طالب به دنبال مشروعیت و مردم به فکر نان؛ گورهایی که با دستان خود خواهیم کَند!

طالبان در حالی به دنبال مشروعیت منطقه ای و بین المللی می گردد که گرسنگی و قطحی و خشکسالی مردم افغانستان را به کام مرگ کشانده و براساس آمارهای موجود در زمستان پیشرو بسیاری از کودکان از گرسنگی خواهند مرد.

با سقوط حکومت پیشین، قطع شدن کمک های خارجی، بلوکه شدن دارایی های بانک مرکز افغانستان از سوی امریکا و غرب به عنوان اهرم فشار اقتصادی برای رام کردن طالبان و فرار سرمایه و سرمایه گذاران از کشور، افغانستان را در یک بحران اقتصادی و انسانی شدید فرو برده است.

بحران اقتصادی به حدی ست که براساس آمار منتشر شده از سوی سازمان ملل و دیگر نهادهای بین المللی امداد رسان، درصد بالایی از شهروندان افغانستان در معرض مرگ ناشی از گرسنگی قرار دارند.

روزنامه گاردین طی مطلبی گرسنگی و قحطی اخیر در افغانستان را یک میدان جنگ تازه برای مردم این کشور به ویژه بی جا شدگان داخلی توصیف می کند.

براساس این مطلب، از شروع سال 2021 میلادی تاکنون نزدیک به هفت صد هزار شهروند افغان از خانه های خود بی جا شده به دو میلیون و نه صد هزار بی جاشده داخلی پیشین تا پایان سال 2020 میلادی پیوسته اند. خروج نیروهای خارجی و قطع کمک های بین المللی و تسلط دوباره طالبان بر افغانستان این کشور در یک بحران انسانی شدید غرق شده است.

سید محمد هفتاد ساله به گاردین می گوید درشش سال اخیر این اولین بار است که به خانه بر می گردد. سید محمد چند هفته پیش همراه خانواده اش به خانه بازگشت اما با یک خانه مخروبه روبرو شد: قسمت پشت خانه سید محمد که نزدیک یک پایگاه نظامی متروکه واقع شده اکنون به مخروبه تبدیل گشته است.

بیشتر جمعیت منطقه «مرجه» در ولایت هلمند در یک دهه اخیر به دلیل درگیری بین نیروهای امنیتی دولت پیشین و نیروهای ائتلاف با طالبان بی جا شده اند و کمتر خانه ای را می توان در شهر پیدا کرد که بر اثر جنگ تخریب نشده باشد.

سیر کردن شکم گرسنگان، مشکلی بزرگ تر از بازسازی خانه

سید محمد نیز همانند ده ها هزار بیجا شده داخلی دیگر در هلمند و ولایات دیگر افغانستان شاهد تبدیل شدن شهر و خانه هایشان به میدان جنگ بین نیروهای حکومت پیشین و طالبان بوده است و اکنون که به خانه اش بازگشته است با خرابه ای روبرو شده است.

مشکل بزرگ تر از بازسازی خانه برای سید محمد و امثال او اما سیر کردن شکم های خالی خود و اعضای فامیل می باشد.

سید محمد می گوید:«گاهی اوقات ترکاری می خوریم اما بیشتر اوقات با چای و نان خالی شب و روز را سپری می کنیم.»

دیگر باشندگان این شهر مخروبه نیز روایت های مشابهی دارند: فامیل ها به سختی می توانند غذای کافی بخرند و کسانی مثل سید محمد که به تازگی به ولسوالی بازگشته اند می بایست تا شروع بهار و آغاز کشت و کار صبر کنند آن هم در شرایطی که خشکسالی پایان یافته باشد و آنها بتوانند چیزی کشت کنند. این ولسوالی تجسم کوچکی از بحران سراسری افغانستان است: براساس اعلام برنامه جهانی غذا تنها دو درصد جمعیت افغانستان غذای کافی برای خوردن دارند و در سال جاری نیمی از کودکان زیر پنج سال افغانستان در معرض مرگ ناشی از گرسنگی قرار گرفته اند.

داکتر محمد انور که خود نیز از بی جاشدگان داخلی ست و تازه به ولسوالی مرجه بازگشته هر هفته در کلینیک خصوصی کوچک این ولسوالی با کودکان بسیاری که دچار سوء تغذیه هستند سروکار دارد.

وی می گوید نوزادان متولد شده نصف وزنی که باید داشته باشند را دارند.

وی پیش بینی می کند دست کم دو هزار کودک در سراسر ولسوالی مرجه در معرض گرسنگی و احتمالا مرگ قرار دارند.  

