تعویق انتخابات در سفر پمپئو به کابل بررسی شد

وزیر خارجۀ امریکا روز سه‌شنبه هفته گذشته در یک سفر اعلام‌ناشده به کابل آمد و با رهبران حکومت افغانستان دربارۀ مذاکرات صلح، انتخابات پیش‌روی ریاست‌جمهوری و خروج نیروهای امریکایی گفت‌وگو کرد. 

وزیر خارجۀ امریکا در سفرش به کابل، علاوه بر گفت‌وگوی مفصل با اشرف‌غنی، رییس‌جمهور، عبدالله عبدالله، رییس اجرایی و حامد کرزی، رییس جمهور اسبق، با رهبران مجاهدین و اقشار مختلف فعال نیز دیدار داشت. 

سفر مایک پمپئو به کابل، در آستانۀ هفتمین دور مذاکرات زلمی خلیل‌زاد نماینده خاص ایالات متحده امریکا برای صلح افغانستان با نمایندگان طالبان در قطر صورت می‌گیرد. قرار است تا دو روز دیگر، خلیل‌زاد با صلاحیت بیشتر و دیدگاه روشن‌تر به مصاف ملا برادر و رهبری سیاسی طالبان به دوحه برود. 

سفر وزیر خارجۀ امریکا از یک ماه بدین‌سو قابل پیش‌بینی بود. چون مذاکرات نماینده خاص امریکا با دولت افغانستان به ناکامی انجامید. در سه ماه پسین خلیل‌زاد و غنی به تکرار یخن‌به یخن شدند. غنی خلیل‌زاد را متهم به دنبال‌کردن اهداف شخصی و سلیقه‌یی کرد و گفت که «قصۀ افغانستان قصۀ اشرف و زلمی نیست.» با وجود تماس‌های مکرر تلیفونی وزیر خارجۀ امریکا با رییس‌جمهور غنی، وی حاضر به انعطاف‌پذیری در جریان مذاکرات، تعامل با طالبان و همکاری با داکتر خلیلزاد نشد. رییس جمهور افغانستان، هرگونه امتیازبخشی به طالبان را مردود دانسته و گفته است که «سرش را می‌دهد و حاضر به برگشت به گذشته نیست.» خلیل‌زاد مجبوراً دست به دامن وزیر خارجۀ کشورش شد تا مگر غنی را از بام پایین کند و وادار به تعامل و گفت‌وگو با طالبان سازد. 

سفر وزیر خارجۀ امریکا به کابل در مقطع حساس انجام شد. ایالات متحده امریکا با طالبان به توافق نزدیک شده است. چنانچه وزیر خارجۀ امریکا در کابل گفت که دربارۀ مبارزه با تروریزم و خروج نیروهای خارجی به توافق دست یافته‌اند. حالا تنها مانع عمدۀ توافق طالبان با امریکا، رژیم حاکم در کابل است. البته وزیر خارجۀ امریکا از تلاش جمهوری اسلامی ایران برای سبوتاژکردن پروسۀ صلح سخن زد و به تهران هشدار داد که در برابر پروسۀ صلح سنگ‌اندازی نکند. ایالات متحده امریکا تلاش جدی دارد تا قضیۀ توافق با طالبان را پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری نهایی سازد. وزیر خارجۀ امریکا در کابل امیدواری کرد که چنین توافقی پیش از انتخابات ماه میزان انجام شود. 

ریاست‌جمهوری افغانستان برخلاف معمول، در دیدار با مایک پمپئو، حامد کرزی، عبدالله عبدالله و صلاح‌الدین ربانی را دعوت کرده بود. این چهره‌ها با وجود اختلافات عمیق سیاسی و گروهی، در بحث مذاکره با طالبان دیدگاه مشترک با رییس‌جمهور غنی دارند. ارگ با دعوت این چهره‌ها در پی تلطیف جلسه و همچنان کاهش فشارهای احتمالی پمپئو بوده است. در گذشته غنی تلاش می‌کرد که در نشست‌های او با سران کشورهای غربی، کسی از مخالفان او در داخل حکومت حضور نداشته باشد. در همین سفر آخر پمپئو، به جای وزیر خارجه، سلام رحیمی، رییس دفتر رییس جمهور وزیر خارجۀ امریکا را مشایعت می‌کرد. 

