اعتراض به پیمان امنیتی کابل-واشنگتن بعد از چهار سال/نوشدارو بعد از مرگ سهراب!

چهار سال پس از امضای پیمان امنیتی کابل- واشنگتن، رهبران سیاسی، نمایندگان مجلس و جریان‌های اپوزیسیونی افغانستان، خواهان تجدید نظر و بازنگری در پیمان استراتژیک و امنیتی با ایالات متحده امریکا شده‌اند. نمایندگان مجلس افغانستان در یک تصمیم غیرمنتظره با اکثریت آرا فیصله کردند که ایالات متحدۀ امریکا به تعهدات مندرج در توافق‌نامۀ امنیتی و پیمان استراتژیک با افغانستان عمل نکرده و آنان به مفاد پیمان تجدید نظر و بازنگری می‌کنند. همزمان با تصمیم مجلس، ده‌ها چهرۀ سیاسی در نشست مشورتی از وضع جاری در مملکت اظهار نگرانی کرده و ایالات متحده امریکا را به خاطر عمل نکردن به مفاد توافق نامۀ امنیتی و استراتژیک مورد انتقاد قرار دادند. در این نشست، سرسخت‌ترین موافقان و لابی‌های امضای پیمان با امریکا نیز اظهارات ندامت و پشیمانی کردند. صبغت‌الله مجددی از رهبران مجاهدین که در صحن خیمۀ لویه جرگه با حامد کرزی به دلیل عدم امضای پیمان درگیر شد، دیروز اعلام کرد که امریکا به تعهداتش عمل نکرده وباید پیمان لغو شود. پیمان استراتژیک و امنیتی ایالات متحده و افغانستان پس از جنجال و کشمکش‌های فراوان به امضا رسید. حامد کرزی رییس‌جمهور سابق افغانستان علی‌رغم تأیید جرگۀ مشورتی از امضای پیمان خودداری کرد. آقای کرزی تأکید داشت که امریکا باید تضمین بدهد که با امضای پیمان خون‌ریزی خاتمه می‌یابد و صلح در کشور تأمین می‌شود، اما امریکا از دادن چنین تضمینی خودداری می‌ورزید. پس از روی کارآمدن حکومت جدید، پیمان بی‌درنگ امضا شد. مردم افغانستان انتظار داشتند که با امضای پیمان تغییراتی در وضعیت امنیتی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور رونما گردد؛ اما چهار سال پس از امضای پیمان امنیتی، اوضاع به طور نگران‌کننده‌یی بحرانی شده است. بالاتر از 40 هزار غیرنظامی در دورۀ حکومت وحدت ملی جان باخته‌اند. هر هفته به طور میانگین صد تن از نیروهای امنیتی افغانستان در جنگ با گروه‌های مخالف مسلح کشته می‌شوند. دامنۀ فعالیت و نفوذ گروه‌های مخالف مسلح به طور باورنکردنی افزایش یافته است. شمار گروه‌های تروریستی در افغانستان افزایش یافت. حکومت افغانستان تنها با طالبان طرف بود؛ اما حالا نزدیک به 30 گروه تروریستی در این کشور حضور دارند و برضد نیروهای خارجی و داخلی می‌جنگند. داعش به بزرگترین تهدید در برابر مردم افغانستان و کشورهای منطقه تبدیل شده است. حملات داعش بر اماکن عمومی و نهادهای مذهبی خطر جنگ فرقه‌یی را بالا برده است. فقر از 38 درصد به 58 درصد افزایش یافت. شمار بیکاران به 9 میلیون تن رسید. دو میلیون‌تن در نتیجۀ جنگ‌ها از خانه‌های‌شان بی‌جا شدند. صدها هزارتن راهی کشورهای خارجی شدند. نزدیک به 80 درصد سرمایه‌گذاران و تجار فرار کردند. با این وضع، مردم و گروه‌های سیاسی می‌پرسند که امضای پیمان چه سودی را در پی داشته است. پیمان امنیتی به قیمت از دست دادن کشورهای منطقه تمام شد. اما هیچ کمکی به روند سیاسی و امنیتی افغانستان نکرد.

باج‌خواهی از حکومت و امریکا

حکومت افغانستان همچنان معتقد است که امضای پیمان امنیتی موثر بوده است. به باور آنان، اگر پیمان امنیتی به امضا نمی‌رسید، ایالات متحده امریکا حاضر به پرداختن 6 میلیارد دالر به نیروهای امنیتی افغانستان نبود. سخگویان حکومت، نمایندگان مجلس و گروه‌های اپوزیسیونی مخالف پیمان را متهم به «باج‌گیری از حکومت و امریکا» می‌کند. به باور آنان، مخالفان پیمان، همسو با طالبان و کشورهای منطقه هستند.

امریکا در تیم مورد حمایتش بازنگری کند

اما نمایندگان و چهره‌های سیاسی که در پی تجدید نظر در پیمان امنیتی با امریکا هستند، می‌گویند که ایالات متحده امریکا باید در تیم مورد حمایتش در افغانستان تجدید نظر کند. مخالفان، حلقۀ حاکم در کابل را مسبب اصلی بحران و هرج و مرج سیاسی- امنیتی می‌دانند. آنان معتقد هستند که در بحران فعلی، بیشتر از کشورهای خارجی، نظام حاکم در افغانستان نقش داشته است. تحت مدیریت نظام کنونی، فاسد، بی‌اتفاقی و بی‌نظمی افزایش یافته و اجماع سیاسی از بین رفته است. به همین دلیل، ایالات متحده امریکا باید در گزینۀ مورد حمایتش در انتخابات آتی ریاست جمهوری تجدید نظر کند. حلقات سیاسی در کابل مدعی هستند که امریکا تا هنوز روی جای‌گزین محمد اشرف‌غنی فکر نکرده‌ است.

اما منابع می‌گویند که دیپلومات‌های امریکایی در کابل به شدت از نحوۀ مدیریت سیاسی رییس‌جمهور غنی ناراض هستند. آنان غنی را مردی پرخاشگر، تندخو و فاقد درک وضعیت سیاسی- اجتماعی کشور می‌دانند. به همین دلیل، احتمالاً در انتخابات 2019 ریاست جمهوری در حمایت از او تجدید نظر کنند. غنی بیشتر از هر سیاست‌مدار دیگر در دورکردن جریان‌ها و حلقات سیاسی از ایالات متحده امریکا نقش داشته است. ایالات متحده امریکا به دلیل عمل نکردن به تعهدات مندرج در توافق‌نامۀ امنیتی، پیمان استراتژیک و استراتژی افغانستان و جنوب آسیا، اعتبارش را در جامعه سیاسی افغانستان از دست داده است. حکومت ضعیف در کابل یکی از عوامل اصلی بی‌اعتبارشدن واشنگتن بوده است.

میرویس قادری