نظارت از رای یا به چالش‌کشاندن نتیجه‌ی انتخابات؟
شماری از نهادهای جامعه‌ی مدنی مرتبط به انتخابات می‌گویند که فهرست‌ها و اطلاعات ارائه‌شده «خیالی» می‌باشد و نمی‌تواند از چگونگی روند رأی‌دهی نظارت کنند. یوسف رشید، رییس اجرایی مؤسسه‌ی انتخابات آزاد و عادلانه‌ی افغانستان (فیفا) می‌افزاید که این معلومات از سوی شهروندان کشور و اعضای ستادهای انتخاباتی به گونه‌ی «غیرمسئولانه» به نشر می‌رسد و سبب تشنج در کشور می‌شود.
همزمان با پایان مرحله‌ی رأی‌دهی انتخابات ریاست‌جمهوری کشور، شماری از اعضای ستادهای انتخاباتی و رأی‌دهندگان پیوسته فهرستی از نتایج رأی‌دهی مراکز انتخاباتی را در شبکه‌های اجتماعی نشر می‌کنند. از سویی هم، کمیسیون مستقل انتخابات با پایان روند رأی‌دهی از کاربران و شهروندان کشور خواست که از نشر هرگونه آمار در مورد رأی خودداری کنند.
محمدرفیع رفیق صدیقی، رییس کمیته‌ی رسانههای این کمیسیون که روز شنبه (ششم میزان) در یک کنفرانس خبری در کابل صحبت می‌کرد، گفت که معلومات و آمارهای ارائه‌شده اکثرا «جعلی»، «نامنظم» و «نادرست» است. او تأکید کرد که ارائه‌ی این معلومات سبب لطمه‌زدن در مشروعیت و اعتبار انتخابات می‌شود: «خواست ما از شهروندان، جریان‌های سیاسی، نهادهای مدنی و نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری کشور این است که خبرهای جعلی و نادرست را به نشر نرساند.»
انتخابات ریاست‌جمهوری با رقابت ۱۳ نامزد به‌شمول، محمداشرف غنی و عبدالله عبدالله دو روز پیش در تاریخ ششم میزان در سراسر کشور برگزار شد. اسدالله خالد و محمدمسعود اندرابی در پایان روز انتخابات در یک کنفرانس مشترک خبری اعلام کردند که این انتخابات به‌رغم تهدیدات امنیتی و مشکلات لوجیستیک از مجموع پنج‌هزار و ۳۷۳ مرکز تثبیت‌شده از سوی کمیسیون انتخابات صرفا در ۴۶۸ مرکز برگزار نشده است.
پس از اعلام پایان رأی‌دهی، کاربران شبکه‌های اجتماعی اما به‌صورت مداوم عکس‌هایی از فهرست تعداد آرای ریخته‌شده در صندوق‌های رأی‌دهی را به نشر می‌رسانند. حتا در موارد شماری از اعضای ارشد ستادهای انتخابات و کارمندان بلندرتبه‌ی دولتی نیز دست به نشر این فهرست‌ها زده‌اند.
نظارت یا به چالش‌کشاندن نتیجه‌ی انتخابات؟
فرهاد کاووسی، از باشندگان کابل که عکس‌هایی از فورمه‌های نتایج آرا در چندین مرکز رأی‌دهی را در صفحه‌ی فیسبوک‌اش بارگیری کرده است، می‌گوید که این فهرست‌ها واقعی است و هدف از این کارش نیز جلوگیری از تقلب در روند انتخابات و نظارت بر این روند می‌باشد. آقای کاووسی می‌افزاید که آنان در مقایسه با این فهرست‌ها نتایج نهایی انتخابات را اعتباردهی می‌کنند.
اما شماری از نهادهای جامعه‌ی مدنی مرتبط به انتخابات می‌گویند که فهرست‌ها و اطلاعات ارائه‌شده «خیالی» می‌باشد و نمی‌تواند از چگونگی روند رأی‌دهی نظارت کنند. یوسف رشید، رییس اجرایی مؤسسه‌ی انتخابات آزاد و عادلانه‌ی افغانستان (فیفا) می‌افزاید که این معلومات از سوی شهروندان کشور و اعضای ستادهای انتخاباتی به گونه‌ی «غیرمسئولانه» به نشر می‌رسد و سبب تشنج در کشور می‌شود.
رییس اجرایی فیفا همچنان با اشاره به نقش نظارتی بایگانی این فهرست‌ها می‌افزاید: «نشر این فهرست و اطلاعات مبتنی بر اشتراک رأی‌دهندگان و تعداد آرای ریخته‌شده به نفع نامزد خاصی، نمی‌تواند روند بررسی و اعلام نتایج انتخابات را نظارت کنند. نظارت از مراحل مختلف روند انتخاباتی صرفا از طریق طی مراحل قانونی آن امکان‌پذیر است و در غیر آن، این موضوع بهانه‌ای برای تشنج‌کردن وضعیت می‌باشد؛ به خصوص شماری از مقام‌های دولت و اعضای ستاد انتخاباتی که با زیرپاکردن مواد قانون انتخابات در کشور به این موضوع دامن می‌زنند.»
