکسیوس گفت: «رایس و کلینتون در جلسه صحبت کردند. اندکی اختلاف درباره افغانستان وجود دارد، اما هر دوی آن‌ها موافق بودند که ما باید به نوعی یک مأموریت مبارزه با تروریسم را در خارج از آن کشور ادامه دهیم. حرف کاندولیزا رایس این بود که شاید ما مجبور شویم به آنجا بازگردیم، خصوصاً در بحبوحه افزایش بالقوه تروریسم.»
به این ترتیب، افزایش خشونت در قالب انفجار، انتحار و نبرد روانی و میدانی، همان‌طور که برخی گمانه‌زنی‌ها در مورد آن آغاز شده، در نهایت می‌تواند بهانه خوبی برای بازنگری خروج امریکا و متحدانش از افغانستان شود.
و نکته آخر اینکه، ادامه حملات سیستماتیک و هدفمند علیه هزاره ها و شیعیان که معمولاً گروه داعش مسئولیت آن را به عهده می گیرد، اما در پشت پرده آن، دست‌های پنهانی بسیاری از داخل گرفته تا خارج وجود دارد، زنگ خطر را در مورد ادامه اینگونه حملات حتی با وجود صلح و تغییر ماهیت و نوعیت جنگ به صدا درآورده است.
در نتیجه آنچه امروز در افغانستان رخ می‌دهد، در ادامه سیاست‌های کلان قدرت هژمون در منطقه و احتمالاً طرح جدیدی برای فرداست.
داکتر عبداللطیف نظری