حامد کرزی در نشست اپوزیسیون سیاسی در لاهور شرکت نکرد. کرزی پس از نشست مسکو موضع‌گیری‌هایش را در مذاکرات صلح تغییر داده است. او دیگر دیدگاه سابق را دربارۀ مذاکرات صلح ندارد. به نظر می‌رسد برخورد رهبری طالبان در مسکو، موجب شده است که کرزی در آجندای خویش تجدید نظر کند. حامد کرزی در نشست مسکو با آجندای توافق روی آتش‌‌بس شرکت کرده بود. اما طالبان پیشنهادها و نکته‌نظرات او را جدی نگرفتند. کرزی و دیگر شرکت‌کنندگان جلسۀ اخیر ارگ با پمپئو در پنج سال اخیر بسیار از غنی آسیب دیده‌اند. البته آنان هرگز حاضر نیستند که به‌خاطر مخالفت با غنی، حاکمیت طالبان را به سرنوشت کشور بپذیرند. 

ایالات متحده امریکا همزمان با بحث صلح قضیۀ انتخابات را جدی گرفته است. امریکا با جدی گرفتن همزمان صلح و انتخابات بازی پیچیده‌یی را راه انداخته است. طالبان به عنوان یکی از طرف‌های صلح در روند انتخابات شامل نیستند. بنابراین، قطعاً حکومت برخاسته از انتخابات را نخواهند پذیرفت. از سوی دیگر، واشنگتن تلاش دارد که پیش از انتخابات ریاست جمهوری، مذاکرات صلح را به نتیجه برساند. طالبان حاضر نیستند که با رهبری کنونی دولت مذاکره کنند. آنها نظام کنونی را دست نشاندۀ امریکا می‌دادنند و از گفت‌وگو با آن می‌پرهیزند. 

انتخابات ریاست‌جمهوری با گذشت هر روز پیچیده‌تر می‌شود. احتمال وجود دارد که انتخابات باردیگر با تأخیر روبرو شود. از یک سو کمیسیون‌های انتخاباتی آماده‌گی لازم برای تدویر انتخابات ندارند؛ از جانب دیگر اکثریت نامزدان تحت شرایط کنونی حاضر به واردشدن به میدان رقابت‌ها نیستند. نامزدان می‌دانند که نتیجۀ انتخابات از پیش روشن است. بنابراین، برای آنان در یک بازی‌که نتیجۀ آن روشن باشد، داخل شدن و ناکام بیرون شدن، کار عقلانی نخواهد بود. نامزدان ریاست جمهوری در نشست اعتراضی اخیرشان در کابل تلویحاً بر تحریم انتخابات انگشت گذاشتند. البته برای ارگ ریاست‌جمهوری نیز تداوم حکومت چندماهه خالی از خیر نیست. رییس‌جمهور غنی و رییس اجرایی، یک روز ادامۀ کار را غنیمت می‌شمارند. ایالات متحده امریکا هم رغبت زیادی به انتخابات ندارد. البته اشرف‌غنی تنها راه بقایش را تدویر انتخابات جستجو می‌کند. او در ماه‌های پسین با تمام توان تلاش کرده که حمایت افکار عمومی را کسب کند. در بخش‌هایی از کشور به این هدف دست یافته است. با این حال، احتمال زیاد برده می‌شود که انتخابات در موقع مقرر برگزار نشود. در روزهای اخیر شایعات زیادی دربارۀ تأخیر انتخابات به وجود آمده است. سفر وزیر خارجۀ امریکا این شایعات را تقویت کرد.

آنیتا احمدی