در همین حال زبیر حبیب‌زاده، سخن‌گوی بنیاد انتخابات شفاف افغانستان (تیفا) نیز می‌گوید که بایگانی و نشر فهرست رأی از مراکز و محلات رأی‌دهی چالش‌سازی در برابر کار کمیسیون انتخابات می‌باشد. او می‌افزاید که صلاحیت اعلام نتایج رأی‌دهی را بر بنیاد ماده‌های قانون انتخابات صرفا کمیسیون انتخابات دارد. از جانبی هم، آقای حبیب‌زاده می‌افزاید که نشر این فهرست و معلومات اذهان عامه را مخدوش کرده و زمنیه برای عدم پذیرش نتایج انتخابات از سوی شماری از نامزدان را فراهم می‌کند.
در فقره‌ی سوم ماده‌ی ۸۷ قانون انتخابات نیز آمده است که «کمیسیون مستقل انتخابات مکلف است بعد از آن‌که شمارش آراء توسط کمیسیون شکایات مورد رسیدگی قرار گرفت، نتایج نهایی انتخابات را اعلام و نشر کند».
از سویی هم علی کاوه، جامعه‌شناس به این باور است که اعلام فهرست رأی‌دهندگان و اطلاعات مربوط به آرای استفاده‌شده در محلات و مراکز رأی‌دهی تأثیر چندانی روی روند اعلام نتایج انتخابات در کمیسیون‌های انتخاباتی ندارد. با آن هم به گفته‌ی او، تعدادی از نامزدان پیشتاز می‌توانند از این اقدامات برای تقلا در نپذیرفتن نتایج در صورت برنده اعلام‌نشدن استفاده ببرند.
هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) و سفارت بریتانیا در کابل نیز با نشر اعلامیه‌های جداگانه‌ای از تمامی گروه‌ها در کشور خواسته‌اند که در مورد آمار مربوط به مرحله‌ی رأی‌دهی و اشتراک‌کنندگان در انتخابات ریاست‌جمهوری مسئولانه عمل کنند. در اعلامیه یونا که دیروز (یک‌شنبه، ۷ میزان) به نشر رسیده، آمده است که تنها کمیسیون مستقل انتخابات می‌تواند آمار رسمی از نحوه‌ی مرحله‌ی رأی‌دهی و اشتراک‌کنندگان در انتخابات را به نشر برساند.
یوناما همچنان گفته است که سازمان ملل در مورد آمار اشتراک‌کنندگان در انتخابات نظری نداشته و نخواهد داشت. یوناما در عین حال تأکید کرده است که منتظر می‌ماند تا کمیسیون مستقل انتخابات در این مورد آمار بدهد. در همین حال سفارت بریتانیا در کابل با نشر اعلامیه‌ای تأکید کرده است که از نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری و حامیان آنان نیز خواسته است که از ادعاهای زودهنگام پیروزی و همچنان ادعاهای بی‌اساس تقلب خودداری کنند.
در اعلامیه‌ی این سفارت از تمامی طرف‌ها، به‌شمول کمیسیون‌های انتخاباتی خواسته شده است که به مراحل قانونی روند انتخابات و نقش قانون در این روند احترام بگذارند.
عامل پیش‌داوری‌ها
علی کاوه می‌گوید که نشر فهرست رأی‌دهندگان و پیش‌دواری مبنی بر اعلام برندگی یکی از تیم‌های انتخاباتی توسط اعضای ستادهای انتخاباتی و طرف‌داران آنان صورت می‌گیرد. به گفته‌ی او عمده‌ترین عامل این موضوع، ضعف کاری نهادهای مسئول از جمله کمیسیون‌های انتخاباتی و بی‌اعتمادی به آنان و توجیه رأی برای نامزدان انتخابات و حامیان آنان می‌باشند.
این جامعه‌شناس به این باور است که کمیسیون‌های انتخاباتی در روند انتخابات تا کنون نتوانسته‌اند اعتماد و اعتبار نزد رأی‌دهندگان از امانت‌داری رأی آنان را ایجاد کنند: «شهروندان بدین باور رسیده‌اند که ممکن‌ترین گزینه برای تعیین مسئول اول حکومت و چگونگی حکومت‌داری، انتخابات می‌باشد، اما کمیسیون‌های انتخاباتی و متباقی نهادهای مسئول تا کنون اعتماد به روند انتخابات نزد شهروندان کشور را ایجاد کرده نتوانسته است.» همچنان آقای کاوه به این باور است ادعای پیروزی پیش از وقت از سوی هواداران و اعضای ستادهای انتخاباتی به هدف توجیه آرای کم‌شان است.
اطلاعات روز
