هم‌زمان با اعلام زمان خروج نیروهای بین‌المللی از افغانستان، وزارت دفاع ایالات متحده امریکا گزارش نیمساله خود در مورد تقویت امنیت و ثبات افغانستان که مربوط به نیمه دوم سال ۲۰۲۰ می‌شود را به کانگرس آن کشور ارایه کرده است. در این گزارش به مسایل مربوط به وضعیت و ارزیابی تهدیدها، ارزیابی نیروهای امنیتی افغان، نهادهای امنیتی و بودجه نیروهای امنیتی و دفاعی پرداخته شده است. در بخشی از این گزارش در مورد صلح افغانستان آمده است که امریکا متناسب به استراتژی خود، خواستار یک رویکرد منطقه‌ای برای افزایش ثبات منطقه با ایجاد اجماع گسترده برای افغانستان باثبات است. بدین ترتیب امریکا امنیت و ثبات جنوب آسیا را به امنیت و ثبات افغانستان گره زده و از کشورهای منطقه خواسته است که در این راستا با افغانستان همکاری کنند. در این گزارش دیدگاه‌ها و نگرانی‌های برخی از کشورهای همسایه و منطقه در مورد صلح افغانستان پس از خروج نیروهای بین‌المللی درج شده است. در بخشی از این نگرانی‌ها، تقابلی در اهداف هند و پاکستان نیز دیده می‌شود؛ زیرا هر دو کشور از ماهیت تاثیرگذاری‌شان در افغانستان نگران‌اند. پیش‌تر منابع گفته بودند که امریکا پس از خروج، افغانستان را به کشورهای همسایه و منطقه واگذار می‌کند و در صورت بروز تهدیدهای احتمالی علیه منافعش، اقدام فوری خواهد کرد.
وزارت دفاع ایالات متحده امریکا گزارش خود زیر نام «گزارش نیمساله: تقویت امنیت و ثبات در افغانستان» را روز جمعه، سوم حمل، نشر کرد. در این گزارش ارزیابی وضعیت افغانستان از اول جون ۲۰۲۰ تا آخر نوامبر همان سال گنجانیده شد است. این گزارش که پیش‌تر به کانگرس ایالات متحده امریکا ارایه شده بود، در شش محور «اهداف و استراتژی»، «وضعیت فعلی و ارزیابی تهدید»، «ارزیابی نیروهای دفاع ملی و امنیتی افغانستان»، «وزارت دفاع و نیروی دفاع ملی افغانستان» و «وزارت امور داخله و نیروهای امنیتی افغانستان» و «بودجه نیروهای دفاع ملی و امنیتی افغانستان» تهیه شده است.
وزارت دفاع امریکا در این گزارش هدف آن کشور در افغانستان را جلوگیری از استفاده خاک کشور به عنوان پناه‌گاه امن سازمان‌های تروریستی علیه ایالات متحده امریکا و متحدان آن خوانده است. به نقل از گزارش، امریکا این هدف را از طریق دو ماموریت عملیات نگهبانی آزادی «Operation Freedom’s Sentinel» و مبارزه با تروریسم «Counter Terrorism» به کمک نیروهای امنیتی افغان پی‌گیری می‌کند. این کشور ماموریت مبارزه با تروریسم را مکمل ماموریت تربیه، مشوره و کمک ناتو یا (TTA) خوانده و گفته است که از این نیرو علیه داعش، القاعده و دیگر گروه‌های تروریستی استفاده خواهد کرد.
در بخشی از این گزارش به «استراتژی جنوب آسیا» نیز اشاره شده است. وزارت دفاع امریکا گفته است که رویکرد این وزارت برای اجرای استراتژی جنوب آسیا در افغانستان به اصطلاح «R4+S» وابسته است که «تقویت، اصلاح مجدد، منطقه‌سازی، آشتی و پایداری» را شامل می‌شود. در گزارش وزارت دفاع امریکا گفته شده است که طالبان، القاعده و داعش در شبه‌قاره هند هنوز ثبات و امنیت افغانستان را تهدید می‌کنند و با درآمدها از طرق مختلف، از جمله قاچاق مواد مخدر، مالیات غیرقانونی، اخاذی، استخراج غیرقانونی [معادن] و امور مالی خارجی پایدار مانده‌اند. در این گزارش تصریح شده است که طالبان هم‌چنان از سوی پاکستان و برخی دیگر از کشورهای همسایه حمایت می‌شوند و به شمول شبکه حقانی، تهدید اساسی برای ثبات افغانستان شمرده می‌شوند. بدین ترتیب گفته شده که طالبان با افزایش خشونت، بر نیروهای امنیتی افغان فشار وارد می‌کنند.
