تلاش های تازه امریکا برای صلح و آینده مبهم
اخیرا تلاش‌ها برای روند صلح افغانستان با سرعت بیشتری آغاز شده و آمریکا می‌خواهد که این روند را هر چه زودتر به نتیجه برساند و نیروهای خود را از افغانستان خارج کند
زلمی خلیلزاد نمانیده ویژه آمریکا در امور صلح افغانستان، در سفر تازه اش به کابل، بعد از رویکار آمدن اداره جوبایدن، طرح حکومت موقت یا عبوری را با خود آورد و آن‌را در ملاقات‌هایش با سران دولتی و سیاسیون بیرون از دولت در میان گذاشت.
خلیلزاد در سفر ۳ روزه‌اش به کابل، با رئیس جمهور غنی، عبدالله عبدالله، رئیس شورای عالی مصالحه‌ی ملی و حامد کرزی رئیس جمهور پیشین و هم چنان با برخی از سیاسیون، فعالان مدنی و نماینده‌های زنان دیدار کردو گفتگو کرد.
وزارت امور خارجه امریکا، پیش از سفر آقای خلیلزاد به کابل، از آغاز سفر او به افغانستان، قطر و منطقه خبر داده و در خبرنامه‌ای نوشته بود که نمایندۀ ویژه امریکا برای صلح افغانستان در این سفرش با رهبران دولت افغانستان، طالبان و کشورهای منطقه که منافع‌شان در توافق عادلانۀ‌سیاسی و آتش‌بس در افغانستان است، گفت‌وگو می‌کند.
در حالی‌که سفر زلمی خلیلزاد به کابل به پایان رسید، حکومت امریکا می‌گوید، تلاش دارد که جنگ طولانی‌اش در افغانستان را مسوولانه به پایان برساند و این موضوع در رهنمود راهبرد موقت امنیت ملی ایالات متحدۀ امریکا نشر شده است.
در این رهنمود که در ۲۴ صفحه به نشر رسید از افغانستان هم یاد شده است. گفته می‌شود این رهنمود که در بخش امنیت ملی، منافع امریکا را در کوتاه‌مدت حفظ می‌کند و خط سرخ این کشور خوانده می‌شود، هم چنان جنگ افغانستان را بی‌پایان خوانده و تأکید کرده که ایالات متحده نباید در یک جنگی مصروف باشد که در آن هزاران انسان کشته شد و تریلیون‌ها دالر هزینه برداشت.
این رهنمود اما تأکید کرده که افغانستان نباید دیگر به جای امنی برای تروریزم بدل شود و یا هم منافع امریکا را تهدید کند.
در این راهبرد به پایان مسؤولانۀ جنگ افغانستان تأکید شده و افزوده که ایالات متحده با متحدانش به گونۀ مشترک کار می‌کند.
ایالات متحده امریکا در حالی به پایان جنگ افغانستان و پایان دادن به مداخله اش در این جنگ خبر می‌دهد که زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه امریکا برای صلح افغانستان در پایان سفرش به کابل، از حکومت افغانستان و گروه طالبان خواسته که راهی برای یک توافق سیاسی و رسیدن به آتش‌بس دوامدار بیابند.
آقای خلیلزاد در صفحۀ توییترش با اشاره به این دیدارها نوشت که در جریان این دیدارها، روی گزینه‌های مختلفی برای پیشبرد گفت‌وگوهای صلح بحث کرده‌اند.
از سوی دیگر، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، در نامه‌ای به محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهور افغانستان ضمن هشدار در مورد وضعیت افغانستان، بر ضرورت فوری«راه حل‌سیاسی»برای آیندۀ این کشور و به نتیجه رسیدن روند صلح تاکید کرده است.
در این نامه آمده که واشنگتن قرار است از سازمان ملل بخواهد که نشستی بین‌المللی با حضور وزیران خارجه کشورهای منطقه از جمله روسیه، چین، پاکستان، ایران و هند برگزار کند.
در نامه هم‌چنین گفته شده است که نامۀ مشابهی به عبدالله عبدالله، رئیس شورای مصالحه ملی، نیز فرستاده شده است.
آقای بلینکن خطاب به رئیس‌جمهور غنی گفته است که آمریکا پس از موافقت طرح ارایه شده از سوی افغانستان و گروه طالبان، از ترکیه خواهد خواست که نشستی در سطح مقام‌های بلندپایه برگزار کند تا طی آن دو طرف توافقنامه صلح را نهایی کنند.
