اقامت چهار روزه غنی در هرات و نمایش قدرت!

اقامت طولانی او پشت شادی و هلهله مردم به خاطر افتتاح پروژه تاپی و انتقال برق ترکمنستان از مسیر افغانستان به پاکستان، پنهان ماند.

جوهر این اقامت طولانی اما مصرف خارجی داشت و به نظر می‌رسد که رئیس جمهور غنی در بهره‌برداری از این فرصت، کامیاب شد.

در دهه‌های اخیر کمتر اتفاق افتاده که رئیس جمهوری افغانستان چند روز پیهم را بیرون از پایتخت و در یکی از ولایات افغانستان سپری کند.

او که روز پنجشنبه سوم حوت/ اسفند، یک روز پیش از افتتاح پروژه تاپی به هرات آمده بود، پس از دیدارها و گفت‌وگوهای مفصل با گروه‌های مختلف مردم، شام یکشنبه ششم حوت به کابل بازگشت.

معمولا روسای جمهوری افغانستان، کمتر به ولایت‌های دورتر از مرکز سر می‌زنند و اگر هم رفته‌اند سفر خود را پس از چند ساعت اقامت در آن شهر، کوتاه کرده و به کابل بازگشته‌اند.

از سوی دیگر آقای غنی پیوسته از سوی مخالفانش متهم شده که با مردم رابطه ندارد و بیشتر وقت خود را در محاصره نیروهای امنیتی در داخل ارگ ریاست جمهوری در کابل سپری می‌کند.

حتی حامد کرزی که به اصطلاح در مردم‌داری و گستردگی روابط‌ش با توده‌ها، شُهره بود، هرگز در یک ولایت بیش از دو روز اقامت نداشته است. حتی در زادگاهش در قندهار.

آقای غنی که پس از رسیدن به قدرت، هفت بار به مناسبت‌های مختلف به هرات سفر کرده بر عکس، در جریان اقامتش در هرات، هیچ شتابی برای بازگشت به کابل از خود نشان نداد.

اشرف غنی و نمایش اقتدار
به نظر می‌رسد که اشرف غنی از اقامت چند روزه در بیرون از پایتخت، اهداف مختلف و متعددی را دنبال می‌کرد. یکی از این اهداف، بدون شک قدرت‌نمایی در حوزه امنیت است. چیزی که جوهر آن برای اشرف غنی مصرف خارجی دارد.

رئیس جمهوری افغانستان -به عنوان یک نهاد و نه شخص- معمولا به قدرت تشخیص و تصمیم‌گیری تیم امنیتی‌اش در سفر و اقامت در بیرون از پایتخت، متکی است و حتی ملزم به پذیرش توصیه‌های است که از جانب محافظان ریاست جمهوری داده می‌شود اما به نظر می‌رسد که اشرف غنی این بار خواست به هر قیمت ممکن، توان نیروهای امنیتی‌اش را به رخ رقیبان خود بکشد.

هرات در روزهای اقامت آقای غنی شاهد هیچ حادثه‌ای که بتواند سرخط خبرهای مربوط به خشونت‌ها را اشغال کند نبود.
هرات در روزهای آمادگی برای افتتاح تاپی، در جریان مراسم و حتی پس از آن شاهد هیچ حادثه‌ای که بتواند سرخط خبرهای مربوط به خشونت‌ها را اشغال کند نبود. این موفقیت اما نتیجه به کار گرفتن امکاناتی با ابعاد وسیع و بسیج صدها نیروی تازه نفس بود که از کابل و دیگر نقاط افغانستان به هرات فرستاده شده بودند.

هزینه این قدرت‌نمایی، هر قدر که بود، برای ریاست جمهوری افغانستان قابل قبول بوده است.

به نظر می‌رسد که اشرف غنی با این اقامت طولانی در هرات، تلاش داشت تا این پیام را به رقیبان سیاسی‌‍‌اش بفرستد که می‌تواند در میان مردمش باشد.

وزن اقتصادی هرات در محاسبه اشرف غنی

قدرت‌نمایی در زمینه امنیت، ظاهرا مهمترین هدف رئیس جمهور غنی از سفرهای متعدد به هرات و اقامت طولانی مدت در این شهر نیست.

