آیا اردوغان از بایدن نگران است؟
متحدان عرب و غیرعرب امریکا، به تناسب نوع رویکرد جو بایدن نسبت به هر یک، خود را در افق نزدیک تحولات، اثرپذیر می‌بینند و به همین دلیل به اشکال مختلف برای این رخداد، خود را آماده می‌کنند. از جمله بازیگران غرب آسیا، ترکیه، اسراییل و عربستان از سیاست و رویکرد‌های بایدن در روابط دوجانبه یا منطقه‌ای نگران هستند.
بایدن و مشاور امنیت ملی وی در قبال ترکیه و عربستان چندین‌بار مواضع صریحی داشته‌اند و اردوغان از این منظر که رفتار فرصت‌طلبانه‌ای در بازی‌های منطقه‌ای از خود نشان داده و همراهی مطلوبی از خود نشان نداده و با کارت تسلیحات روسیه، طرف‌های اروپایی و امریکا و ناتو را به چالش کشیده و امتیاز‌خواهی کرده یا در سرکوب جریان گولن تمامی خطوط قرمز را پشت سر گذاشته، عنصری نامطلوب ارزیابی شده و عربستان با بهانه حقوق بشری، ولی ناکارآمدی در سیاست‌های منطقه‌ای امریکا به‌ویژه تولید بن‌بست و شکست در یمن، خود را تحت فشار‌های جدید امریکایی خواهند دید؛ لذا هر دو بازیگر در تکاپوی بازبینی یا بهینه کردن سیاست‌های‌شان و تولید کارت‌های بازی برای کاستن از سیاست‌های تنبیهی بایدن قرار گرفته‌اند.
سعودی‌ها که از یک سال پیش به این سو، هیچ ابتکار عمل برتری‌سازی در قبال پرونده یمن ندارند، به‌دنبال ترمیم روابط با ترکیه هستند تا از وزن آن‌ها برای توقف برتری انصارالله و حکومت یمن بهره بگیرند و اردوغان با پرونده قره‌باغ وارد یک فاز نظامی و امنیتی شده و تا مرز چالش‌سازی برای ایران هم در مراسم رژه باکو پیش رفته تا نظر بایدن را جلب کند و با تعیین سفیر خود پس از مدت‌ها سردی روابط، به لابی اسراییل دل بسته است. ولی روند تحولات قره‌باغ با شرایط جدیدی روبه‌رو شده است.قره‌باغ کوهستانی در اختیار کامل روس‌ها قرار گرفته و کریدور ارتباطی با ارمنستان نیز انحصاراً با نظامیان روس اداره می‌شود و ترک‌ها و آذری‌ها از آن کنار گذاشته شده‌اند. روس‌ها که از مسیر درگیری دو طرف ارمنی و آذری، به‌دنبال به قدرت رساندن جریان طرفدار خود بودند، هنوز به هدف خود نرسیده و پاشینیان در قدرت باقی مانده است؛ لذا روس‌ها به‌زودی صدور پاسپورت و تابعیت به شهروندان قره‌باغ را شروع می‌کنند که در عمل نوعی فشار به جناح غربی ارمنستان و پوچ کردن همه دستاورد‌های ترکیه و آذری‌ها در جنگ قره‌باغ خواهد بود و برنده اصلی تا این مرحله، روس‌ها خواهند بود و به همین منظور مذاکرات پنهان با ایران را در دستور کار دارند.
این بدان معناست که اردوغان در نبرد قره‌باغ با دست خالی روبه‌روست و تنها گزینه کم‌هزینه برای اردوغان، کنار آمدن با سعودی‌ها برای نجات محمد بن‌سلمان در یمن است که شاید بایدن را نیز راضی کند. در حقیقت، سیاست صفر کردن چالش با همسایگان در رویکرد شرقی ترکیه که داود اوغلو برای ترکیه نظریه‌پردازی کرده، به نقطه‌ای رسیده که نه‌تنها با امریکا و اروپا، بلکه در محیط منطقه‌ای نیز، چالش‌های اردوغان به حداکثر رسیده و ناچار است از سیاست‌های جاه طلبانه دست برداشته و رویکرد امتیازدهی و تعهدات جدید به امریکا و عربستان را برای کارگشایی بن‌بست‌های آنان بپذیرد.
داکتر عبدالطیف نظری
