انتخابات ریاست جمهوری افغانستان و پنج نکته مهم!
مردم افغانستان در انتخاباتی شرکت کرده و رای داده اند که قبلا دوبار به تاخیر افتاده بود و بیشتر انتظار می رفت که این بار فقط چند هفته قبل از پروسه رای دهی این روند بهم بخورد.
رای دهنده گان با تهدیدهای امنیتی و نگرانی ها از تقلب گسترده برای رای دادن در چهارمین رای گیری ریاست جمهوری شجاعت به خرج دادند.
اما روند رای گیری با موضوعات جدید و قدیمی آلوده بوده، اگرچه این روند نسبت به انتخابات های قبلی بهتر به نظر می رسد.
در اینجا پنج مورد کلیدی به بحث گرفته شده است.
احتمال حضور کمرنگ
بسیاری از ناظران از مشارکت کم رنگ رای دهندگان در سراسر افغانستان خبر داده اند که می تواند مشارکت و مشروعیت انتخابات را زیر سوال ببرد.
پیش از رأی دهی بسیاری از مردم پیش بینی کرده بودند که به دلیل ترس از حملات طالبان و نگرانی از تقلب گسترده در انتخابات های قبلی، مشارکت پایین داشته باشند.
حتی در کابل مشارکت مردم پراکنده بود و مراکز رای گیری که دارای مشارکت بالا بوده، بسیار اندک بود.
کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان هنوز آمار و ارقام کامل مشارکت رای دهنده گان را ارائه نکرده است.
احمد مجیدیار تحلیلگر آزاد در توئیتر خود گفته که مهمترین دلیل عدم حضور شرکت کنندگان، تهدیدهای طالبان مبنی بر حمله به روند رای دهی، خشونت در روز انتخابات و از دست دادن اعتماد به نفس رای دهندگان در این روند است.
به گفته او دلیل مهم دیگر این بود که بسیاری از کاندیداها به خاطر شک و تردید در برگزاری انتخابات حتی به دلیل مذاکرات صلح آمریکا و طالبان که به طور ناگهانی در ۷ سپتامبر به پایان رسید، “با جدیت کار خود را برای بسیج رای دهندگان” انجام ندادند.
بنیاد انتخابات شفاف افغانستان (تیفا) نهاد مدنی ناظر از انتخابات گفته است که مشارکت رای دهندگان بسیار اندک بود و دلیل عمده آن فقدان حضور رای دهندگان زن در ۱۲ ولایت کشور بود.
تیفا گفته که عکس گرفتن از رای دهندگان که بعضی از زنان در کشور محافظه کار مذهبی اغلب تمایلی به انجام آن ندارند، بر مشارکت زنان تأثیر گذاشته بود.
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان که ده ها ناظر در مراکز رای گیری داشت، همچنین از مشارکت اندک، به ویژه در بین رأی دهندگان زن خبر داد.
این کمیسیون از مشارکت بالای زنان در ولایات مرکزی نظیر بامیان و دایکندی، ولایات غربی هرات و جنوبی هلمند خبر داد.
مشکلات سیستم بایومتریک
رای دهندگان ابراز داشتند که روند رای گیری ریاست جمهوری نسبت به انتخابات پارلمانی خیلی بهتر تنظیم و برگزار شده بود.
اما هنوز هم بسیاری از موضوعات فنی و سازمانی از جمله نبود نام شهروندان در لیست رای دهندگان و مشکلات سیستم شناسایی بیومتریک رأی دهندگان که برای جلوگیری از فساد استفاده می شود، گزارش دادند.
در برخی ولایات، این امر باعث شد تا مردم به امید رأی دادن به چندین مرکز رای دهی بروند تا بتوانند رای خود را استفاده کنند.
گفته شده که کارکنان انتخابات با سیستم ناآشنا بوده و در استفاده از آن مشکل داشتند. گزارش شده که در برخی از ولایات، دستگاه ها با تاخیر رسیده که باعث تاخیر در پروسه شده بود.
یوسف رشید، رییس بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان گفت: “در بعضی از حوزه ها، روند رای گیری خیلی دیر شروع شده است. سیستم بایومتریک هنوز هم مشکل دارد. اما اگر آن را با انتخابات قبلی مقایسه کنیم، مشکلات کمتری وجود داشت.”
