آیا شکاف در روابط امریکا و ترکیه در دولت جدید بیشتر می شود؟
روابط امریکا و ترکیه در دوره زمامداری ترامپ، به‌خصوص با توجه به خرید سامانه روسی اس ۴۰۰ با تنش‌هایی همراه شد و حالا با تحریم‌های جدید واشنگتن، انتظار بروز شکاف‌های بیشتری می‌رود.
وزارت خزانه‌داری امریکا روز دو شنبه ۲۴ قوس اعلام کرد، صنایع دفاعی ترکیه و چهار مقام این کشور را به دلیل اقدام انقره در خرید سامانه دفاع موشکی اس ۴۰۰ تحریم کرده است. «اسماعیل دمیر» رئیس صنایع دفاعی ترکیه از جمله افرادی است که از سوی وزارت خزانه‌داری امریکا تحریم شده است.
در ماه‌های اخیر تنش میان امریکا و ترکیه بر سر خرید سامانه روسی اس ۴۰۰ افزایش یافت و واشنگتن هم هشدار داده بود اگر ترکیه سامانه‌های اس ۴۰۰ روس را تحویل بگیرد، تحریم خواهد شد. سامانه موشکی اس ۴۰۰، از پیشرفته‌ترین سامانه‌های پدافند هوایی و ضد موشکی است. مقامات ارشد ترک به ویژه رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور معتقدند که انقره حق دارد درباره انتخاب‌های تسلیحاتی خود که با توجه به الزامات دفاعی ترکیه مشخص شده‌اند استقلال عمل داشته باشند. ضمن اینکه بار‌ها تأکید کرده‌اند خرید سامانه موشکی اس ۴۰۰ هیچ تعارضی با خرید جنگنده اف ۳۵ از امریکا ندارد.
با این حال، کنگره امریکا خواهان مجازات ترکیه بود و بار‌ها از دولت ترامپ خواسته بود در چارچوب قانون «کاتسا» تحریم‌هایی علیه انقره اعمال کند. این قانون که اوت ۲۰۱۷ به امضای ترامپ رسید، کشور‌هایی را که با روسیه قرارداد‌های خرید‌های تسلیحاتی عمده امضا کنند، مشمول تحریم می‌داند. روابط امریکا و ترکیه در سال‌های اخیر پرنوسان بوده؛ انقره امیدوار بود زمامداری ترامپ روابط دو کشور را بهبود دهد، اما اختلافات از جمله بر سر خرید سامانه موشکی اس ۴۰۰ از روسیه و امتناع امریکا از فروش جنگنده اف ۳۵ در واکنش به این اقدام انقره و حالا هم اعمال تحریم علیه صنایع دفاعی و مقامات ارشد ترک موجب وخامت روزافزون این روابط شده است.
ضمن اینکه دولت ترامپ در مناقشه بین ترکیه با قبرس و یونان بر سر اکتشاف منابع گازی در مدیترانه شرقی، جانب این دو کشور عضو اتحادیه اروپا را گرفته و موضعی همسو با اتحادیه اروپا در پیش گرفته است. واشنگتن همچنین از سیاست منطقه‌ای اردوغان که از شمال آفریقا تا قفقاز جنوبی مداخله گری در پیش گرفته، به‌شدت ناراضی است. پمپئو اواسط نوامبر ۲۰۲۰ با انتقاد از اقدامات ترکیه در مدیترانه شرقی، لیبی و جمهوری آذربایجان گفت که اقدامات جدید انقره بسیار تجاوزکارانه است.
سفر اخیر پمپئو به استانبول و دیدار با اسقف اعظم کلیسای ارتدوکس، بدون ملاقات با مقامات ترک، نماد سردی روابط دو طرف بود. به نظر می رسد شکاف در مناسبات ترکیه و امریکا باقی خواهد ماند و مناسبات ترکیه و امریکا به شرایط قبلی خود بازنخواهد گشت. مجموع موضع‌گیری‌های امریکا در قبال ترکیه، آشکارا علیه سیاست‌ها و اقدامات دولت اردوغان در عرصه داخلی و منطقه‌ای است و به بروز دور جدیدی از تنش‌ها بین انقره و واشنگتن منجر شده است. با توجه به رویکرد منفی جو بایدن در قبال سیاست‌های اردوغان انتظار می‌رود که تنش‌ها و اختلافات بین دو کشور در دوره زمامداری بایدن نیز روندی افزایشی داشته باشد.
داکتر عبدالطیف نظری