امریکا افغانستان را به کشورهای همسایه و منطقه می‌سپارد
با این حال در بخش «تأثیر بازیگران منطقه‌ای» آمده است که استراتژی ایالات متحده امریکا، نیازمند یک رویکرد منطقه‌ای برای افزایش ثبات در جنوب آسیا با ایجاد اجماع گسترده برای یک افغانستان باثبات است. هم‌چنان گفته شده است که این استراتژی بر اقتصاد منطقه‌ای ادغام و همکاری، پشتی‌بانی بین‌المللی از یک افغانستان تحت مالکیت افغان‌ها، روند مذاکرات صلح بین‌الافغانی و مسوول بودن کشورها در راستای تلاش‌ها برای تضعیف ثبات افغانستان تأکید دارد. در این گزارش به دیدگاه‌ها و نگرانی‌های همه کشورهای همسایه و منطقه در مورد روند صلح افغانستان و خروج نیروهای بین‌المللی اشاره شده است.
در بحث روسیه تصریح یافته است که این کشور خواهان خروج کامل، اما مرحله‌ای ارتش امریکا از افغانستان است. در گزارش گفته شده است که روسیه خود را در وضعیت افزایش نفوذ در افغانستان و رسیده‌گی به امنیت بالقوه چالش‌های ناشی از بی‌ثباتی قرار می‌دهد. در این گزارش آمده است که روسیه از مذاکرات صلح بین‌الافغانی به عنوان بهترین راه برای ایجاد دولت موقت و تسهیل خروج مرحله‌ای نیروهای امریکایی از افغانستان پشتی‌بانی می‌کند. هم‌چنان گفته شده است که روسیه در تعامل با دولت مرکزی، سیاسیون افغان، تاثیرگذاران منطقه و گروه طالبان قرار دارد و تاکنون نیز هیچ‌گونه شواهدی مبنی بر تحرک این کشور علیه نظامیان امریکایی در افغانستان دیده نشده است.
در گزارش آمده است که کشورهای آسیای مرکزی، از جمله تاجیکستان، اوزبیکستان، ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان به آسیای میانه از منظر ثبات و امنیت افغانستان نگاه می‌کنند و از گسترش داعش در منطقه که توانایی بی‌ثباتی کشورهای همسایه افغانستان را دارد، نگران‌اند. وزارت دفاع امریکا گفته است که اوزبیکستان هم‌چنان می‌خواهد مسوولیت بگیرد و نقش سازنده‌ای در مذاکرات صلح بین‌الافغانی، رهبری منطقه و پیوند اقتصادی با افغانستان ایفا کند.
در مورد پاکستان نیز گفته شده است که این کشور از مذاکرات صلح به عنوان راهی برای پایان دادن به درگیری‌ها حمایت می‌کند و برای پیش‌برد روند صلح کمک کرده است. به نقل از گزارش، پاکستان تمایل به اعمال نفوذ در منطقه دارد و خود را به عنوان تسهیل‌کننده اصلی مذاکرات صلح بین‌الافغانی، به ویژه در بحث طالبان، می‌بیند. به زعم وزارت دفاع امریکا، پاکستان در برابر تصرف بالقوه طالبان احساس خطر می‌کند و هم‌چنان تحت هر شرایطی سعی می‌کند که از هم‌سو شدن افغانستان با هند جلوگیری کند.
وزارت دفاع امریکا به دیدگاه ایران نیز پرداخته است. در گزارش تصریح یافته است که ایران ضمن تلاش برای تقویت روابط با دولت افغانستان، از طالبان به گونه «اندازه‌گیری شده» پشتی‌بانی می‌کند. تمایل ایران در حال حاضر معطوف به منافعش در امر خروج امریکا و ناتو، از بین رفتن داعش، افزایش روابط اقتصادی و امنیتی با دولت افغانستان، تأمین حقوق آب و بهبود امنیت مرزها خوانده شده است. این در حالی است که به گفته امریکا، ایران در گذشته ارتباط خود را با بخش سیاسی طالبان و دولت افغانستان افزایش داده و در کنار درخواست خروج فوری نیروهای امریکایی، توافق‌نامه صلح طالبان با ایالات متحده را نیز «نامشروع» خوانده است.