با توجه به این نگرانی ها، کمیسیون مستقل انتخابات محدودیت ها را کاهش داد و اجازه داد که مردم می توانند که برچسب های انتخاباتی را در شناسنامه های ملی خود داشته باشد و رأی دهند.
این دومین باری بود که افغانها با استفاده از سیستم بیومتریک رأی دادند؛ سیستمی که باعث ایجاد هرج و مرج در انتخابات پارلمانی سال ۲۰۱۸ شد که دستگاه ها با نقایص روبرو شد، بعضی های آن ناپدید شدند، و یا توسط کارمندان آموزش ندیده مورد استفاده قرار نگرفت.
پیشرفت امنیت
این انتخابات با حملات بیشمار طالبان در مقیاس های کوچک تهدید شد، اما سه نفر کشته شدند که تعداد کشته ها در مقایسه با انتخابات قبلی به میزان قابل توجهی کاهش یافته بود.
از جمع هفت هزار محل رای گیری بیش از ۲ هزار آن به دلیل تهدید حملات گروه های مخالف دولت بسته شده بود.
در گذشته، طالبان مراکز رای گیری و رأی دهندگان را بمب گذاری کردند، و در هفته های اخیر هشدار دادند که در صورت برگزاری انتخابات، خونریزی بیشتری صورت خواهد گرفت.
در ولایت شمالی فاریاب، نیروهای امنیتی افغانستان در شش ولسوالی با شورشیان طالبان که می خواستند مانع مردم برای رای دهی شوند، درگیر شدند.
طالبان گفتند که اعضای ای گروه به مراکز رای گیری در ولایت لغمان حمله کردند. مقامات افغان گفتند که در شهر شرقی جلال آباد چهار انفجار رخ دادذکه در آن یک نفر کشته شده و طالبان روند رای گیری را در برخی محلات مختل ساختند.
مقامات همچنان خاطر نشان ساختند که کابل، غزنی و قندز نیز شاهد انفجارات کوچکی بود.
مختل ساختن شبکه های مخابراتی توسط طالبان
به نقل از خبرگزاری کشور، طالبان پایه های مخابراتی را در بعضی از مناطق افغانستان هدف قرار دادند و با منفجر شدن آنها، سرویس های ارتباطات در ولسوالی ها و حتی برخی شهرها قطع شدند.
این اختلال نه تنها رأی دهندگان بلکه کمیسیون مستقل انتخابات را در روز انتخابات، تحت تأثیر قرار داد.
کمیسیون مستقل انتخابات اظهار داشت که ارتباط شان با ۹۰۱ حوزه رای گیری در سراسر کشور قطع شده است. بسیاری از این مراکز رای گیری در ولایت های شمالی بدخشان، تخار، قندز و بغلان بوده است.
مشخص نیست که آیا رأی گیری در این ۹۰۱ مرکز صورت گرفته است یا اینکه با فشار طالبان آنها بسته شدند.
کمیسیون مستقل انتخابات می گوید وضعیت عملیاتی مراکز رای دهی را نمی داند.
شرکت های خصوصی ارتباطی تحت فشار های شدید قرار گرفته اند، بعضی اوقات هم با حملات روبرو می شوند تا پایه های ارتباطی خود را غیرفعال سازند. طالبان چندین شرکت را متهم به ارائه خدمت به دولت و نیروهای خارجی کرده است.
اعمال نافرمانی
در گذشته، طالبان محل های رای گیری را منفجر می ساخت و انگشت کسانی که رای داده بودند را قطع می کردند.
طالبان انگشت سمت راست صفی الله صافی را به خاطر رای دادن در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۴ بریدند. اما این امر باعث نشد تا این تاجر رای خود را دوباره به صندوق آرا نندازد.
عکسی از این مرد ۳۸ ساله در رسانه های اجتماعی به طور گسترده ای منتشر شده که نشان می دهد انگشت سمت راستش نیست و انگشت سمت چپش با رنگ جوهر آبی شده است؛ امری که نشان دهنده شرکت او در انتخابات است.
آقای صافی گفت: “وقتی آینده کشور و فرزندانم در میان باشد، آنها حتی اگر دست های من را هم قطع بکنند، نخواهم نشست.”
فرود بیژن
