چرا ایران به یکباره برای افغانستان مهم شد؟
هفته‌ی گذشته، عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه‌ی ملی افغانستان نیز به تهران سفر و با شماری از مقام‌های بلندپایه‌ی تهران دیدار کرد. شورای عالی مصالحه‌ی ملی در مورد سفر آقای عبدالله به تهران نوشت: «از نظر ما صلح و ثبات در افغانستان به معنای صلح در منطقه و فراتر از منطقه است. صلح و ثبات در افغانستان با پایان بخشیدن به بحران منطقه‌ای، بی‌ثباتی، دهشت‌افگنی، افراط‌گرایی، زرع، تولید و قاچاق مواد مخدر می‌تواند فصل تازه‌ای از همکاری، همگرایی، تجارت، اتصال و توسعه‌ای منطقه‌ای را رقم زند.»
در مااه‌ها و هفته‌های اخیر، رفت‌وآمدهای دیپلماتیک میان مقام‌های افغانستان و ایران، بیش‌تر از پیش افزایش یافته است. آگاهان بر این باورند که روابط افغانستان با کشورهای منطقه، به‌ویژه با ایران، بیش‌تر از هر زمانی نزدیک‌تر شده است. به گفته‌ی آن‌ها، نزدیکی اخیر افغانستان و ایران در واقع تقلای اخیر افغانستان برای تغییر سیاست امریکا در روند صلح این کشور است.
در ادامه‌ی این ترافیک دیپلماتیک میان تهران و کابل، دیروز (سه‌شنبه، ۲ جدی) حمدالله محب، مشاور امنیت ملی رییس‌جمهوری افغانستان به تهران سفر کرد و با شماری از مقام‌های ایرانی، به شمول جواد ظریف، وزیرخارجه‌ی ایران و علی شمعخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران دیدار کرده است.
وزیر امور خارجه‌ی ایران در این دیدار با آقای محب، حمایت از حکومت افغانستان را سیاست اصولی ایران دانسته و تأکید کرده است که راه حل فراگیر سیاسی با حضور همه‌ی اقشار افغانستان، بهترین ضامن صلح پایدار در این کشور است.
وزارت امور خارجه‌ی ایران با نشر اعلامیه‌ای از این دیدار گفته است که آقای ظریف بر ضرورت تعمیق رایزنی‌ها میان دو کشور همسایه در سطوح دوجانبه – منطقه‌ای و بین‌المللی- تأکید کرده است.
در اعلامیه‌ی وزارت خارجه‌ی ایران آمده است که مشاور امنیت ملی افغانستان نیز در این دیدار ضمن ارایه‌ی گزارشی از آخرین تحولات مربوط به گفت‌وگوهای صلح، از مواضع ایران در حمایت از دولت و ملت افغانستان قدردانی کرده و بر ضرورت گسترش همکاری‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی دو طرف تأکید کرده است.
از سویی هم آقای محب با علی شمعخانی، دبیرشورای عالی امنیت ملی ایران دیدار کرده و در این دیدار ایران را خانه‌ی دومش خوانده است. آقای شمعخانی نیز گفته است که افغانستان به دلیل اشتراکات و پیوندهای فراوان بین دو ملت از جایگاه ویژه‌ای در سیاست خارجی ایران برخوردار است. او با اشاره به افتتاح راه‌آهن خواف-هرات گفته که امیدوار است این پروژه بتواند نقش مؤثری در ارتقا و تحکیم روابط دو کشور داشته باشد. او در این دیدار با مشاور امنیت ملی ریاست‌جمهوری افغانستان، بر حمایت قاطع ایران از دولت افغانستان و لزوم افزایش همکاری و تعامل بین تهران-کابل در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و امنیتی تأکید کرده است.
هم‌چنان رسانه‌های ایران به نقل از آقای محب نوشته است که او در این دیدار، ایران را خانه‌ی دومش خوانده و تأکید کرده است که طالبان با استفاده‌ی سو از توافق با امریکا، در تلاش تحمیل شرایط خودشان به دولت افغانستان است. مشاور امنیت ملی تأکید کرده است که حکومت افغانستان اما در برابر طالبان بر مواضع اصول و قانونی خود، مقابل زیاده‌خواهی آن‌ها ایستادگی کره است.
ترافیک دیپلماتیک تهران-کابل
سفر روز دوشنبه‌ی مشاور امنیت ملی افغانستان به تهران، سومین رفت‌وآمد دیپلماتیک میان تهران و کابل در دو هفته‌ی اخیر بوده است.
هفته‌ی گذشته، عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه‌ی ملی افغانستان نیز به تهران سفر کرد و با شماری از مقام‌های بلندپایه‌ی تهران دیدار کرد. شورای عالی مصالحه‌ی ملی در مورد سفر آقای عبدالله به تهران نوشت: «از نظر ما صلح و ثبات در افغانستان به معنای صلح در منطقه و فراتر از منطقه است. صلح و ثبات در افغانستان با پایان بخشیدن به بحران منطقه‌ای، بی‌ثباتی، دهشت‌افگنی، افراط‌گرایی، زرع، تولید و قاچاق مواد مخدر می‌تواند فصل تازه‌ای از همکاری، همگرایی، تجارت، اتصال و توسعه‌ای منطقه‌ای را رقم زند.»
با این حال دو هفته پیش، عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه‌ی ایران به کابل آمد و با شماری از مقام‌های حکومتی، از جمله عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه‌ی ملی افغانستان و حمدالله محب، مشاور امنیت ملی دیدار کرد.
