حکومت با مولوی انصاری چه می کند؟

مجیب‌الرحمان انصاری؛ خطیب نماز جمعه گازرگاه هرات، در خطبه‌های نماز جمعه هفته گذشته، با حمله شدید الحن به نظام فعلی، کارکردن با نظام جمهوری اسلامی افغانستان را گناه کبیره دانسته و تمامی سربازان، کارمندان و مدیران جمهوری اسلامی افغانستان را تشویق به ترک وظیفه کرد. او همچنین علمایی را که در ساختار حکومت افغانستان مصروف به کار هستند؛ به یهود و نصارا تشبیه کرده و جایگاه آنها را آتش جهنم پیش بینی کرد. جالب اینجاست که او این سخنان را در واکنش به کشته شدن مولوی مسلمیار، مولوی مفلح و مولوی ایاز نیازی بیان کرده و تلویحاً دولت را مسئول کشتن آنها دانست. آقای انصاری در حالی از علمای طرفدار دولت را به یهود و نصارا تشبیه کرد که سه مولوی مورد نظر او، همگی کارمند دولت بوده و در دانشگاه‌های کشور تدریس می‌کردند!‌ اقای انصاری امامت نماز جمعه گازرگاه هرات را –در نزدیکی قبر خواجه‌عبدالله انصاری و در شمال شهر هرات- به
عهده دارد. با توجه به احترام مردم هرات به خواجه انصار، مجیب الرحمن انصاری- که طرفدارانش او را مولانا می‌نامند- بدون نوشتن کتاب یا آثار علمی دیگر، فقط با تکیه بر فن بیان خوب و پر شور خود و ادعای پیوند به خواجه عبدالله انصاری، توانسته است جوانان زیادی را به سوی خود جلب کند.

مجیب الرحمن انصاری از خطیبانی است که در هرات هر ازچندگاهی با سخنان خود در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها خبر ساز می‌شود. آقای انصاری بدون در نظرداشت وضعیت شکننده کشور و مشکلاتی که مردم افغانستان بابت دشمنی‌هایی که بر اثر دسیسه دشمنان افغانستان با آن دست به گریبان است، خواسته یا ناخواسته آب به آسیاب دشمن ریخته و با گفته‌های تند و آتشین خود؛ هر از چندگاهی فضای متشنجی در هرات خلق می‌کند. او از اینکه بر آتش اختلافات مذهبی دامن بزند، ابایی ندارد و گفته‌های او در این مورد در شبکه‌های اجتماعی به وفور دست به دست می‌شود. او گاهی علت مشکلات افغانستان را مسائل مذهبی و حضور پیروان مذاهب دیگر در کشور می‌داند. اما از سوی دیگر، همین خطیب گاهی بسیار به نرمی مردم را به توجه به وضعیت کشور و تلاش برای برون رفت از بحران‌های موجود در کشور دعوت می‌کند. به ندرت اتفاق افتاده است که از حمله کنندگان بر مردم بی‌گناه بدون نام بردن از عوامل آن هم انتقادهایی را مطرح کند. نگاه تحقیرآمیز او به زنان بسیار واضح و آشکار است،‌ چنانکه در گفتگویی که سال گذشته در مورد فعالیت گروه‌های تحت امر خود مبنی بر نهی از منکر و امر به معروف با خبرنگاران داشت، از ورود خبرنگاران زن به محل کنفرانس خبری خود جلوگیری کرد. آقای انصاری اعتقاد دارد که جای زنان در خانه است نه در بیرون از خانه. پارسال او شخصاً گروه امر به معروف و نهی از منکر تشکیل داده بود و با نصب بیلبوردهایی، تبلیغات علیه آزادی‌های مدنی و دیگر مواردی که به نظر او ناهنجاری به شمار می‌رود، آغاز کرده بود. آن زمان این رفتار او با واکنش منفی مواجه شده و این عملکرد او به عنوان «دولتی در درون دولت» تعبیر شد. اما بازهم حکومت مرکزی در این مورد واکنش جدی‌ای از خود نشان نداد.

از آنجایی که آقای انصاری محل فعالیت خود را هرات قرار داده و تمایلی برای حضور در دیگر مناطق کشور ندارد، از این رو دولت هم به طور عموم چشم خود را بر فعالیت‌های او بسته و ایشان به راحتی و با استفاده از آزادی بیان موجود؛ نظریات تندروانه خود را بیان می‌کند. مخالفان آقای انصاری او را به تبلیغ سلفیت و افکار افراطی متهم می‌کنند اما او خودش یک مسلمان هدایت‌شده دانسته و خود را از این اتهامات مبرا می‌داند.