امریکا هم‌چنان گفته است که هرچند چین برای ثبات منطقه‌ای پی‌گیر مساله دولت افغانستان و طالبان است، اما در مورد منتهی شدن مذاکرات بین‌الافغانی تردید دارد و به همین دلیل در میان چندین نتیجه احتمالی قرار دارد. به باور وزارت دفاع امریکا، چین به دلیل بی‌ثباتی و وضعیت امنیتی، شریک اقتصادی عمده افغانستان نبوده است، اما از امنیتی که توسط ناتو در افغانستان تأمین شده است، سود می‌برد. بدین ترتیب گفته شده است که خروج بدون موجودیت تضمین‌های لازم امنیتی، این مزیت را از بین می‌برد؛ زیرا چین به عنوان ضامن امنیتی جایگزین ناتو نخواهد شد. برای همین، امریکا اعتقاد دارد که این وضعیت چین را در دو‌راهی قرار می‌دهد؛ وضعیتی که از یک‌سو باید امنیت پرسنل و سرمایه‌گذاری‌هایش در افغانستان را تأمین کند و از سوی دیگر از مرز شرقی افغانستان در برابر جنگ‌جویان اویغور محافظت نماید.
در بحث هند نیز گفته شده است که این کشور با کشورهای منطقه، دولت افغانستان و سیاسیون همکاری می‌کند تا از پناه‌گاه‌های امن تروریستی فراملی جلوگیری و دسترسی به افغانستان به عنوان دروازه مرکز بازارهای آسیا را حفظ کند. در این گزارش، از این دو مورد به عنوان بزرگ‌ترین نگرانی هند در راستای ثبات افغانستان یاد شده است. بدین ترتیب امریکا احتمال داده است که هند روند صلح مداوم را فرصتی برای دست‌یابی به نفوذ بیش‌تر در افغانستان و کنار زدن موانع قبلی نفوذ پاکستان می‌داند. با توجه به شریک شدن رویکرد هند با کشورهای منطقه، امریکا گفته است که هند می‌تواند نفوذ بیش‌تری در افغانستان به دست بیاورد، اما از طالبان حمایت سیاسی نخواهد کرد و در کنار دولت افغانستان خواهد ماند.
امریکا هم‌چنان به این نتیجه رسیده است که کشورهای عربی خلیج فارس، از جمله بحرین، عراق، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی به دنبال افغانستان باثبات هستند و از تلاش‌های بین‌المللی برای برقراری آتش‌بس و دست‌یابی به یک توافق سیاسی حمایت می‌کنند. از حمایت قطر به عنوان میزبان مذاکرات بین‌الافغانی به عنوان یکی از نمونه‌ها نام برده شده است.
این در حالی است که امریکا از افزایش خشونت‌ها در افغانستان ابراز نگرانی کرده و گفته است که گروه‌های تروریستی هم‌چنان چالش جدی برای افغانستان، امریکا و متحدانش شمرده می‌شود. به باور وزارت دفاع امریکا، گروه‌های تروریستی ثبات افغانستان را تهدید می‌کنند، اما هیچ‌گونه قلمروی ندارند و در مرزهای بین‌المللی، بخش‌های ناهموار مناطق مرزی افغانستان و پاکستان و مناطق دوردست کشور از خود محافظت می‌کنند. بدین ترتیب تصریح شده است که گروه‌های القاعده، لشکر طیبه، تحریک طالبان پاکستان و گروه داعش حملات‌شان را بر جنوب آسیا متمرکز کرده‌اند. امریکا مشخص کرده است که هر نوع تهدیدی پس از این، بیش‌تر متوجه جنوب آسیا است و کشورهای همسایه و منطقه افغانستان باید در این مورد احساس مسوولیت کنند. پیش‌تر نیز منابع گفته بودند که امریکا تصمیم گرفته است افغانستان را به کشورهای همسایه واگذار کند و در صورت ایجاد تهدید علیه منافع آن کشور، اقدامات فوری را روی دست گیرد.
این گزارش در حالی استراتژی امریکا در مورد افغانستان را پس از خروج نیروهای بین‌المللی ارایه می‌کند که در حال حاضر مذاکرات صلح به بن‌بست خورده است و برگزاری نشست استانبول نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. پیش‌تر امریکا بر برگزاری هرچه زودتر نشست استانبول تأکید کرده و گفته است که همه نیروهایش را تا یازدهم سپتامبر از افغانستان بیرون می‌کشد. بدین ترتیب امریکا پس از این تاریخ، حضورش در افغانستان را پایان می‌بخشد، اما به همکاری‌هایش ادامه می‌دهد.