کمبود غذا در مناطق دور افتاده و قریه جات یک مشکل بزرگ به حساب می آید. حتی در دولت قبلی که انبوه کمک های خارجی به افغانستان جاری بود، حکومت برای رفع مشکل گرسنگی با چالش هایی روبرو بود. اکنون اما طالبان پول کافی برای پرداخت معاشات کارمندان دولتی را ندارند، سیستم بانکی به دلیل تحریم های اقتصادی مختل شده و از همه بدتر خشکسالی محصولات و چراگاه های قریه نشینان را از بین برده است.

بسیاری از بی جا شدگان داخلی که به مرجه و دیگر مناطق هلمند بازگشته اند برای بازسازی خانه هایشان زیر قرض های سنگین رفته اند.

سید محمد می گوید به دکان داران و دیگر طلبکاران خود نزدیک به پنجاه هزار افغانی قرض دار است. وی می گوید:«به غذا و پول نیاز داریم اما هیچ کس نیست به ما کمک کند.»  

کمک های ناچیز کمیشنری سازمان ملل

محمد صدیق از کارمندان کمیشنری عالی سازمان ملل برای پناهندگان در ولایت هلمند می گوید در تمام مناطق جنگ زده این ولایت باید منتظر گرسنگی و قحطی بیشتر بود.

وی تاکید می کند اگر در زمستان وضع به همین صورت پیش برود، بسیاری از فامیل ها فقیرتر از آنچه هستند می شوند و بسیاری از گرسنگی خواهند مرد.

کمیشنری عالی سازمان ملل برای پناهندگان در همکاری با نهادهای محلی همکار نیازهای حدود بیست و دو هزار بی جا شده داخلی در ولایت هلمند را رفع می کنند. «کمک به بازسازی و گرم نگه داشتن خانه ها در زمستان و ادغام مجدد در جامعه» بخشی از فعالیت های کمیشنری عالی سازمان ملل برای پناهندگان در هلمند می باشد.

برنامه گسترده سازمان ملل برای رفع بحران انسانی در افغانستان در سال 2022 که نیازمند 4.4 میلیارد دالر(3.2 میلیارد یورو) می باشد در یازده جنوری اعلام شد. اگر این مبلغ فراهم گردد، کمک های غذایی، حمایت از زارعین، خدمات صحی، سرپناه موقت، آب و برخی خدمات صحی دیگر به مردم افغانستان امکان پذیر می شود.

داکتر انور می گوید دلیل اصلی سوء تغذیه کودکان عدم دسترسی مادران به غذای کافی می باشد. مادران پروتئین کافی دریافت نمی کنند و نمی توانند به درستی کودکان خود را تغذیه کنند. از سویی هم کمبود آب آشامیدنی صحی ناشی از خشکسالی سبب اسهال و از دست دادن وزن بیشتر در کودکان شده است.

کودکان دچار سوء تغذیه

وی می افزاید بیشتر کودکان مبتلا به سوء تغذیه در معرض بیماری ها خطرناکی قرار دارند که می تواند به مرگ آنها منجر شود. از سویی هم عدم دسترسی به لباس گرم سبب شده کودکان در هوای سرد کنونی به بیماری سینه پهلو دچار شوند.

داکتر انور در کلینیک کوچک خود در ولسوالی مرجه هلمند تمام تلاشش را برای کمک به کودکان انجام می دهد اما به تلاش های بیشتر در این زمینه نیاز است. قبل از هرچیز باید گرسنگی و قحطی گسترده بر طرف گردد.

اثرات خشکسالی همه جا آشکار است: کانال های آبیاری خشک شده اند و بسیاری از مزارع با نمک پوشیده شده  است. استفاده از پمپ های برقی برای آبیاری مزارع تریاک سبب کاهش سطح آب، خشکی خاک و حتی عدم باروری دوباره زمین های کشاورزی که زمانی زیر کشت محصولات قانونی بود، شده است.

از سوی دیگر بارش شدید برف و باران در هفته های اخیر سبب جاری شدن سیل در ولایت هلمند و ولایت همجوار قندهار شد و خانه ها و مزارع زیادی را تخریب نمود. بیشتر آب جاری شده به جای اینکه ذخیره شود از دست رفت.

فیض محمد صدیق می گوید تمام جوان ها ولسوالی را ترک کرده اند و ما کاری نمی توانیم بکنیم!

فضل محمد از دیگر بی جاشدگان داخلی نیز می گوید اگر آب ها مهار شود، جوانان دیگر به ایران یا پاکستان نمی روند. وی تاکید می کند اگر فکری به حال خشکسالی نشود، مجبورند با دستان خود گورهای خودشان را بکنند.   

 محمد صدیق تاکید می کند اکنون که جنگ به پایان رسیده و بسیاری از کسانی که تصمیم فرار از کشور را داشتند از تصمیم خود منصرف شده اند اوضاع می بایست فرق کند اما در عمل این طور نیست و تغییرات آب و هوایی و بحران اقتصادی زندگی مردم را سخت کرده است. اگر شرایط ادامه یابد مردم چاره ای جز فرار ندارند.

نویسنده: روسله یاسینزی عثمانی