آینده ی لبنان در سایه بی دولتی، اختلافات داخلی و تنش بازیگران خارجی

وضعیت فعلی لبنان به لحاظ سیاسی و اقتصادی شکننده است. تجمعات و بیانیه‌هایی هفته‌های اخیر ازسوی احزاب مسیحی ضد مقاومت، نشان‌دهنده این شکنندگی است. اگرچه توافق نانوشته‌ای میان بازیگران داخلی و خارجی برای کنترل تنش در وضعیتی پیش از جنگ داخلی وجود دارد، اما احزابی که در سال‌های اخیر خود را در موقعیت ضعف می‌بینند به دنبال تحمیل «طائف»ی جدید به شطرنج سیاسی لبنان‌اند.

علاوه بر شکاف از پیش موجود درباره تشکیل دولت با یا بدون حضور حزب‌الله، اکنون اختلاف میان الحریری و باسیل نیز بر آن افزوده شده است.

در شرایط فعلی لبنان، آمریکا و عربستان تمایلی به حضور حزب‌الله در قدرت ندارند، فهم فرانسه از واقعیت‌های جامعه لبنان نیز اگرچه متفاوت است، پاریس اما توانایی پایان دادن به وضعیت فعلی ازطریق اجماع میان جناح‌های داخلی لبنانی و جلب حمایت‌های اقتصادی خارجی را ندارد. بنابراین اگرچه با پیروزی بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا امیدهایی برای تغییر شرایط در لبنان ایجاد شده، اما احتمالاً این امیدها تا تحقق واقعیت‌های میدانی فاصله دارد. بهبود شرایط داخلی لبنان فعلا از اولویت بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی خارج شده و به همین دلیل باید به انتظار تحولات آتی برای تغییر شرایط بود.

اگرچه نحوه کنشگری متقابل الحریری و عون در شرایط آتی لبنان مؤثر است، اما به نظر می‌رسد بهبود وضعیت در این کشور تابع متغیرهای بیشتری است که بخشی از آن‌ها چندان در اراده بازیگران داخلی نیست.

در واقع تحولات لبنان در سال گذشته متأثر از رویدادها و روندهای داخلی و منطقه‌ای سال‌های اخیر در غرب آسیا بود. در این چارچوب به همان میزان که شکاف داخلی میان جریان‌های سیاسی لبنانی فزاینده به نظر می‌رسید، تنش میان تهران و واشنگتن و تأثیرات ناشی از آن در بیروت نیز اثر گذاشت. انفجار در بندر بیروت، تیر خلاصی به دولت دیاب بود و تقریبا نیمی از سال نیز لبنان در گیرودار رایزنی الحریری با عون قرار داشت. بی‌دولتی، اختلافات داخلی و حتی زد و خوردهای پراکنده میان هواداران جناح‌های سیاسی، مسئله جدیدی در لبنان نیست، آنچه اما شرایط سال های اخیر را برای مردم این کشور دشوار کرده است، افزایش شدید قیمت‌ها، کاهش ارزش لیره برابر دالر و رکود در صنعت گردشگری به عنوان منبع مهم درآمد لبنانی‌ها می باشد. این وضعیت به دلیل ناتوانی دولت در ارائه خدمات عمومی نمی‌تواند تداوم داشته باشد و درصورت عدم سازش جریانات داخلی بر سر یک راه حل مورد حمایت و اجماع بازیگران خارجی، آینده لبنان چندان افق روشنی نخواهد داشت.

داکتر عبداللطیف نظری