درست است که هرات با دو کشور همسایه هم‌مرز است اما اگر تنها قدرت‌نمایی امنیتی هدف می‌بود، اشرف غنی می‌توانست ولایتی دیگری را در جنوب افغانستان که هم‌مرز با پاکستان باشد برای نمایش اقتدار امنیتی خود انتخاب کند.

اشرف غنی با حضور چند روزه‌اش در هرات، پیام و پاسخ مثبت و معنی دار به کشورهای همسایه و از جمله ترکمنستان درباره امنیت داشت.
به کارگیری این همه نیروی امنیتی و قبول هزینه‌های گزاف، برگزاری آرام چنین محفلی را حتی در ناامن ترین ولایت افغانستان هم تضمین می‌کند.

رئیس جمهور غنی اما برای نمایش اقتدار امنیتی، ولایتی نسبتا آرام و امن هرات را انتخاب کرد، جایی که او لوله گاز تاپی را از همتای ترکمنش تحویل گرفت.

قربانقلی بردی محمدوف، رئیس جمهوری ترکمنستان در سفرش به هرات، از ضرورت توجه به “امنیت انرژی” سخن گفت و به نظر می‌رسد که اشرف غنی با حضور چند روزه‌اش در هرات، پیام و پاسخ مثبت و معنی‌داری به کشورهای همسایه و از جمله ترکمنستان داشت.

جدا از این مسئله، اشرف غنی در واقع فراتر از موضع گیری‌های تاکتیکی، در تصامیم کلان و استراتیژیک خود نیز روی هرات حساب باز کرده است.

اشرف غنی به هرات همیشه به چشم ولایتی دیده که ظرفیت تبدیل شدن به قطب اقتصادی افغانستان و به گفته او تبدیل شدن به چهارراه منطقه را دارد.

آقای غنی به سنگفرش تالاری که در آن سخنرانی می‌کرد اشاره کرد و گفت که این سنگ مرمر تولید هرات است.

چهار راه منطقه یا شهر خواجه عبدالله انصاری؟
حامد کرزی در سفرهایش به هرات که همیشه یک روزه بود، هرات را شهر خواجه عبدالله انصاری و گاهی شهر امیراسماعیل خان می‌خواند، اشرف غنی با آنکه در سفر اخیر خود هرات را شهر خواجه عبدالله انصاری خواند، شهر بهزاد و گوهرشاد بیگم نیز خواند، اما باز در آن بخش از سخنانش که به تمجید هرات اختصاص داشت، بیشتر به ذکر و تحسین کارنامه‌های اقتصادی هرات و هراتیان پرداخت.

او بیش از چهره‌های هنری و فرهنگی هرات، تاجران پیشگام و مبتکر هرات در چند قرن اخیر را می‌شناسد و از آنان به نکویی نام می‌برد.

آقای غنی در جریان سخنرانی‌اش در مراسم افتتاح تاپی در حالی که رئیس جمهوری ترکمنستان، نخست وزیر پاکستان و نماینده دولت هند در کنارش نشسته بودند، به سنگفرش تالاری که در آن سخنرانی می‌کرد اشاره کرد و گفت که این سنگ مرمر تولید هرات است.

او در واقع تلویحا به همتای ترکمن‌اش می‌گفت که عشق‌آباد را که شهر مرمرین لقب گرفته می‌تواند به جای سنگ مرمر ایتالیا، با استفاده از سنگ مرمر هرات، مرمرین‌تر کند.

اشرف غنی که در سطح دنیا و منطقه دشمنان جدی دارد و در داخل افغانستان هم برای خود رقیبان و مخالفان سرسختی تراشیده، سعی دارد با اتخاذ سیاست‌های اقتصادمحور، حریفانش را از صحنه بیرون یا تضعیف کند.

با این همه، نتیجه بازی که اشرف غنی در منطقه و افغانستان آغاز کرده، نامعلوم است. درست است که اشرف غنی در کُشتی‌های چند جانبه‌ای که به راه انداخته، هنوز نفس سوخته به نظر نمی‌رسد، اما این سوال هنوز بی‌جواب است، آیا این بازی تا آخر به نفع اشرف غنی و حکومت وحدت ملی با همین کیفیت به سرانجام می‌رسد؟ یا حریفان او که پشتوانه‌های نسبتا کلانی هم دارند، هنوز با تمام نیرو وارد میدان نشده‌اند؟