بند کمال خان، رویای فروش آب و دشت های سبز
بند کمالخان، روی رودخانه هلمند در ولسوالی چهاربرجک ولایت نیمروز روز چهارشنبه، ۴ حمل به بهره‌برداری رسید. محمداشرف غنی، رییس‌جمهوری افغانستان در مراسم افتتاح این بند شرکت کرد و گفت که رویایی ۷۰۰ سال برای تکمیل‌شدن بند کمالخان رنگ واقعیت به خود گرفته است. او اطمینان داده است که روند ساخت کانال‌های بند کمالخان نیز برای رشد اقتصاد و زراعت نیمروز تکمیل می‌شود.
بین افغانستان و ایران در سال ۱۳۵۱ معاهده ای بر ای استفاده از آب رودخانه هلمند به امضا رسید و مقام‌های افغان بر متعهدبودن بر اجرای این معاهده تأکید کرده‌اند.
محمداشرف غنی، رییس‌جمهوری افغانستان گفت پس از این کلید رودخانه هلمند به دست افغان‌ها است و آب بیشتر از تعهد معاهده ۱۳۵۱، نیاز به مذاکره با ایران دارد: «مشکل در معاهده هلمند نبود، بلکه مشکل در تطبیق این معاهده بوده است. آب را به کسی مفت نمی‌دهیم و پیداوار نیمروز را به ایران با افتخار می‌فروشیم. با ایران تعهد معاهده هلمند را اجرا می‌کنیم و بیشتر از تعهد باید مذاکره صورت بگیرد، تیل بدهید و آب بگیرید.»
او از تداوم مذاکره با کشور ایران خبر داد که نیمروز نه‌تنها کندوی افغانستان، بل کندوی ایران هم باشد: «اقتصاد ایران و افغانستان متمم یکدیگر است و مخالف یکدیگر نیست. پیداوار نیمروز را با افتخار به ایران می‌فروشیم.» زمریالی احدی، والی نیمروز امیدوار است که با استفاده از آب بند کمالخان، اقتصاد و زراعت این مردم متحول شود. او تأکید دارد که باید آب به‌گونه‌ی درست مدیریت شود: «افتتاح بند کمالخان پرافتخارترین لحظه زندگی من است. این بند پروژه‌ی تاریخی و مهم است و دشت‌های نیمروز را سیرآب می‌کند.»
بازمحمد ناصر، رییس شورای ولایتی نیمروز از حکومت می‌خواهد که آب شیرین به کشورهای همسایه به‌گونه‌ی رایگان قطع شود و هر لیتر آب به این کشورها فروخته شود.
مسئولان در اداره امور تنظیم آب به روزنامه اطلاعات روز می‌گویند که بند کمالخان به هزینه‌ی بیش از ۲۰۰ میلیون دالر امریکایی از بودجه حکومت افغانستان تکمیل شده است.
به روایت باشندگان نیمروز طی سال ۷۶۲ هجری شمسی با هجوم تیمور و متعاقبا ۳۰ سال بعد پسرش شاهرخ بند کمالخان و کانال‌های آن توسط دستگاه و اسیدهای پیشرفته از بین برده شده است.
پس از تخریب بند کمالخان هفت قرن نیمروز در تشنگی مفرط به‌سر می‌برد و تا این‌که سردار محمدداوود خان، رییس‌جمهور پیشین افغانستان و محمدموسا شفیق، نخست‌وزیر وقت کار بند کمالخان در سال ۱۳۴۵ آغاز شد. اما انقلاب کمونیستی کار ساخت این بند را متوقف کرد و جنگ داخلی در افغانستان شعله‌ور شد.
شتاب در ساخت بندهای آبی
حکومت افغانستان مرحله نخست کار ساخت بندکمال‌خهان را در ماه اسد سال ۱۳۹۱، مرحله دوم میزان سال ۱۳۹۴ و مرحله سوم ماه حمل ۱۳۹۶ آغاز شد. این بند در فاصله ۱۸ کیلومتری شمال ولسوالی چهاربرجک و در ۹۵ کیلومتری جنوب شهر زرنج مرکز ولایت نیمروز موقعیت دارد.
بر بنیاد اطلاعات اداره امور تنظیم آب کشور بند کمالخان، صدها سال پیش توسط یک فرد به‌نام «کمالخان» آغاز شد، اما کارش تکمیل نشد.
مسئولان در اداره امور تنظیم آب به اطلاعات روز می‌گویند که هم اکنون کار ۱۲ بند بزرگ آبی [کجکي، کمال خان، شاه و عروس، پاشدان، بخش‌آباد، مچلغو، دهنه دره، ۲ خان اباد، توری، پلتوني، شفلوغ، سراب…] جریان دارد و به‌زودی بندهای آبی شاه و عروس و شورابک تکمیل می‌شود.
محمد تکل، رییس عمومی این اداره می‌گوید که به‌زودی کار سروی و دیزاین ۲۲ بند دیگر تکمیل و کار ساخت آن سال آینده آغاز می‌شود.
آرزوی دشت‌های سبز
دشت‌های و زمین‌های نیمروز خشک و سوزان است و هرازگاهی سرازیرشدن سیلاب‌ها مزارع زراعتی را به خاک یکسان می‌کند. دهقانان در نیمروز با کمبود شدید آب مواجه بودند و سطح حاصلات زمین‌های‌شان در پایین‌ترین سطح ممکن بود.
غلام‌محمد، ۴۵ سال دارد و یکی از مالکان ۵۰ جریب زمین در ولسوالی چهاربرجک است. او در صحبت با روزنامه اطلاعات روز، افتتاح بند کمالخان را گام مهم در بخش افزایش محصولات زراعتی خود می‌داند: «در نیمروز همیشه باد است و باد و کمبود آب همیشه حاصلات ما را خراب می‌کرد. همیشه هم که سیلاب می‌آمد، زمین‌های زراعتی خراب می‌شد.»