گفته‌های دو روز پیش اقای انصاری در نماز جمعه گازرگاه هرات، یکی از شدیدترین موضع‌گیری‌های او علیه حکومت و نیروهای دولتی بود. این موضوع وقتی بیشتر به چشم می‌آید که دولت هم اکنون در سرنوشت سازترین مراحل خود به سر برده و مذاکرات صلح و صف بندی‌های سیاسی در مورد سرنوشت نظام جمهوری اسلامی در افغانستان وارد مراحل حساس خود شده است. از سویی طالبان در صدد یارگیری در منطقه بوده و نمایندگان آنها با سفرهای متعدد به کشورهای گوناگون در صدد جلب حمایت آنها است، از طرف دیگر، دولت در ضعیف‌ترین حالت ممکن قرار داشته و فساد و ناکارایی آن هم مردم و هم جامعه جهانی را نسبت به کارایی حکومت اشرف غنی در مهار مشکلات و ساختن آینده روشن برای مردم افغانستان بدبین ساخته است.

با وجود این وضعیت، حمله بر حکومت و زیر سؤال بردن مشروعیت دینی آن از سوی کسی که در سایه
آزادی بیان همین حکومت به‌راحتی ابراز نظر می‌کند، دولت را در وضعیت سختی قرار خواهد داد. بدون شک این سخنان آقای انصاری بیشترین سود را به حال طالبان و دیگر مخالفان مسلح دولت دارد و آن‌ها از این فرصت به‌خوبی استفاده خواهند کرد. اما برخورد دولت با آقای انصاری کار آسانی نیست. جدا از محبوبیت نسبی او در میان پیروانش در هرات، آقای انصاری حمایت کشورهای دیگر را هم با خود دارد و احتمالاً آقای غنی این موضوع را به‌خوبی می‌داند.

واکنش نسبتاً تند آقای قتالی، والی هرات و به‌عنوان کسی به‌طور خانوادگی پایگاه اجتماعی خوبی در هرات دارد، هم در این میان قابل‌توجه است. او از رشادت‌ها و جان‌فشانی‌های نیروهای دولتی در حفاظت از مردم نام برد و از آن‌ها ستایش کرد. اگرچند آقای قتالی از مجیب‌الرحمن انصاری به‌طور مشخص نام نبرد، اما تأکید کرد که اجازه نخواهد داد تا هرات جولانگاه داعش شود. او حتی تلویحا خواهرزاده آقای انصاری را از کسانی دانست که در انهدام پایه‌های برق وارداتی به هرات نقش داشته است. این سخنان به‌طور تلویحی آقای انصاری را متهم به طرفداری از خشونت و گروه داعش کرده و ازاین‌جهت و باوجود منفور بودن گروه داعش در میان مردم، توپ در میدان آقای انصاری است تا موضع‌گیری جدید خود؛ این اتهامات را پاسخ گفته و حداقل راهش را مشخص کند. به نظر می‌رسد که سخنان آقای انصاری به تضعیف محبوبیت او در میان قشر متوسط و تاجرپیشه شهرنشین هرات بینجامد که تجارت خود را وابسته به امنیت می‌دانسته و از ماجراجویی دل خوشی ندارند.

امنیت ملی از کار روی این پرونده و پیگیری این گفته‌های آقای انصاری سخن می‌گوید. اما جدا از این موضوع، به نظر می‌رسد که این حمله آقای انصاری به علما، کارمندان و نظامیان کشور؛ و استفاده از کلمه‌های بسیار زننده علیه آن‌ها، جایگاه اجتماعی او را تضعیف خواهد کرد. علمایی که در دولت افغانستان شریک هستند، به‌ناچار باید در مقابل سخنان آقای انصاری از خود واکنش نشان دهند.

ازآنجاکه مجیب‌الرحمن انصاری جایگاه علمی بلندی ندارد، احتمالاً از سوی دیگر علما در مباحث علمی تحت‌فشار قرار خواهد گرفت. به این دلیل، منتظر هستیم که تا در این زمینه واکنش دیگر علما را شاهد باشیم. دولت افغانستان احتمالاً بازهم در مقابل آقای انصاری اقدام قاطعی نخواهد کرد؛ چون او نه ظاهراً گروه نظامی دارد و نه خطر جدی امنیتی به شمار می‌رود.

بهترین کار این می‌تواند باشد که شورای علمای کشور در این زمینه از خود واکنش و فعالیت جدی نشان بدهد. با توجه به اینکه علمای بسیار جنگ در افغانستان را از لحاظ شرعی زیر سوال برده و حرام اعلام کرده‌اند، این فرصت خوبی است که علمای کشور ما نیز با صدای یکپارچه در مقابل تشویق به خشونت موضع بگیرند. دخالت نیروهای نظامی کشور و برخود قهرآمیز با این وضعیت کارساز و مناسب وضعیت فعلی کشور نیست.

خامه پرس