روند صلح افغانستان، مذاکرات صلح در دوحه و ضرورت اجماع و حمایت منطقه‌ای از تلاش‌های صلح در افغانستان، موضوعات اصلی این دیدارها خوانده شده است.
این ترافیک دیپلماتیک میان کابل و تهران در حالی صورت می‌گیرد که چندی پیش زلمی خلیلزاد، نماینده‌ی ویژه‌ی امریکا برای صلح افغانستان، گفت که ایران می‌خواهد امریکا در افغانستان در یک جنگ غیرقابل پیروزی و پرهزینه مشغول بماند و دوست ندارد روند صلح در این کشور موفق شود. به گفته‌ی او، ایران می‌خواهد از افغانستان به‌عنوان ابزار بر ضد امریکا استفاده کند. پیش از این امریکا ایران را به ارسال سلاح به طالبان نیز متهم کرده بود که از سوی ایران، «اتهامات بی‌اساس» خوانده شد.
گسترش روابط تجاری
ایران در کنار این‌که افغانستان را از طریق بندر چابهار به هند وصل کرده است، به‌تازگی خط آهنی را نیز برای افغانستان ساخته است که هرات این کشور را با خاک ایران در منطقه‌ی خواف وصل می‌کند.
جواد ظریف، وزیر امور خارجه‌ی ایران در دیدار با آقای محب، گشایش راه‌آهن خواف-هرات را زمینه‌ای برای گسترش همکاری‌های دو کشور و ارتباط سریع‌تر با مناطق شرقی عنوان کرده است: «ضرورت دارد در جهت افزایش همکاری‌های مرزی، گذرگاه دوغارون بهینه‌سازی شود.»
همکاری‌ها در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی، برگزاری کمیسیون مشترک دو کشور و پیگیری پروژه‌های دیگر زیربنایی و به‌ویژه همکاری در حوزه‌ی آب، از محورهای دیگر گفت‌وگوهای وزیر امور خارجه‌ی ایران با مشاور امنیت ملی افغانستان بوده است.
از سویی هم علی شمعخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در دیدار با آقای محب، با اشاره به افتتاح راه‌آهن خواف-هرات گفته که امیدوار است این پروژه بتواند نقش مؤثری در ارتقا و تحکیم روابط دو کشور داشته باشد.
خط آهن هرات-خواف در بیستم قوس سال روان خورشیدی توسط رییس جمهورهای دو کشور گشایش یافت. حسن روحانی و محمد اشرف غنی در مراسمی که از طریق ویدیوکنفرانس برگزار شده بود، دو طرف گشایش این راه‌آهن را «تاریخی» خواندند.
حسن روحانی، رییس‌جمهور ایران، این خط آهن را مسیری برای «مستحکم‌تر» کردن پیوندها میان دو کشور خواند و محمد اشرف غنی هم آن را نتیجه‌ی تلاش‌های خستگی‌ناپذیر دو کشور برای رشد اقتصاد منطقه‌ای و رفاه آینده دانست.
دهن‌کجی کابل به امریکا؟
هم‌زمان با گرم شدن روابط کابل-تهران، آگاهان سیاسی تأکید دارند که این تغییر دیدگاه، درواقع آخرین تقلای کابل برای تغییر سیاست امریکا در روند کنونی صلح است.
رحمت‌الله بیژن‌پور، آگاه سیاسی، به روزنامه صبح کابل می‌گوید که برجسته‌سازی ایران به یک‌بارگی، تحول‌های جدید در سیاست‌های کابل در آستانه‌ی گفت‌وگوهای صلح است.
او تأکید دارد: «حکومت افغانستان بر این باور است که امریکایی‌ها، طالبان و هیئت مذاکره‌کننده، مصمم شده‌اند که دولت موقتی را بپذیرند که بیش‌تر طرف‌ها با آن موافقت کرده‌اند. با این حال به نظر می‌رسد که دولت، دست‌کم خودش را در انزوا می‌بیند و تلاش می‌کند که به یک سری رگه‌های مخالفت برای تغییر سیاست‌گذاری امریکا پس از سوگند رییس‌جمهور جدید، دست بزند.»
به گفته‌ی این آگاه سیاسی، آقای غنی با این کار می‌خواهد به امریکا بگوید که هرچند حالا طالبان به دست آن‌ها است و هر آن‌چه می‌خواهند توسط آن‌ها انجام می‌دهند؛ اما افغانستان می‌خواهد برای بقای خود در منطقه تلاش کند. «بدیهی است که سیاست اخیر افغانستان یک فشار است به‌خاطر این‌که دولت در انزوا نرود، توجه را جلب کند از سوی امریکا و متحدان دیگر بین‌المللی‌اش.»
از سویی هم سجاد مولایی، آگاه سیاسی، تأکید دارد که افغانستان روابط کشورهای همسایه‌اش را با طالبان درک کرده است و اگر ابتکار از دست کابل بیرون شود؛ حمایت ایران و پاکستان از جریان مخالف، می‌تواند ضربه‌ی مهلکی به حکومت افغانستان باشد؛ چنین دلیلی سبب شده است که حکومت افغانستان می‌خواهد اوضاع منطقه را به نفع خود تغییر بدهد.
آقای مولایی به روزنامه صبح کابل می‌گوید: «وقتی سفرهای اخیر نمایندگان طالبان به تهران و اسلام‌آباد صورت گرفت، کابل تلاش کرد که ابتکار عمل نباید به دست طالبان بیفتد. به همین خاطر مقام‌های افغانستان به چندین کشور منطقه‌ای سفر کردند و با آن‌ها دیدارهایی داشتند.»
صبح کابل