او از حکومت می‌خواهد که در راستای ساخت کانال‌های آب بند کمالخان گام‌های جدی بردارد، تا آب به‌گونه‌ی منظم به زمین‌های زراعتی سرازیر شود.
بهرام محمدی، ساکن ولسوالی کنگ نیمروز است. او ۴۰ جریب زمین تحت کشت گندم در این ولسوالی دارد، اما همیشه سطح حاصلات زمین‌هایش پایین بود: «ما خیلی خوشحالیم که بند کمالخان، رویای بزرگ ما به بهره‌برداری رسید. حالا از بند کمالخان زمین‌های زراعتی ما آبیاری می‌شود.»
با آغاز آ‌ب‌گیری بند کمالخان زمینه به مهاجرت گونه‌های مختلف پرندگان به شمول «لک‌لک» به این بند فراهم شده است.
محمداشرف غنی، رییس‌جمهوری کشور مدیریت آب در نیمروز را زمینه‌ساز احیای جنگلات و جلوگیری از وزش ریگ بادها می‌داند: «بند کمالخان برای احیای زیست‌گاه حیوانات موثر است. ساکنان سیستان قدیم برای هزار سال در بخش مدیریت آب کار کرده‌اند. سیستانی‌ها ریگ را مدیریت کردند و مدیریت ریگ بدون احیای جنگلات نمی‌شود.»
او می‌گوید که برای کاهش ضایعات آب باید سیستم آبیاری قطره‌ای در نیمروز مورد استفاده قرار بگیرد.
او پیشنهاد می‌کند که مرکز تحقیقات زراعتی و آبیاری در نزدیکی بند کمالخان تکمیل شود، تا آب، وزش ریگ‌ها و احیای جنگلات مدیریت شود.»
محمداشرف غنی، رییس‌جمهوری افغانستان مدالی تحت عنوان موسا شفیق، نخست‌وزیر پیشین کشور ضرب زده است و قرار است که این مدال به افرادی که در بخش مدیریت آب کار می‌کنند، تفویض شود.
حکومت افغانستان بر مدیریت و مهار آب‌های جاری تأکید می‌کند. بند سلما در هرات، بخش‌آباد در فراه و کمالخان در نیمروز از مهم‌ترین پروژه‌های مدیریت آب در نزدیکی مرز با ایران است. بند سلما و کمالخان به بهره‌برداری رسیده و کار بند بخش‌آباد نیز جریان دارد.
با پیشرفت در روند ساخت بندهای آب، تهدیدهای امنیتی در اطراف این بندها افزایش یافته است.
گل‌احمد نورزاد، نماینده نیمروز در پارلمان در گفت‌وگو با اطلاعات روز از حکومت می‌خواهد که تدابیر جدی برای محافظت از بند کمالخان روی دست بگیرد: «تمام تأسیسات ملی زیر تهدید دشمنان قرار داشته است. ما امیدواریم که تدابیر امنیتی خوبی برای بند کمال روی دست بگیرد تا از این پروژه حفاظت کنیم.»
در ماه عقرب سال ۹۹ شش محافظ بند کمالخان کشته و دو تن دیگر زخمی شدند. پس از کشته‌شدن این شمار از نیروهای محافظت عامه، تدابیر امنیتی در اطراف این بند شدیدتر شد.
اما بازمحمد ناصر، رییس شورای ولایتی نیمروز اطمینان می‌دهد که باشندگان نیمروز برای محافظت از بند کمالخان از جان خود تیر هستند، اما اجازه نمی‌دهند که کشورهای همسایه مشکل در این بند ایجاد نکنند: «ما برای ساخت بند کمالخان شهید و زخمی دادیم و مردم نیمروز وعده می‌دهند که برای محافظت این بند همچنان قربانی می‌دهند.»
از سویی هم، محمداشرف غنی، رییس‌جمهوری کشور می‌گوید که باید تمام مردم و نیروهای امنیتی برای دفاع از بند کمالخان تلاش کنند: «اولین تشکری من از شهدای بند کمالخان است که به قیمت زندگی خود از این بند حفاظت کردند.»
وزارت داخله اعلام کرد که طی دو سال گذشته ۳۵ حمله «تروریستی» بالای بند کمالخان ولایت نیمروز صورت گرفته است. طارق آرین، سخن‌گوی این وزارت می‌گوید که در نتیجه این حملات، ۳۹ نیروی امنیتی کشته و زخمی شدند و ۲۸ طالب نیز اسیر شده‌اند: «چهار حلقه ماین، ۹۸ مورد حمله تروریستی بالای بند کمالخان خنثا شده است.»
رییس‌جمهور می‌گوید که بر بنیاد مطالعات مقدماتی افغانستان دست‌کم ۷۰ هزار میگاوات برق بادی و ظرفیت بلند تولید برق آفتابی دارد و هم‌اکنون با شرکت‌های «زیمنس» و «فورتسکیو» کار برای استفاده از انرژی بادی و آفتابی جریان دارد.
او از ایران می‌خواهد که در آینده برای فروش برق افغانستان به کشورهای منطقه همکاری کند. او اطمینان می‌دهد که نیمروز به مرکز انرژی برقی و تجارت مبدل می‌شود و این پتانسیل با استفاده از انرژی بادی و بندر چابهار وجود دارد: «زرنج به بندر بین‌المللی تبدیل می‌شود و کلیدش چابهار است و همچنان خط آهن خواف – هرات، قدم اول وصل هرات به استانبول است. این خط آهن دوونیم برابر ارزان‌تر از کراچی است.»
