یکه ولنگ؛ بامیان: “من برای خود درآمد دارم،” خانم جمیله یک زنبور دار بامیانی با افتخار و با اشاره به سینه خود این جمله را می گوید.

تجارت کوچک زنبورداری او نه تنها برایش درآمدزا است، بلکه احساس غرور نیز برای او به ارمغان آورده است.

در ولایت کوهستانی بامیان که یکی از ولایت های کمتر توسعه یافته کشور اما با امنیت بالا می باشد، صنعت زنبورداری کامل کننده دیگر محصولات تجاری این ولایت مانند کچالو شده است و به زنان روستایی این شانس را داده تا آنها نیز کارآفرین باشند.

در سال های اخیر و با حمایت سازمان های غیردولتی و کمک های خارجی، در ولایت بامیان چهار تشبث زنبورداری ایجاد شده است. این تشبث های تعاونی که از صفر شروع کرده بودند، هم اکنون 400 کارگر دارند که نصف بیشتر این کارگران زن هستند و سالانه نزدیک به 14 تن عسل تولید می کنند.

ولسوالی «یکه ولنگ» در فاصله 100 کیلومتری از جایگاه بت های عظیم و مشهور بودا و در 2600 متری از سطح دریا واقع شده است. ساکنان این ولسوالی نگرانند که با آمدن زمستان ممکن است زنبورهایشان در اثر سرما تلف شوند.

این کارگران تقریبا یک ساعت را در برف ها پیاده می روند تا ظرف هایشان را از عسل پر کرده و سپس برچسبی که کمتر کسی از خود آنان خوانده می تواند بر روی آن ها بچسبانند.

“من ارباب خودم هستم”

خانم جمیله تقریبا یک سال پیش به شغل زنبور داری و با حمایت یکی از همسایگانش به نام سیاه موی روی آورد. سیاه موی که خود پنج سال است در این زمینه فعالیت دارد سال گذشته اولین دسته زنبور را به جمیله داد.

جمیله گفت “در ماه حمل بود و من به طور کامل آن روز را به خاطر دارم. بسیار خوشحال بودم، زمانی که کار خانه ام را تمام کردم، تمام روز را می نشستم و زنبورها را تماشا می کردم که چگونه کار می کنند.”

هبیت الله نوری ناظر شرکت زنبورداری است و می گوید که جمیله تقریبا 400 کیلوگرم عسل امسال تولید کرده است. هر کیلو عسل تقریبا 800 افغانی در بامیان ارزش دارد و در کابل 1000 افغانی (15 دالر) به فروش می رسد.

جمیله یک مادربزرگ است که تمام فرزندانش ازدواج کرده اند و برای خود زندگی دارند. سیاه موی نیز هشت فرزند دارد.

درآمدی که آنها از زنبور داری و تولید عسل شان کسب می کنند به خوبی نیاز زندگی شان را برآورده می کند.

جمیله می گوید “می توانم کرایه ملی بس را موقعی که به دیدن دخترم می روم بپردازم. حتی می توانم برایش چاکلت نیز بخرم.”

حلیمه مادری جوان با دو فرزندش نیز می گوید “می توانم برای فرزندانم کتابچه بخرم.”

برای مرضیه که شوهرش را از دست داده است، زنبورداری کلید ادامه حیات او می باشد. او ساکن اصلی روستایی در نزدیکی ولسوالی یکه ولنگ است که تقریبا 30 دقیقه پیاده فاصله دارد.

شوهر او در دوران حاکمیت طالبان توسط طالبان کشته شد.

او چهار کندوی زنبور دارد و می گوید “اوایل من دهقانی، خیاطی و یا علف های هرز را درو می کردم. برادرم مرا حمایت کرد، اما بیشتر من روی پای خود ایستاده بودم.”

مرضیه گفت “هم اکنون با فروش عسل می توانم خانواده ام را حمایت کنم. من ارباب خودم هستم.”

کمی پایین تر، فاطمه و دخترانش در حالیکه کلاه و توری های ضد زنبور پوشیده اند، شانه های عسل را در درون کندوهای زنبور می گذارند. احمد حسینی شوهرش نیز به او کمک می کند و بوره/شکر برای زنبورها را می آورد.

احمد حسینی با لبخند می گوید “این اولین بار است که ما همگی در کنار هم کار می کنیم.”

سادیا فاطمی مشاور موسسات بین المللی در این زمینه می گوید “زمانی که آنها برای اولین بار عوایدی کسب می کنند، این عواید کمک می کند که آنها موقعیت مناسب شان را در خانه کسب کنند، بویژه دختران که در غیر این صورت به عنوان یک سر بار بالقوه برای خانواده محسوب می گردند.”

15 سال پس از سقوط رژیم طالبان، افغانستان همچنان محیطی خشن برای زنان محسوب می گردد. در سال 2016، تنها 10 فیصد زنان خارج از بخش زراعی درآمد داشتند، که تقریبا 30 فیصد کمتر از همتایان مردشان معاش دریافت میکنند.

فاطمی می افزاید “تنها 34 فیصد زنان می گویند که اجازه آن را دارند که درآمدشان را خودشان خرج کنند.”

«مارک جین جین» زنبور دار فرانسوی که توسط آژانس کمک رسانی فرانسه به بامیان برای احیای صنعت زنبورداری اعزام شده، می گوید “پیش از دهه 1960 میلادی، هیچ سنت زنبورداری در اینجا وجود نداشت. اما سرانجام توسط ظاهرشاه این کار شروع شد.”

او گفت “زمانی که در سال 2005 این کار را شروع کردیم، هیچ چیزی نبود؛ اما در سال 2012 و زمانی که وزارت زراعت افغانستان حمایت از این کار را شروع کرد، اوضاع تغییر کرد.”

عبدالوهاب محمدی رئیس زراعت بامیان نیز می گوید “هم اکنون به طور عامه در جامعه جا افتاده است که زنان نیز می توانند در خط مقدم حمایت از خانواده حضور داشته باشند. این باور در حال افزایش است. مردم زنبور داری را یک داستان موفق می بینند و در حال تقلید هستند.”