نامه وزارت خارجه آمریکا با لحنی جدی و فوری ارایه شده و هم‌چنین هشدار داده شده که آقای بلینکن نگران است پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان حتی با وجود ادامه کمک‌های مالی به افغانستان اوضاع امنیتی بدتر شود و طالبان بتوانند مناطق بیشتری را به تصرف خود درآورند.
در بخشی از نامه هم از پیامدهای فاجعه بار دهه ۱۹۹۰ میلادی در پی بی‌اتفاقی رهبران افغانستان اشاره شده و تاکید شده که چنین رویدادی نباید تکرار شود.
آقای بلینکن به آقای غنی نوشته است که طرحی برای کاهش ۹۰ روزه خشونت‌ها در آستانۀ عملیات بهاری طالبان نیز از سوی آمریکا ساخته شده است.
او هشدار داده است که نبود اجماع میان رهبران افغانستان، سبب پیامد فاجعه‌بار در دهه نود شد و نباید چنین کاری باردیگر تکرار شود.
در پی انتشار نامه، رییس جمهور غنی با واکنش تندی با آن مخالفت کرد و گفت که هر نهادی می‌تواند خیال و خوابی را در کاغذ بنویسد و به عنوان راه حل به مردم افغانستان توصیه کند.
به گفته او از این نوع کاغذها در گذشته نوشته، حال هم نوشته می‌شود و در آینده نیز نوشته خواهد شد. او گفت که وثیقه (سند) افغانستان قانون اساسی این کشور است و افغانستان به وثیقه دیگر ضرورت ندارد.
هم‌چنین عبدالله عبدالله تایید کرد که در روزهای اخیر نظرات و طرح‌های مکتوبی(نامه وزیرخارجه آمریکا) با هدف سرعت بخشیدن به مذاکرات صلح این کشور مطرح شده است. عبدالله ضمن موافقت با این طرح، تاکید کرد که از چنین طرح هایی نباید ترسید و آن را باید مورد مطالعه دقیق قرار داد.
از سوی دیگر رونالد کوبیا، نمایندۀ اتحادیه اروپا برای افغانستان در توییتی نوشته است که افغانستان دارای قانون اساسی است، انتخابات و لویه جرگه برگزار کرده و و توافقنامه مشترک با آمریکا دارد و در روند صلح دوحه دخیل است.
او بدون اشاره به تحولات اخیر اضافه کرده است که افغانستان حمایت بخش بزرگی از جامعه بین‌المللی، سازمان ملل را دارد و نشست ژنو متعهد به محافظت از دستاوردها و جمهوریت شده است.
هم‌زمان با این، زلمی خلیلزاد به دیدارهایش با مقام‌های ترکیه در بارۀ تلاش‌های صلح در افغانستان ادامه داده و با مقامات آن کشور گفتگو کرد.
خبرگزاری انادولوی ترکیه به نقل از بیانیۀ ریاست جمهوری آن کشور گزارش داده که ابراهیم کالین سخنگوی ریاست جمهوری از خلیلزاد پذیرایی کرد و هردو در مورد گفتگوهای صلح بین‌افغانان در دوحۀ قطر بحث کردند.
کالین گفته است که ترکیه به حمایتش از این مذاکرات برای دستیابی به یک راه حل سیاسی جامع و فراگیر در افغانستان ادامه می‌دهد.
او افزوده که ثبات در افغانستان به صلح و رفاه منطقه‌ای کمک می‌کند و ترکیه به همکاری خود با تمام ذینفعان به شمول ایالات متحده دوام خواهد داد.
خلیلزاد پیش از سفر به ترکیه از پاکستان، قطر و کابل دیدن کرده بود، به اساس گزارش‌ها، او در دیدار با مقام‌های دولتی و سیاسی در کابل و با نمایندگان دولت و هم‌چنان با طالبان در دوحه همان طرح جدید را مطرح کرده است.
در این حال روسیه می‌گوید که طالبان باید بخشی از حکومت موقت در افغانستان باشند.
ماریا زخارووا سخنگوی گفته که در باره ایجاد یک حکومت ائتلافی موقت باید توسط خود افغان‌ستانی‌ها در جریان گفت‌وگوهای مصالحۀ ملی تصمیم گرفته شود.
این در حالی است که روسیه در نظر دارد تا نشستی را در باره صلح افغانستان در هفته جاری میزبانی کند.
