از تسلط دوباره طالبان و تاسیس امارت اسلامی نزدیک به صد روز می گذرد. جامعه جهانی هنوز امارت اسلامی را به رسمیت نشناخته است: امریکا و غرب بین اینکه آیا طالبان را به رسمیت بشناسند یا صبر کنند این گروه به تعهدات خود عمل کند و انتظارات آنها را برآورده سازد، گیرد کرده اند. امریکا و غرب در حالی در چنین فضایی مردد هستند که مردم افغانستان رنج و سختی های زیادی را تحمل می کنند. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل با ابراز نگرانی از بروز و تشدید بحران انسانی در افغانستان خواستار افزایش کمک به سه و نیم میلیون بی جا شده داخلی ناشی از درگیری ها در افغانستان به شمول هفت صد هزار بی جا شده داخلی در سال 2021 شده است.
براساس ارزیابی سازمان ملل بحران انسانی در افغانستان هر روز بیشتر می شود. گرسنگی در این کشور به سطح غیرقابل تصور و کنترل رسیده است. نزدیک به بیست و سه میلیون افغان که پنجاه و پنج درصد جمعیت این کشور را تشکیل می دهد با گرسنگی شدید روبرو هستند و در این میان نه میلیون نفر در خطر قحطی و گرسنگی کامل قرار دارند.
جامعه بین الملل و حتی امریکا که نه و نیم میلیون دالر از دارایی های افغانستان را بلوکه کرده تلاش می کند کمک های انسانی به افغانستان ارسال کنند. حتی هند و پاکستان به خاطر مردم افغانستان دست همکاری به یکدیگر داده اند. پاکستان به هند اجازه داد برای انتقال پنجاه هزار متریک تن گندم اهدایی خود به مردم افغانستان از خاک پاکستان استفاده کند. این یک مورد استثناء به شمار می رود که به خاطر مردم افغانستان اتفاق افتاده وگرنه پاکستان هیچگاه به هند اجازه نمی دهد برای صادرات کالا به افغانستان از کریدور واخان استفاده نماید. علی رغم تمام این تلاش ها به نظر نمی رسد اقدامات لازم برای جلوگیری از سقوط افغانستان به یک بحران دیگر جلوگیری شود، افغانستانی که چهل دهه جنگ و خونریزی را تجربه کرده است.
طالبان هم اکنون بر بیشتر بخش های افغانستان مسلط شده حکومت می کنند و به نظر نمی رسد به جز داعش شاخه خراسان تهدید دیگری متوجه طالبان باشد.
اما آیا طالبان می توانند یک صلح پایدار در افغانستان ایجاد کنند؟
سال 2001 میلادی که ائتلاف بین المللی به رهبری امریکا توانست طالبان را از قدرت کنار بزند، یک امیدواری نسبت به آغاز دوره تازه ای از صلح و رفاه در افغانستان بین شهروندان این کشور شکل گرفت. طالبان افغانستان در یک آشفتگی و دربه دری قرار گرفتند و سربازان پیاده(نیروهای جنگی طالبان) حاضر بودند آشتی کنند. امریکا اما به دنبال انتقام حادثه یازده سپتامبر بود و دنبال آشتی افغان ها نمی گشت. در آن زمان جنرال پرویز مشرف که متحد امریکا بود نیز به رئیس جمهور وقت امریکا جرج دبلیو بوش گفته بود با طالبان افغان مذاکره کند. فرصت از دست رفت و طالبان رفته رفته بازسازی شد و سرانجام امریکا را مجبور کرد براساس یک توافق صلح مطلوب طالبان، افغانستان را ترک کند. این پیروزی برای طالبان با چنان سرعتی اتفاق افتاد که امریکا و متحدینش حتی نتوانستند شهروندان و افغان هایی که با آنها کار کرده بود را تخلیه کنند.
نغمه های پیروزی طالبان بر ابرقدرت امریکا اما به زودی با واقعیات تلخی جایگزین می شود. طالبان نزدیک به بیست سال با امریکا و نیروهای خارجی در افغانستان جنگیدند اما اینک باید به یک باره خود را از یک گروه شبه نظامی به گروهی که قرار است یک کشور را اداره کند تغییر دهد. این تغییر باید در شرایطی اتفاق بیفتد که افغانستان در یک وضعیت بد اقتصادی به سر می برد. امارت اسلامی پول کافی برای پرداخت معاشات کارمندان دولت را ندارد. شش تا دوازده ماه آینده برای افغانستان بسیار بحرانی و حساس می باشد. سناریوی احتمالی این است که جامعه جهانی تمایل همکاری و کمک به افغانستان را از دست بدهد و امریکا نیز نخواهد کمک نماید. چین شاید علاقه مند به کمک باشد اما بدون صلح و ثبات نمی تواند این کار را انجام دهد. کشورهای عرب حوزه خلیج ممکن است کمک هایی به افغانستان انجام دهند اما این کمک ها به اندازه یی نخواهد بود که افغانستان را سرپای خود نگهدارد.
سقوط اقتصادی اجتناب ناپذیر است و شکم های گرسنه زمینه را برای فریب و جذب افغان های عادی فراهم می کند. همان طور که در گذشته نیز اتفاق افتاده حکومت ها در کابل همواره با نوعی از مقاومت روبرو بوده است. در پایان سال 2022 میلادی، ممکن است شاهد ظهور مقاومت علیه طالبان در افغانستان باشیم. به گواهی تاریخ رسیدن به صلح و ثبات دائمی در افغانستان یک رویای دست نیافتنی باقی خواهد ماند!
منبع: اکسپرس تریبون
سیدناصر عطایی