حکومت افغانستان تا حال رسماً نگفته که در این نشست اشتراک خواهد کرد و یا نه.
هم‌چنان یکی از خبرگزاری ها، به نقل از یک منبع نزدیک به طالبان که نامش ذکر نشده گزارش داده که چهار یا پنج عضو دفتر سیاسی طالبان در دوحۀ قطر در نشست مسکو اشتراک خواهند کرد.
از سوی دیگر مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه روز جمعه ( ۲۲ حوت) گفت که کشورش در نظر دارد تا گفت‌وگوهای صلح افغانستان را به درخواست مقام‌های افغان و طالبان در ماه اپریل میزبانی کند.
پیش از این در بخشی از نامه انتونی بلینکن وزیر خارجه امریکا، که به رئیس جمهور محمد اشرف غنی فرستاده گفته شده بود که امریکا از ترکیه خواهد خواست تا نشستی را به سطح بالا در خصوص صلح افغانستان میزبانی کند.
حکومت افغانستان از اشتراک در نشست ترکیه به گونه روشن سخن نگفته، اما وزارت خارجه در پیامی از ابراز آمادگی ترکیه و برخی از کشورهای دیگر برای میزبانی از مذاکرات صلح افغانستان استقبال کرده است.
از طرفی هم، واشنگتن‌پست نوشته است که انتظار می‌رود نخست نشست وزیران خارجه امریکا، روسیه، چین، هند، پاکستان وایران از سوی سازمان ملل برگزار شود و این کشورها از آتش بس و مذاکرات برای انتقال سیاسی میان افغان‌ها پشتیبانی کنند.
بربنیاد این نوشته، سپس نشست مسکو با اشتراک طرف های افغان و نیز با حضور روسیه، چین، امریکا، پاکستان و ایران برگزار می شود و پس از آن نشست استانبول در ماه اپریل برگزار خواهد شد و اگر حکومت و طالبان درباره چارچوب انتقال سیاسی و آتش بس توافق کنند، امریکا شاید به گونه آهسته به سوی خروج به پیش برود.
با این حال، انتونی بلینکن وزیر خارجه امریکا با انتونیو گوترش سرمنشی ملل متحد در مورد افغانستان گفت‌وگو کرده است.
وزارت خارجۀ امریکا در بیانیۀ روز جمعه گفت که بلینکن از گوترش به خاطر تعهدش در زمینۀ کمک برای پیشبرد گفت‌وگو در بارۀ توافق سیاسی عادلانه و دوامدار و آتش‌بس دائمی و جامع تشکر کرد.
معاون شورای عالی مصالحه ملی افغانستان می‌گوید که کمیته موظف این شورا به بحث هایش در باره طرح امریکا امروز شنبه (۲۳ حوت) هم ادامه می‌دهد.
مولوی عطاالرحمن سلیم به رادیو آزادی گفت این کمیته ۱۵ عضو دارد و دیدگاه‌هایش را در مورد طرح به زودی به کمیته رهبری شورا پیشکش خواهد کرد.
او افزود” امیدواریم که امروز ما جمع بندی داشته باشیم و در یکی – دو روز دیگر که نشست کمیته رهبری شورای عالی مصالحه ملی برگزار می‌شود، دید خود را با این کمیته شریک سازیم و کمیته رهبری در رابطه با این طرح نظر واحد خود را داشته باشد تا اگر خدا خواسته باشد از این فرصت به نفع ثبات، امنیت، رفاه و آسایش افغانستان بهره خوبی گرفته شود.”
این تلاش‌ها در حالی صورت میگیرد که ادارۀ جوبایدن رئیس جمهور ایالات متحده سرگرم بررسی توافق‌نامۀ امریکا و طالبان است.
مردم افغانستان در یک حالت سردرگمی به سر میبرند و از آیندۀ مبهمی که در پیش رو دارند و نمی‌دانند چه خواهد شد، هراسناک و نگران اند. در عین حال، انتظار دارند، طرف‌های گفتگوکننده صلح و کشورها و نهادهای دخیل در قضیه افغانستان، همه راهی را برای برون از این مشکل جستجو کنند که به صلح منجر شود و دست‌کم خشونت‌ها و انسان‌کشی متوقف شود و زمینه زندگی انسانی در این سرزمین مساعد گردد و از سویی هم، دستاوردهای دودهۀ اخیر نباید فراموش شود. زیرا این دستاوردها به بها و قربانی‌های سنگینی به دست آمده است.
ماندگار
